Tác động kinh tế khi quan hệ giữa Saudi Arabia và UAE căng thẳng

4 giờ trướcBài gốc

Hiện trường cuộc không kích tại Mukalla, thủ phủ tỉnh Hadramout, Yemen, ngày 30/12/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Saudi Arabia tuyên bố an ninh quốc gia là “lằn ranh đỏ” và cáo buộc UAE gây sức ép buộc lực lượng ly khai miền Nam Yemen tiến hành các hoạt động quân sự lan tới sát biên giới Saudi Arabia. Saudi Arabia cho rằng bến cảng tại Mukalla tại Yemen là nơi cung cấp viện trợ quân sự nước ngoài cho lực lượng ly khai được UAE hậu thuẫn.

UAE bày tỏ bất ngờ trước vụ không kích và phủ nhận thông tin cho rằng lô hàng bị tấn công là vũ khí. UAE khẳng định đây đó chỉ là hàng hóa dành cho các lực lượng nước này.

Vài giờ sau, UAE tuyên bố tự nguyện rút toàn bộ lực lượng chống khủng bố còn lại khỏi Yemen, sau khi Saudi Arabia lên tiếng ủng hộ lời kêu gọi của Chủ tịch Hội đồng Lãnh đạo Tổng thống Yemen (PLC) - ông Rashad al-Alimi - yêu cầu binh sĩ UAE rời nước này trong vòng 24 giờ.

Theo tạp chí Forbes (Mỹ), chuỗi diễn biến dồn dập này đánh dấu rạn nứt nghiêm trọng nhất giữa hai cường quốc vùng Vịnh.

Dưới đây là video về khói bốc lên tại cảng Mukalla sau vụ không kích ngày 30/12 (nguồn: Reuters):

Bất đồng Saudi Arabia - UAE

Cả Saudi Arabia và UAE đều là đối tác thân cận tham gia liên quân đảm bảo an ninh khu vực. Thời gian gần đây, hai nước nảy sinh nhiều khác biệt về chính sách, từ vấn đề dầu mỏ đến ảnh hưởng tại các điểm nóng trong khu vực. Căng thẳng nội bộ liên quân gia tăng khi UAE ủng hộ lực lượng ly khai miền Nam Yemen theo đuổi quyền tự trị, còn Saudi Arabia tiếp tục hậu thuẫn Chính phủ Yemen được quốc tế công nhận, dẫn tới rạn nứt công khai.

Yemen rơi vào nội chiến kể từ khi Houthi đánh chiếm thủ đô Sanaa cuối năm 2014 và chính phủ của Tổng thống Mansour Hadi phải lưu vong. Năm 2015, một liên minh quân sự Arab do Saudi Arabia dẫn đầu đã can thiệp vào Yemen để hỗ trợ chính quyền Tổng thống Hadi khôi phục quyền lực.

Trong khi đó, Hội đồng chuyển tiếp miền Nam (STC) là nhóm vũ trang tự xưng ở Yemen được UAE hậu thuẫn.

Liên quan đến vụ việc ngày 30/12, giới chức Saudi Arabia đánh giá hai tàu xuất phát từ Fujairah (thành phố cảng ở bờ biển phía Đông UAE) đã tắt hệ thống theo dõi và hàng hóa đã được dỡ xuống vào ngày 27-28/12.

Hội đồng Lãnh đạo Tổng thống Yemen (PLC) thân Saudi Arabia đã đáp trả bằng cách hủy bỏ các thỏa thuận quốc phòng chung với UAE đồng thời yêu cầu tất cả lực lượng UAE phải rút lui trong vòng 24 giờ. UAE bác bỏ cáo buộc của STC nhưng vẫn rút lui để đánh giá lại sau những diễn biến gần đây.

Theo Forbes, ẩn dưới những tuyên bố này là sự khác biệt. Saudi Arabia ưu tiên một Yemen thống nhất, theo thể chế cộng hòa để kiềm chế ảnh hưởng của Iran. Trong khi đó, UAE đầu tư vào quyền tự trị miền Nam nhằm vào vùng đệm để chống Houthi và các mối đe dọa, đồng thời bảo đảm an ninh cho các cảng và đảo ở Vịnh Aden.

Lực lượng Houthi hiện quản lý 70-80% dân số Yemen, bao gồm cả Sana'a và vùng cao nguyên phía Tây Bắc. Trong khi đó, quyền lực thực tế của Hội đồng Lãnh đạo Tổng thống Yemen (PLC) bị thu hẹp lại gồm một phần của Aden, Marib, và các khu vực ven biển hạn chế. Còn STC đã củng cố quyền kiểm soát đối với các tài sản quan trọng ở miền Nam như cảng Mukalla, các cơ sở dầu mỏ ở Hadramaut.

Đối với giới đầu tư quan tâm đến rủi ro Trung Đông, diễn biến leo thang lần này cho thấy sự phân mảnh rõ ràng ở khu vực. Những bất định mới đang tác động đến chuỗi cung ứng năng lượng, các hoạt động nhân đạo và điều chỉnh chính sách đối ngoại của các quốc gia vùng Vịnh.

Hậu quả kinh tế trực tiếp

Các lực lượng ly khai Hội đồng Chuyển tiếp miền Nam (STC) giành quyền kiểm soát Mukalla, thủ phủ tỉnh Hadramout, Yemen, ngày 26/12/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Sản lượng dầu mỏ của Yemen, ở mức khiêm tốn so với tiêu chuẩn vùng Vịnh, đạt đỉnh điểm khoảng 440.000 thùng/ngày vào năm 2001-2002 trước khi giảm xuống còn khoảng 127.000 thùng/ngày ngay trước xung đột. Các mỏ dầu tập trung ở Hadramaut và Shabwa. Xuất khẩu trước xung đột tạo ra phần lớn doanh thu cho chính phủ.

Việc STC kiểm soát hiện nay đặt các nguồn tài nguyên này dưới sự quản lý của nhà nước lâm thời thay vì chính phủ được quốc tế công nhận. Thực tế này làm phức tạp thêm việc chia sẻ doanh thu trong tương lai, cản trở đầu tư nước ngoài vào công cuộc tái thiết. Cơ sở hạ tầng đường ống dẫn dầu vẫn bị hư hại. Các nhà điều hành mới phải đối mặt với phí bảo hiểm rủi ro chính trị cao hơn.

Trong khi đó, thị trường vận tải biển toàn cầu, vốn chịu căng thẳng do các cuộc tấn công của lực lượng Houthi ở Biển Đỏ kể từ cuối năm 2023, đang phải đối mặt với những hậu quả gián tiếp. Lực lượng Houthi không nối lại các cuộc tấn công quy mô lớn sau khi giảm leo thang khu vực vào năm 2025. Nhưng mức phí bảo hiểm cho việc di chuyển qua eo biển Bab el-Mandeb, vốn đã tăng cao sau các chiến dịch của lực lượng Houthi, có thể vẫn ở mức chót vót nếu tình trạng bất ổn ở miền Nam Yemen lan sang lĩnh vực an ninh hàng hải.

Hiện trường cuộc không kích của Mỹ tại Sanaa, Yemen ngày 20/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Yemen vẫn đang rơi vào khủng hoảng nhân đạo với 19,5 triệu người cần hỗ trợ, tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng ảnh hưởng đến 17,1 triệu người. Sự phân chia lãnh thổ làm trầm trọng thêm những thách thức trong việc phân phối viện trợ.

Các nhà đầu tư vào trái phiếu khu vực, cổ phiếu và các dự án hạ tầng đang phải đối mặt với thực tế không có đối tác thống nhất ở Yemen. Trong tương lai, quá trình tái thiết Yemen sẽ buộc các bên liên quan phải làm việc với ba thực thể chính trị riêng biệt, thay vì chỉ một. Các tập đoàn năng lượng nhắm tới trữ lượng khí đốt chưa được khai thác hoặc các lô ngoài khơi của Yemen sẽ phải xoay xở trong bối cảnh tranh chấp ngày càng gay gắt.

Nhìn chung, tác động trực tiếp lên thị trường nhiều khả năng vẫn trong tầm kiểm soát. Đóng góp dầu mỏ của Yemen là không đáng kể, còn các tuyến hàng hải trọng yếu đã kịp thích ứng. Tuy nhiên, một quốc gia ở rìa bán đảo Arab, bị chia cắt giữa các thực thể chính trị, sẽ là nguồn rủi ro âm ỉ, kéo dài đối với ổn định khu vực. Do đó, giới đầu tư sẽ tiếp cận Yemen không như một khủng hoảng ngắn hạn, mà có thể kéo dài nhiều năm.

Hà Linh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/tac-dong-kinh-te-khi-quan-he-giua-saudi-arabia-va-uae-cang-thang-20251231084757342.htm