Tái hiện 5.000 năm lịch sử Gaza

5 giờ trướcBài gốc

Trong khi Gaza đang phải đối mặt với thảm họa nhân đạo do nạn đói và chiến tranh, triển lãm Kho báu được lưu giữ của Gaza tại Viện Thế giới Ả Rập (Institut du Monde Arabe) ở Paris mang đến điều mà các giám tuyển gọi là cảm giác “cấp bách” để lý giải lịch sử phong phú của một nơi vốn là ngã tư của các nền văn hóa kể từ thời kỳ đồ đá mới.

Trong hàng ngàn năm, vị trí phía đông Địa Trung Hải đã biến Gaza thành một ốc đảo thịnh vượng. Nơi đây từng là một trung tâm thương mại, trung tâm trí tuệ và trung tâm học thuật, tọa lạc tại một trong những ngã tư địa lý lớn nhất thế giới giữa các tuyến đường thương mại từ châu Á và châu Phi.

Nhiều nền văn hóa và đế chế đã để lại dấu ấn, bao gồm người Philistine, người Assyria, người La Mã, người Byzantine, người Ba Tư và người Mamluk. Tất cả đã được thể hiện qua hơn 100 hiện vật tinh xảo được trưng bày, từ tượng nhỏ, đèn dầu, đồ gốm đến chữ khắc, đá cẩm thạch nhập khẩu và một bức tranh khảm sàn Byzantine đồ sộ.

“Chúng tôi muốn trả lại lịch sử cho Gaza. Mục tiêu là khôi phục tính nhân văn của Gaza và làm cho lịch sử lâu đời của dải đất này được nhìn nhận lại, thay vì giản lược nó thành một diễn ngôn bị chi phối bởi lịch sử đương đại. Việc tập trung vào lịch sử đương đại có nguy cơ mô tả Gaza như một vùng đất bi kịch, một bong bóng nơi chỉ có thể xảy ra sự tàn phá, trong khi thực tế, Gaza có một lịch sử nhân loại lâu đời được xây dựng dựa trên hàng ngàn năm như một trung tâm kết nối vĩ đại” - bà Élodie Bouffard, Giám tuyển chính cho biết.

Bà Bouffard cũng cho biết thêm: “Gaza là không gian mở nhất ở Địa Trung Hải. Đó là một vùng lãnh thổ vô cùng trù phú, sản xuất ra rất nhiều lương thực. Việc có mối liên hệ với châu Phi và châu Á đã biến nơi đây thành một địa điểm lễ hội và ăn mừng được bàn tán và viết nhiều, và là một nơi luôn có người sinh sống”.

Các tác phẩm được trưng bày phần lớn đã bị cất giữ tại Thụy Sĩ trong 17 năm: sau một cuộc triển lãm năm 2007 tại Bảo tàng Nghệ thuật và Lịch sử Geneva, các tác phẩm này không thể được trả về Gaza một cách an toàn do tình hình an ninh và chính trị.

“Việc lưu vong đã cứu các hiện vật theo một nghĩa nào đó”, bà Bouffard nói và lưu ý rằng, nếu không được lưu giữ ở nước ngoài, chúng có thể đã bị mất trong cuộc ném bom hiện tại của Israel và điều này cũng có nghĩa là các tác phẩm phần lớn đã bị “giấu kín khỏi tầm nhìn” và không được công chúng biết đến.

Một trong những tác phẩm chủ chốt trong triển lãm là một bức tượng nhỏ bằng đá cẩm thạch của một nữ thần, được cho là Aphrodite hoặc Hecate, có niên đại từ thời La Mã hoặc Hy Lạp, người đã từng ngự trong một ngôi đền.

Bà Bouffard cho biết, số phận của bức tượng tượng trưng cho những tầng lớp lịch sử và những thách thức khảo cổ học ở Gaza. “Bà ấy (PV-bức tượng) là một kiệt tác. Bà ấy hẳn đã mất tích trong thời kỳ Cơ đốc giáo hóa cưỡng bức ở Gaza vào năm 402-405 sau Công nguyên, bị lấy đi khỏi hốc tường trong một ngôi đền. Bà ấy có thể đã bị ném xuống biển, mất tích suốt 1.500 năm, cho đến khi một ngư dân tìm thấy bà ngoài khơi Blakhiya. Ông đã quyết định trao tặng bà cho một nhà sưu tập người Palestine và bà ấy đã được cứu”.

Bà Bouffard nói thêm: “Sau đó, bà ấy được đưa đến châu Âu, được trưng bày tại Geneva vào năm 2007, đúng vào thời điểm đang diễn ra nỗ lực gây quỹ để thành lập một bảo tàng khảo cổ học ở Gaza. Chưa có bảo tàng nào được xây dựng ở Gaza và bà ấy chưa bao giờ trở về nhà. Câu chuyện của bà ấy là một câu chuyện về nhiều khoảnh khắc bi thảm khi xuất hiện và biến mất. Bà ấy nhìn chúng ta và vẫn đang chờ đợi để trở về nơi bà ấy được tạo ra”.

Triển lãm tại Paris cũng ghi lại hoạt động khai quật khảo cổ học ở Gaza và các địa điểm có ý nghĩa văn hóa và lịch sử bị hư hại trong các cuộc không kích quân sự kể từ năm 2023, bao gồm các nhà thờ Hồi giáo, kho lưu trữ và di chỉ khảo cổ cảng Anthedon, cảng biển đầu tiên được biết đến của Gaza.

Tuy nhiên, bà Bouffard cũng lưu ý, điều này không có nghĩa là các di sản quan trọng hơn mạng sống con người: "Giữa những tảng đá cổ và con người, con người luôn là ưu tiên hàng đầu". Nhưng việc tìm hiểu về hàng nghìn năm lịch sử đã kết nối con người là một cách để mang lại góc nhìn và hy vọng tiềm tàng.

Ông Jack Lang, người đứng đầu Viện Thế giới Ả Rập và cựu Bộ trưởng Văn hóa Pháp, phát biểu tại lễ khai mạc triển lãm rằng, ông hy vọng triển lãm có thể "khôi phục một chút hy vọng cho tương lai của Gaza". "Không gì tệ hơn sự bỏ rơi và lãng quên”, ông Lang nói.

Mai Phương

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/tai-hien-5-000-nam-lich-su-gaza-10312459.html