Tái hiện sinh động phong trào 'Bình dân học vụ' sau 80 năm

8 giờ trướcBài gốc

Trưng bày chuyên đề "Bình dân học vụ - Thắp sáng tương lai" thu hút người dân ngày đầu mở cửa. Ảnh: H.L

Cuộc chiến chống “giặc dốt” và ý chí toàn dân

Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia tổ chức trưng bày chuyên đề “Bình dân học vụ - thắp sáng tương lai”.

Trưng bày lần này giúp công chúng, đặc biệt thế hệ trẻ, hiểu rõ hơn phong trào Bình dân học vụ 80 năm trước và “Bình dân học vụ số” hôm nay - những dấu mốc kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh, khơi dậy tinh thần hiếu học và niềm tin vào sức mạnh tri thức từ những con chữ đầu tiên đến ngọn lửa mục tiêu “học tập suốt đời”.

Ngay sau ngày độc lập 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ lâm thời đã xác định một trong những nhiệm vụ cấp thiết của đất nước là diệt trừ nạn mù chữ. Với hơn 90% dân số không biết đọc, biết viết, “giặc dốt” được xem là kẻ thù nguy hiểm không kém “giặc đói” và “giặc ngoại xâm”.

Ngày 8/9/1945, Chính phủ lâm thời ban hành Sắc lệnh số 17/SL về việc thành lập Nha Bình dân học vụ, mở đầu cho phong trào học tập sâu rộng, chưa từng có tiền lệ trong lịch sử dân tộc.

Phong trào “Bình dân học vụ” được khởi xướng như một chiến dịch lớn, quy tụ sự tham gia của toàn dân. Những chỉ thị, sắc lệnh và bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh thể hiện rõ quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc đưa tri thức đến với người dân, một phần không thể thiếu của sự nghiệp cách mạng và xây dựng quốc gia dân chủ, tiến bộ.

Tại không gian triển lãm, công chúng có thể quan sát nhiều văn bản gốc, tư liệu quý như Sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ, ảnh các lớp học đầu tiên tại chiến khu, cùng các vật dụng dạy - học: bảng đen, bút lông, sách vỡ lòng… Mỗi hiện vật là một mảnh ký ức lịch sử, ghi dấu nỗ lực phi thường của cả xã hội trong một cuộc chiến không tiếng súng nhưng đầy gian nan.

Phong trào “Bình dân học vụ” không chỉ dừng lại ở thành thị mà đã lan tỏa sâu rộng từ nông thôn, miền núi đến các vùng sâu, vùng xa. Trưng bày chuyên đề giới thiệu nhiều tư liệu gợi nhớ sự đóng góp lặng thầm của hàng vạn giáo viên tình nguyện, cán bộ xã, thanh niên xung phong, những người đã mang con chữ đến với từng thôn bản, từng mái nhà tranh vách đất.

Lớp bổ túc văn hóa cho công nhân tại các xí nghiệp ở Hà Nội sau ngày hòa bình lập lại, năm 1954. Ảnh: BTLSQGVN

Nhiều hiện vật quý lần đầu giới thiệu

Đáng chú ý là bộ sưu tập các tặng phẩm do học viên và lớp học “Bình dân học vụ” gửi tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh; bộ huy hiệu “Bình dân học vụ” được các chiến sĩ cách mạng bị giam ở Côn Đảo vẽ tay và in để cổ vũ tinh thần học chữ trong tù, năm 1951. Những hiện vật ấy không chỉ giàu giá trị lịch sử mà còn là minh chứng sống động cho khát vọng học tập vượt lên mọi hoàn cảnh.

Cùng với hiện vật là những trang báo, nội san, thư tay của cán bộ Ty Bình dân học vụ gửi về Nha Trung ương, thể hiện sự tổ chức bài bản, kết nối chặt chẽ trong hệ thống giáo dục thời kỳ đầu cách mạng.

Tại trưng bày chuyên đề, khai trương ứng dụng công nghệ thực tế tăng cường (AR) trên nền tảng định vị không gian trực quan (VPS). Công nghệ giúp người xem dễ dàng tương tác với hiện vật, hiểu sâu hơn về hoàn cảnh lịch sử và ý nghĩa của mỗi tư liệu, qua đó mở ra hướng đi mới trong việc bảo tồn, lan tỏa giá trị di sản bằng công nghệ số.

Trưng bày chuyên đề cũng giới thiệu các sản phẩm sáng tạo của sinh viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội - những hiện vật mới được nghiên cứu, thiết kế nhằm khơi dậy hứng thú tìm hiểu lịch sử trong giới trẻ. Nhiều gia đình cũng đã hiến tặng hiện vật cá nhân, góp phần làm phong phú thêm kho tư liệu của Bảo tàng.

Từ phong trào “Bình dân học vụ” đến phong trào "Bình dân học vụ số" là một hành trình xuyên suốt, trong đó tinh thần chủ động học hỏi, lan tỏa tri thức vẫn luôn là giá trị cốt lõi. Việc kết hợp giữa di sản và công nghệ trong trưng bày lần này là bước đi tích cực, mở rộng khả năng tiếp cận và truyền cảm hứng học tập cho cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Triển lãm “Bình dân học vụ - Thắp sáng tương lai” mở cửa đến hết tháng 12/2025 tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia (số 25 Tông Đản, phường Cửa Nam, Hà Nội).

Mộc Miên

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/tai-hien-sinh-dong-phong-trao-binh-dan-hoc-vu-sau-80-nam-428577.html