Tại sao khó phát hiện hội chứng rối loạn tăng động giảm chú ý ở nữ?

3 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa.

Tiến sĩ, bác sĩ Ngô Thị Kim Oanh Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh cơ sở 3 cho biết, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một rối loạn phát triển thần kinh đặc trưng bởi mô hình dai dẳng của thiếu chú ý và hoặc tăng động xung động khởi phát từ thời thơ ấu, kéo dài theo thời gian và gây suy giảm đáng kể trong học tập công việc và quan hệ xã hội ở từ hai bối cảnh trở lên.

Triệu chứng cốt lõi gồm khó duy trì tập trung dễ xao nhãng tổ chức công việc kém hay quên đi kèm bứt rứt hiếu động nói nhiều hành động vội vã khó kiểm soát. Chẩn đoán dựa trên đánh giá lâm sàng toàn diện nhằm loại trừ các nguyên nhân khác và xác định mức độ ảnh hưởng chức năng.

ADHD không chỉ gặp ở trẻ em trai. Nhiều bé gái và phụ nữ trưởng thành cũng có ADHD nhưng bị bỏ sót hoặc chẩn đoán muộn. Lý do quan trọng là kiểu biểu hiện ở nữ thường khác với hình dung quen thuộc.

Thay vì hiếu động và bốc đồng dễ nhận ra, nhiều bạn nữ lại hay đãng trí, chậm hoàn thành việc, khó duy trì sự tập trung khi làm các nhiệm vụ nhàm chán. Vì ít gây ồn ào nên các dấu hiệu này dễ bị coi là tính cách hay do lười biếng.

Sự kỳ vọng xã hội đặt lên nữ giới cũng góp phần che lấp vấn đề. Rất nhiều phụ nữ cố gắng bù trừ bằng cách lên kế hoạch quá chi tiết, làm việc kéo dài giờ, nhờ người thân nhắc việc, dùng ứng dụng ghi chú và lịch. Những nỗ lực này giúp tạm ổn trong một thời gian nhưng lại làm người xung quanh nghĩ rằng mọi thứ vẫn ổn, từ đó chậm đưa ra khuyến nghị đi khám chuyên môn.

Ở nữ giới, ADHD thường đi kèm lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ hoặc rối loạn ăn uống. Khi đến khám vì mệt mỏi, mất ngủ hay buồn chán, người bệnh có thể được điều trị cho các vấn đề này mà chưa được đánh giá đầy đủ về sự chú ý, kiểm soát cảm xúc và tổ chức công việc. Nếu chỉ tập trung vào bệnh kèm theo, phần gốc rễ là ADHD có thể bị bỏ qua.

Nội tiết tố cũng là một mảnh ghép quan trọng. Nhiều phụ nữ ghi nhận triệu chứng nặng hơn vào những thời điểm nhất định của chu kỳ kinh, sau sinh hoặc giai đoạn tiền mãn kinh.

"Hiểu được sự dao động này giúp người bệnh tự quan sát tốt hơn và giúp bác sĩ lựa chọn kế hoạch can thiệp phù hợp theo từng giai đoạn", bác sĩ Kim Oanh nói.

Chậm chẩn đoán không chỉ làm giảm kết quả học tập và hiệu suất công việc mà còn bào mòn lòng tự trọng. Không ít phụ nữ chỉ được nhận ra ADHD khi đã trưởng thành, sau nhiều năm tự trách mình không đủ cố gắng. Thực tế, ADHD là một rối loạn phát triển thần kinh có cơ chế sinh học. Người bệnh cần được đánh giá bài bản và có thể cải thiện đáng kể khi điều trị đúng cách.

Nếu bạn nghi ngờ bản thân hoặc con em có ADHD, hãy bắt đầu bằng cách ghi lại tình huống thường gặp như hay quên lịch hẹn, bỏ dở công việc, mất nhiều thời gian cho những việc đơn giản, dễ quá tải khi phải làm nhiều việc cùng lúc. Trao đổi với giáo viên hoặc đồng nghiệp để có thêm nhận xét ở môi trường học và làm việc. Mang các ghi chép này khi đến khám để bác sĩ có cái nhìn đầy đủ hơn.

Chẩn đoán ADHD cần được thực hiện bởi bác sĩ được đào tạo hoặc nhóm chuyên gia có kinh nghiệm. Quy trình thường bao gồm phỏng vấn lâm sàng, khai thác tiền sử từ thời thơ ấu, đánh giá ảnh hưởng đến học tập, công việc, mối quan hệ và sàng lọc các vấn đề sức khỏe tâm thần đi kèm. Thang đo hỗ trợ chỉ là một phần của đánh giá chứ không thay thế quyết định chuyên môn.

Điều trị ADHD là kế hoạch cá thể hóa. Bên cạnh thuốc khi phù hợp, các can thiệp không dùng thuốc như huấn luyện kỹ năng tổ chức công việc, quản lý thời gian, điều chỉnh thói quen giấc ngủ, hoạt động thể lực đều có ích. Với phụ nữ có dao động triệu chứng theo chu kỳ, bác sĩ có thể cùng bạn xây dựng lịch quản lý công việc và theo dõi triệu chứng theo tháng để điều chỉnh can thiệp hiệu quả hơn.

Bác sĩ Kim Oanh nhấn mạnh, ADHD không phải là bản án cố định. Nhận diện sớm, hiểu đúng và đồng hành đúng cách sẽ giúp các bé gái và phụ nữ trưởng thành phát huy điểm mạnh của mình. Khi cộng đồng hiểu rằng ADHD ở nữ có biểu hiện khác với hình dung thường thấy, chúng ta sẽ ít trách nhầm là lười biếng hay thiếu cố gắng và sẽ biết cách khuyến khích họ tìm đến sự hỗ trợ chuyên môn kịp thời.

Các gia đình có thể liên hệ cơ sở y tế gần nhất có phòng khám sức khỏe tâm thần, thần kinh hoặc tâm lý lâm sàng để được tư vấn. Nếu đã và đang điều trị lo âu, trầm cảm hay rối loạn giấc ngủ mà vẫn còn nhiều khó khăn về sự chú ý và tổ chức công việc, hãy mạnh dạn trao đổi thêm với bác sĩ về khả năng có kèm ADHD để được đánh giá toàn diện hơn.

THIÊN LAM

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/tai-sao-kho-phat-hien-hoi-chung-roi-loan-tang-dong-giam-chu-y-o-nu-post913450.html