Tại sao lại là Socrates?

3 giờ trướcBài gốc

Chào mừng bạn đến với cuốn cẩm nang thực tiễn giúp rèn luyện tư duy tìm tòi và đặt câu hỏi sâu sắc hơn, dưới sự dẫn dắt của nhà hiền triết Socrates. Cứ hình dung ông trong đôi giày thể thao, giày cao gót hay bốt cao bồi... bất cứ thứ gì bạn thích.

Sống cách đây khoảng 2.500 năm, nhà tư tưởng Hy Lạp cổ đại Socrates là một trong những triết gia thực hành nhiều nhất thế giới. Ông lang thang khắp các quảng trường và khu chợ ở Athens, cố gắng lôi kéo mọi người vào những cuộc đối thoại triết lý, nắm bắt từng khoảnh khắc để tìm hiểu điều gì thực sự có ý nghĩa trong cuộc sống. Ông nhanh chóng thừa nhận sự thiếu hiểu biết của bản thân và luôn giữ thái độ tìm tòi, với mục đích duy nhất là hỏi han người khác về kiến thức và sự khôn ngoan của họ.

Tượng chân dung Socrates. Ảnh: ELearning Industry.

Socrates đã đặt rất nhiều câu hỏi. Không ai hiểu nghệ thuật đặt câu hỏi sâu sắc như Socrates. Ông có hai lý do chính để chọn cách tiếp cận này:

1. Ông muốn trở nên khôn ngoan hơn. Sống theo nguyên tắc ‘Tôi biết rằng tôi không biết gì cả’, Socrates dấn thân vào hành trình kiếm tìm tri thức đích thực. Ông tin rằng tri thức đích thực nảy sinh từ đối thoại, nơi người đối diện trở thành tảng đá mài, để ông có thể mài giũa tư duy của mình.

2. Ông muốn giúp người đối diện thoát khỏi những sai lầm trong lập luận, những lối tư duy lệch lạc và cả những ảo tưởng họ tự tạo ra cho mình và người khác (những điều nhảm nhí). Ông dẫn dắt họ trên hành trình kiếm tìm ‘tri thức đích thực.’ Thông qua những câu hỏi phản biện, Socrates giúp họ nhận ra rằng những gì họ từng tin là chân lý hóa ra lại không phải tri thức đích thực.

Trong thế giới hiện đại, nơi ai cũng nghĩ rằng mình hiểu rõ mọi chuyện, và nơi ý kiến cá nhân thường lấn át sự thật, hẳn chúng ta rất cần một liều thuốc lành mạnh của sự cởi mở, hiếu kỳ và tinh thần chấp nhận cái chưa biết. Với lối tư duy triết học thực tiễn trong suy nghĩ và đặt câu hỏi, Socrates mang lại một điểm tựa hoàn hảo.

Từ ông, ta có thể học cách nuôi dưỡng tinh thần tìm tòi đầy hiếu kỳ và khám phá những phương thức đặt câu hỏi sắc sảo, cả với người khác lẫn chính mình phải e ngại. Cái chết của Socrates được một số người xem là khoảnh khắc ‘vụ nổ lớn’ của triết học, mở màn cho lịch sử triết học.

Plato đã ghi lại hàng chục cuộc đối thoại của Socrates bằng văn bản. Tất nhiên, chúng ta không thể hoàn toàn chắc chắn rằng những cuộc đối thoại ấy đã diễn ra chính xác như ghi chép của Plato, hay bao nhiêu phần trong đó là sản phẩm của trí tưởng tượng. Nhưng chắc chắn là, từ những ghi chép đó, đã hình thành nên một phương pháp có cấu trúc rõ ràng, ngày nay được gọi là "đối thoại Socrates".

Nhà triết học, nhà giáo dục và hoạt động chính trị người Đức Leonard Nelson (1882-1927) là người sáng lập ra đối thoại Socrates hiện đại. Ông nỗ lực đưa phương pháp của Socrates trở lại đúng vị thế vốn có của nó: không chỉ là một khái niệm lý thuyết trừu tượng trong dòng chảy triết học, mà còn là một công cụ thực tiễn, một phương pháp có thể áp dụng trong giáo dục, tổ chức, chính trị và cả những tình huống đời thường. Ông nhận ra rằng chính tinh thần truy vấn kiểu Socrates mới là yếu tố thổi luồng sinh khí phản tỉnh, chiều sâu và cả điều kỳ diệu vào các cuộc đối thoại.

Elke Wiss/NXB Trẻ

Nguồn Znews : https://znews.vn/tai-sao-lai-la-socrates-post1601702.html