Nhiều người tin rằng dầu động cơ chỉ cần thay khi xe chạy nhiều, nhưng thực tế ngay cả khi chiếc xe nằm bất động trong garage nhiều tháng trời, dầu vẫn âm thầm biến chất, tích tụ acid và bùn bẩn, đe dọa nghiêm trọng đến tuổi thọ của máy.
Nhiều người thắc mắc tại sao chiếc xe của mình có cảm giác "nặng máy" và tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn thông thường mặc dù ít sử dụng trong thời gian dài.
Trái với suy nghĩ thông thường, dầu không chỉ xuống cấp theo số odo, mà còn theo thời gian. Hơi ẩm ngưng tụ, sự thay đổi nhiệt độ và tạp chất tồn đọng trong động cơ khiến các phụ gia trong dầu nhanh chóng mất tác dụng. Trong điều kiện ẩm thấp, nước dễ xâm nhập vào buồng trục khuỷu, kết hợp với oxy và phụ gia tạo thành các acid ăn mòn.
Chính vì vậy, các chuyên gia thường khuyên nên thay dầu định kỳ 6 tháng hoặc 1 năm, ngay cả khi xe hầu như không được sử dụng. Để dầu quá lâu có thể dẫn đến đóng bùn, gỉ sét và mất khả năng bôi trơn.
Hiện tượng dầu "hóa bùn" (Oil Sludge) trên nhiều mẫu xe không phải là hiếm, nếu chủ nhân chủ quan hay lơ đễnh quên thay dầu định kỳ, ngay cả khi xe không di chuyển thường xuyên.
Thực tế đã có những trường hợp điển hình: một chiếc xe cũ bị bỏ quên 5 năm trong garage, không nổ máy cũng không thay dầu. Khi mở nắp động cơ, thứ còn lại không phải là dầu loãng như thường thấy, mà là một khối đặc sánh, đen như nhựa đường. Đó chính là kết quả của việc để dầu "già" đi quá lâu mà không quan tâm thay thế.
Khi dầu biến chất, lớp màng bảo vệ giữa các chi tiết kim loại trong động cơ mất dần, khiến các bề mặt cọ xát trực tiếp với nhau và gây mài mòn. Ở môi trường lạnh hoặc ẩm, hơi nước càng dễ tích tụ, tạo ra phản ứng hóa học với dầu, hình thành các acid phá hủy chi tiết bên trong. Đồng thời, các chất tẩy rửa và phân tán có trong dầu cũng dần bị phá vỡ, khiến "bùn dầu" xuất hiện ngày càng nhiều.
Dầu động cơ chứa nhiều thành phần phụ gia giúp giữ chất lượng cũng như độ bôi trơn, tuy nhiên các hợp chất này vẫn xuống cấp theo thời gian mặc dù xe không di chuyển.
Không chỉ gây hư hỏng, dầu cũ còn ảnh hưởng đến hiệu suất vận hành. Khi đã đặc quánh, dầu khiến động cơ phải làm việc nặng nhọc hơn, dẫn đến tiêu hao nhiều nhiên liệu hơn trong khi sức mạnh lại giảm. Điều này khiến chiếc xe vừa tốn xăng vừa hại máy.
Các dấu hiệu nhận biết dầu đã xuống cấp rất dễ nhận ra. Nếu dầu chuyển màu đen đặc, mùi khét, hay khi chà xát giữa các ngón tay thấy lợn cợn, đó là lúc cần thay dầu ngay. Các hãng xe lớn như Honda hay Toyota đều khuyến nghị thay dầu không chỉ theo số odo mà còn theo mốc thời gian, thường là từ 6 đến 12 tháng, tùy loại dầu và mẫu xe.
Thủ phạm làm giảm chất lượng dầu động cơ theo thời gian chính là độ ẩm tích tụ, tạo ra phản ứng hóa học với dầu, hình thành các acid phá hủy chi tiết bên trong.
Việc bỏ qua quy định này thậm chí có thể khiến chủ xe mất quyền lợi bảo hành. Chi phí cho một lần thay dầu rẻ hơn rất nhiều so với việc phải súc rửa toàn bộ động cơ hay khắc phục sự cố dầu "hóa bùn".
Với những chiếc xe ít sử dụng hoặc cất kho dài hạn, dầu tổng hợp có thể giúp chống quá trình oxy hóa tốt hơn, kéo dài thời gian bảo vệ, nhưng không thể ngăn chặn hoàn toàn sự hình thành các loại acid có hại. Do đó, các chuyên gia khuyên nên thay dầu trước và sau khi lưu kho, đồng thời khởi động xe định kỳ để dầu được lưu thông. Nếu cần, có thể sử dụng thêm dung dịch ổn định dầu để kéo dài tuổi thọ.
Việc thay dầu đúng thời điểm, kể cả khi xe di chuyển ít hay nhiều, giúp tăng tuổi thọ cho động cơ cũng như giảm chi phí đại tu, hay thậm chí phải thay toàn bộ động cơ, trong tương lai.
Tóm lại, dầu động cơ không "ngủ yên" khi xe nằm im, mà vẫn lão hóa từng ngày. Bỏ quên việc thay dầu có thể biến nó thành kẻ thù âm thầm của chiếc xe. Một lần thay dầu định kỳ tuy tốn thời gian và chi phí nhỏ, nhưng chắc chắn rẻ hơn rất nhiều so với nguy cơ phải sửa chữa cả một khối động cơ.
Việt Hà
Theo Jalopnik