Tái sử dụng - đánh thức giá trị cũ, mở đường cho một Huế xanh

6 giờ trướcBài gốc

Ý tưởng tái chế rác thải chai lọ thủy tinh làm bình cắm hoa. Ảnh: hanhtinhxanh.com.vn

Nhu cầu cần thiết

Những năm gần đây, tái sử dụng trở thành một trào lưu phát triển mạnh trên thế giới. Các lĩnh vực như thời trang secondhand - vintage, đồ gia dụng, đồ điện tử, sách báo cũ… tạo nên những thị trường năng động.

Văn hóa “thrifting” - tìm đồ cũ độc đáo với giá hợp lý, đang lan rộng trong giới trẻ. Điều này cho thấy tái sử dụng không chỉ góp phần giảm rác mà còn phản ánh một phong cách sống tiết kiệm, sáng tạo và cá tính.

Nhiều thành phố phát triển đã xây dựng hệ thống tái sử dụng chuyên nghiệp. Nhật Bản có “reuse plaza” - nơi tiếp nhận, sửa chữa và tái bán đồ cũ. Tokyo nổi tiếng với các khu “chợ trời” (flea market), nơi du khách có thể dạo chơi, tìm được cho mình các món đồ độc đáo với giá hợp lý. Châu Âu có “repair café” - nơi người dân được hướng dẫn sửa đồ miễn phí hoặc chi phí thấp. Các mô hình này chứng minh: Tái sử dụng hoàn toàn có thể trở thành dịch vụ đô thị hiệu quả, giảm đáng kể áp lực lên công tác thu gom - xử lý.

Trong khi đó, Huế mỗi năm phát sinh trên 200.000 tấn rác sinh hoạt, trong đó một phần đáng kể là đồ cồng kềnh: Quần áo, đồ gỗ, bàn ghế, sách vở, thiết bị điện tử. Nhiều vật dụng vẫn còn giá trị sử dụng nhưng bị thải bỏ do thiếu điểm tiếp nhận. Hơn nữa, không ít gia đình phải đối mặt với tình trạng tồn đọng đồ đạc cũ, chiếm diện tích sống và cuối cùng vẫn phải trở thành rác.

Tuy nhiên, khác với các nước phát triển, rác cồng kềnh tại Huế đa phần có giá trị không cao. Vì vậy, mô hình tái sử dụng cần được điều chỉnh cho phù hợp thực tế.

Huế vốn có truyền thống trao đổi đồ cũ từ lâu: “Chợ trời” ở chợ Tây Lộc; các phiên chợ đồ cũ của sinh viên (Trường Bia); các cửa hàng mua bán đồ cũ ở Chi Lăng, Bà Triệu; nhóm trao đổi trực tuyến do giới trẻ tạo lập... Dù giàu tiềm năng nhưng các hoạt động này phần lớn tự phát, chưa có hệ thống đồng bộ và thiếu điểm tiếp nhận, phân loại, sửa chữa...

Thực tế, trong lượng rác cồng kềnh ở Huế vẫn có một tỷ lệ vật dụng có thể sửa chữa hoặc tái sử dụng nếu được thu gom sớm. Việc phục hồi nhóm vật dụng này chủ yếu giúp giảm chi phí xử lý rác và tạo sinh kế cho thợ sửa chữa địa phương. Nếu Huế có một mạng lưới tái sử dụng bài bản, thành phố có thể giảm đáng kể chi phí đốt và chôn lấp rác; tạo thêm sinh kế cho thợ sửa chữa, cửa hàng đồ cũ; thu hút khách du lịch thích trải nghiệm văn hóa bản địa; hình thành lối sống tiêu dùng bền vững trong cộng đồng.

Gắn với du lịch và văn hóa

Các mô hình tái sử dụng ở Huế cần xuất phát từ thực tế nguồn đồ cũ có chất lượng không đồng đều. Do đó, việc tổ chức tái sử dụng thì trọng tâm nên là thu gom sớm, sửa chữa cơ bản và phân phối lại cho cộng đồng, kết hợp tuyên truyền giảm xả rác.

Để thúc đẩy tái sử dụng gắn với du lịch và văn hóa, Huế có thể bắt đầu bằng việc xây dựng trung tâm tái sử dụng cấp thành phố - mô hình kép vừa xử lý rác cồng kềnh, vừa tạo không gian trải nghiệm cho người dân và du khách. Trung tâm này có thể gồm khu tiếp nhận, sửa chữa và tái bán đồ cũ, kết hợp không gian trưng bày “Reuse Gallery”, workshop sửa chữa cơ bản và khu bán sản phẩm tái chế. Từ đó, hình thành một điểm đến mới mang bản sắc sáng tạo của Huế, tương tự các mô hình thành công tại Nhật Bản.

Bên cạnh đó, thành phố có thể tổ chức các chợ phiên đồ cũ cuối tuần tại những không gian phù hợp. Đó là những địa điểm thuận lợi để xây dựng chợ đồ cũ định kỳ, hội sách cũ và khu trao đổi đồ giữa người dân với du khách, tạo nên một hoạt động văn hóa - du lịch hấp dẫn. Các phiên chợ này cũng là cơ hội cho chính người dân tham gia mang theo những vật dụng còn dùng được nhưng không còn nhu cầu sử dụng để trao đổi, tặng - nhận hoặc bán lại với giá phù hợp.

Huế cũng có thể phát triển các tour du lịch theo chủ đề “văn hóa tái sử dụng”, đưa du khách tham quan những cửa hàng đồ cũ lâu năm, tìm hiểu nghề sửa chữa truyền thống. Để hệ sinh thái này vận hành hiệu quả, chính quyền cần hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ bằng cách bố trí gian hàng thí điểm tại các chợ lớn, đào tạo kỹ năng và kết nối với các trường nghề. Bên cạnh đó, hoạt động thu gom rác cồng kềnh cũng cần đổi mới theo hướng phân loại để tái sử dụng. Việc tổ chức khu phân loại nhanh tại các điểm tập kết sẽ giúp tách đồ còn giá trị khỏi dòng rác đem đi xử lý như cách làm của nhiều đô thị trên thế giới.

Bên cạnh đó, truyền thông cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng. Các chiến dịch như “Dùng lại trước khi mua mới”, “Đổi đồ - đổi thói quen” sẽ góp phần lan tỏa văn hóa tái sử dụng trong cộng đồng và tạo nền tảng cho lối sống bền vững tại Huế.

Tái sử dụng không đòi hỏi công nghệ cao, nhưng cần sự chung tay của cộng đồng, thợ sửa chữa, doanh nghiệp và chính quyền. Với truyền thống tiết kiệm của vùng đất, sự năng động của giới trẻ và tiềm năng du lịch đặc sắc, Huế có thể trở thành địa phương tiên phong trong tái sử dụng gắn với kinh tế tuần hoàn. Từ những món đồ cũ, Huế có thể trở thành một đô thị biết tái tạo giá trị và hướng đến tương lai xanh bền vững.

Nguyễn Đại Viên

Nguồn Thừa Thiên Huế : https://huengaynay.vn/kinh-te/tai-su-dung-danh-thuc-gia-tri-cu-mo-duong-cho-mot-hue-xanh-160839.html