Trên nhiều diễn đàn, những tranh luận về việc: Người dân đã sẵn sàng cho sự chuyển đổi phương tiện chưa? Hạ tầng trạm sạc có đáp ứng được nhu cầu hàng triệu phương tiện cùng lúc? Những nguy cơ cháy nổ, chi phí thay mới phương tiện, xử lý pin sau sử dụng?... vẫn đang tiếp tục tranh luận nảy lửa. Tuy nhiên, có một giải pháp gần gũi, chi phí thấp, thân thiện môi trường, từng gắn bó với nếp sống đô thị Việt Nam hàng chục năm trước vẫn vắng bóng trong các diễn đàn chính sách - đó là xe đạp.
Trong ký ức của nhiều người, cách đây khoảng 25-30 năm, hình ảnh về thủ đô Hà Nội là dòng người đạp xe đi học, đi làm, thong thả, giản dị mà gần gũi. Khi đời sống phát triển, phương tiện cơ giới dần thay thế xe đạp. Nhưng hiện nay, khi bài toán môi trường và giao thông đô thị trở nên cấp bách hơn bao giờ hết, việc “tái thiết” văn hóa đi xe đạp không chỉ là hoài niệm, mà còn là một hướng đi thiết thực.
Ở các quốc gia tiên tiến, có thu nhập bình quân đầu người thuộc nhóm cao nhất thế giới như Hà Lan, Bỉ hay Đan Mạch, việc lựa chọn đi xe đạp đương nhiên không phải vì họ không đủ điều kiện mua ô tô hay xe máy điện, mà bởi chính phủ của họ đã kiên trì xây dựng một thói quen văn minh, bền vững. Thậm chí, Thủ tướng Hà Lan trước đây là ông Mark Rutte vẫn đạp xe hàng ngày đến Văn phòng Thủ tướng, trở thành một hình ảnh truyền thông mạnh mẽ, truyền cảm hứng và định hướng dư luận vượt lên trên mọi khẩu hiệu tuyên truyền.
Lợi ích của việc đi xe đạp có lẽ ai cũng biết: luyện tập sức khỏe, bảo vệ môi trường, và đặc biệt là chi phí đầu tư rẻ hơn hàng chục lần so với xe điện. Nếu một chiếc xe điện có giá vài chục triệu đồng, thì một chiếc xe đạp tốt chỉ dao động vài triệu đồng. Điều này làm giảm áp lực tài chính đáng kể cho người lao động, sinh viên, những đối tượng bị ảnh hưởng nhiều nhất nếu phải buộc chuyển đổi phương tiện trong thời gian ngắn.
Tuy nhiên, để khuyến khích người dân tự tin đi xe đạp, cần nhiều chính sách đi kèm: xây dựng làn đường riêng, trông giữ an toàn, thúc đẩy các mô hình xe đạp công cộng như tại TPHCM, Hà Nội hay Đà Nẵng; tổ chức các chiến dịch ngày không khói xe, đạp xe đi làm, với sự tham gia của các lãnh đạo cấp cao để lan tỏa lối sống mới. Thay vì chỉ tập trung vào đồng thuận chuyển đổi sang xe điện, chúng ta cần mở rộng diễn đàn thảo luận, giúp thay đổi nhận thức và thói quen giao thông, tạo dư địa cho xe đạp, phương án không mới, nhưng chưa bao giờ lỗi thời.
MINH DUY