Theo Công an TP Hà Nội, vụ tai nạn xảy ra hồi 9h20 khi xe tải của Đinh Văn Long (SN 1974) trú tại xã An Bình, tỉnh Phú Thọ va chạm với xe đạp điện do 1 nữ sinh điều khiển tại gầm cầu chui Vạn Điểm thuộc thôn Lam Sơn, xã Phú Xuyên. Hậu quả nữ sinh này đã tử vong.
Sau khi gây tai nạn, Long bỏ trốn, đến khoảng 19h cùng ngày, Đinh Văn Long đã đến Công an xã Phú Xuyên đầu thú.
Tại cơ quan công an, Long đã thừa nhận hành vi cố ý tiếp tục điều khiển xe ô tô kéo lê nạn nhân trên đường (sau khi va chạm) dẫn đến thương tích nặng rồi tử vong.
Lời khai "lạnh gáy" của Long tại cơ quan công an thể hiện muốn cho nạn nhân tử vong và sẵn sàng đi tù để không phải… lo đền bù cho nạn nhân.
Đánh giá về vụ việc này TS.LS. Đặng Văn Cường (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, những vụ tai nạn giao thông (TNGT) hậu quả nghiêm trọng không phải là hiếm.
Tâm lý lo lắng, hoảng sợ sau va chạm là điều dễ hiểu, nhưng cách hành xử của người điều khiển phương tiện lại là yếu tố quyết định trách nhiệm pháp lý.
Đặc biệt, những hành vi cố ý kéo lê hoặc bỏ mặc nạn nhân sau TNGT để trốn tránh trách nhiệm không chỉ vô nhân đạo mà còn phải đối mặt với mức án nghiêm khắc nhất của pháp luật.
Đối tượng ĐInh Văn Long. Ảnh: Công an TP Hà Nội.
Theo ông Cường, thông thường, khi TNGT dẫn đến chết người, người gây tai nạn có thể bị xử lý hình sự về tội "Vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ" theo Điều 260 Bộ luật Hình sự (BLHS). Tội danh này áp dụng khi người điều khiển phương tiện có lỗi cố ý vi phạm luật giao thông nhưng vô ý gây ra hậu quả chết người. Mức hình phạt cao nhất cho tội này là 15 năm tù (nếu làm chết từ 3 người trở lên).
Tuy nhiên, trong trường hợp cố ý tước đoạt trái pháp luật tính mạng của người khác, tức là từ một vụ TNGT mà cố ý sát hại nạn nhân để trốn tránh trách nhiệm pháp lý, thì đây không còn là lỗi vô ý nữa. Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng đạo đức xã hội và pháp luật, có dấu hiệu cấu thành tội "Giết người" theo Điều 123 BLHS.
Mức hình phạt cho tội danh này thấp nhất là 7 năm tù và cao nhất có thể là tử hình. Sự khác biệt giữa lỗi cố ý và vô ý đối với hậu quả chết người sẽ dẫn đến trách nhiệm pháp lý và tội danh hoàn toàn khác nhau.
Luật sư Cường bày tỏ, nguyên tắc vàng khi TNGT xảy ra là phải giữ nguyên hiện trường và cấp cứu người bị nạn.
Người gây tai nạn có nghĩa vụ phải cứu giúp nạn nhân, làm giảm thiểu thiệt hại đến mức thấp nhất. Nếu được cứu chữa kịp thời mà nạn nhân không tử vong hoặc thương tích không đáng kể, trách nhiệm hình sự có thể không được đặt ra. Ngay cả khi người điều khiển xe cơ giới không có lỗi, họ vẫn cần làm những việc này.
Luật sư Đặng Văn Cường. Ảnh NVCC.
Nếu người điều khiển phương tiện thấy rõ nạn nhân đang mắc ở dưới gầm xe hoặc đang bị thương tích nghiêm trọng nhưng vì một lý do nào đó (như trốn tránh trách nhiệm bồi thường) mà cố tình điều khiển phương tiện di chuyển, kéo lê nạn nhân, dẫn đến tử vong, thì đây chắc chắn là hành vi giết người.
Người điều khiển phương tiện biết rõ hành vi của mình là nguy hiểm, thấy trước hậu quả chết người có thể xảy ra nhưng vẫn cố ý thực hiện hoặc bỏ mặc hậu quả xảy ra. Chứng cứ quan trọng cần làm rõ là đối tượng có biết nạn nhân va vào xe hay không. Nếu biết mà vẫn di chuyển phương tiện dẫn đến tử vong, thì đây là hành vi giết người.
Ngoài ra, việc cứu giúp người bị nạn không chỉ là vấn đề đạo đức xã hội mà còn là trách nhiệm pháp lý. Nếu thấy người khác nguy hiểm đến tính mạng, có điều kiện cứu giúp mà không cứu giúp dẫn đến nạn nhân tử vong, người không cứu giúp sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Không cứu giúp người trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng" theo Điều 132 BLHS, với mức hình phạt có thể tới 7 năm tù (nếu hậu quả nhiều người chết).
Một trong những lý do khiến một số tài xế có hành vi tàn nhẫn sau TNGT là do thiếu hiểu biết pháp luật và những kinh nghiệm truyền miệng thiếu căn cứ. Họ có suy nghĩ sai lầm rằng nếu nạn nhân tử vong, mức bồi thường sẽ thấp hơn so với khi nạn nhân bị thương tích nặng và phải điều trị dài ngày. Đây là một quan niệm hoàn toàn sai lầm và nguy hiểm.
Thực tế, trách nhiệm hình sự và trách nhiệm bồi thường thiệt hại dân sự là khác nhau nhưng song song tồn tại. Người thực hiện hành vi vi phạm pháp luật xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của người khác thì phải chịu trách nhiệm pháp lý hình sự và phải bồi thường thiệt hại dân sự. Dù có bị đi tù hay thậm chí bị tử hình, trách nhiệm dân sự vẫn được đặt ra. Cơ quan thi hành án có thể cưỡng chế tài sản của đối tượng để bồi thường cho gia đình nạn nhân.
Mức bồi thường thiệt hại cho nạn nhân tử vong thường lớn hơn nhiều so với trường hợp nạn nhân bị thương tích. Bồi thường thiệt hại cho nạn nhân tử vong bao gồm: chi phí cứu chữa trước khi chết, tiền công người chăm sóc, tiền bồi thường tổn thất về tinh thần (khoảng 100 tháng lương cơ sở), chi phí mai táng, và nghĩa vụ cấp dưỡng đối với người mà người chết có nghĩa vụ cấp dưỡng. Chỉ có một số trường hợp hy hữu việc bồi thường cho nạn nhân bị thương tích mới nhiều hơn trường hợp nạn nhân tử vong.
Với hành vi cố ý tước đoạt tính mạng của người khác, hậu quả chết người, lỗi hoàn toàn thuộc về người phạm tội, trách nhiệm pháp lý hình sự sẽ rất cao (có thể tù chung thân hoặc tử hình) và chắc chắn mức bồi thường thiệt hại sẽ rất lớn.
Vụ việc cố ý kéo lê nạn nhân sau TNGT không chỉ liên quan đến tính mạng, sức khỏe con người, đặc biệt khi nạn nhân là trẻ em, mà còn liên quan đến ý thức chấp hành pháp luật và nhận thức của người điều khiển phương tiện giao thông. Cơ quan điều tra sẽ củng cố thông tin, hồ sơ, tài liệu để khởi tố vụ án hình sự và bị can. Đối tượng thực hiện hành vi giết người trong tình huống này sẽ phải đối mặt với nhiều tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự (như vì động cơ đê hèn) và mức hình phạt có thể từ 12 năm tù đến tử hình, ngoài ra còn phải bồi thường toàn bộ thiệt hại đã gây ra.
Bởi vậy, ngoài việc làm rõ để xử lý hành vi phạm tội, cơ quan tiến hành tố tụng cũng cần làm rõ nguyên nhân, điều kiện phạm tội, đồng thời tích cực tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật để nâng cao trình độ nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của công dân, tránh những vụ việc tương tự có thể xảy ra trong tương lai.