TakeItBack: Người tiêu dùng trả lại quần áo cũ, muốn thương hiệu có trách nhiệm

12 giờ trướcBài gốc

Tại Anh, một phong trào mang tên #TakeItBack đang thu hút sự chú ý khi người tiêu dùng bắt đầu gửi trả những món quần áo cũ, hỏng, không thể sử dụng được cho các thương hiệu thời trang lớn. Thay vì đơn thuần là “trả hàng”, hành động này nhằm thúc đẩy các hãng phải chịu trách nhiệm với toàn bộ vòng đời sản phẩm, từ sản xuất đến xử lý rác thải.

Người khởi xướng chiến dịch là cô Wendy Ward - nhà thiết kế kiêm nhà hoạt động môi trường sống ở Yorkshire. Cô không thể tìm được cách xử lý bền vững cho một tấm ga trải giường bằng polycotton đã cũ và quyết định gửi món đồ này tới Giám đốc điều hành chuỗi siêu thị Sainsbury’s cũng là nơi bán sản phẩm, kèm theo là một bức thư yêu cầu công ty tiếp nhận và chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, phản hồi mà cô nhận được chỉ là lời khuyên nên quyên góp cho từ thiện.

Cô Wendy Ward tại một cơ sở phân loại đồ cũ. Ảnh: The Guardian

Sự thất vọng ấy khiến cô Wendy mở rộng hành động cá nhân thành một chiến dịch công khai. Trên mạng xã hội, cô chia sẻ hình ảnh bưu kiện và nội dung thư gửi các thương hiệu, khuyến khích mọi người làm điều tương tự.

Ngay lập tức, hàng loạt người tiêu dùng hưởng ứng. Họ gửi lại những chiếc áo phông rách, quần áo lót cũ, thậm chí cả đồ bị loang màu đến các hãng như H&M, Marks & Spencer, Primark, Next... cùng thư yêu cầu minh bạch hóa quy trình xử lý và tái chế.

Cô Wendy cho biết: “Tôi không biến họ thành bãi rác. Tôi chỉ muốn họ hiểu cảm giác bất lực khi người tiêu dùng không có lựa chọn nào khác ngoài việc ném rác vào thùng”. Với cô, chiến dịch không chống lại thời trang, mà nhằm thay đổi tư duy thiết kế và tiêu thụ - hướng đến mô hình sản phẩm có trách nhiệm từ đầu đến cuối.

Đằng sau những hành động này là một vấn đề lớn của ngành thời trang: Thiếu cơ chế “trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất” (EPR - Extended Producer Responsibility). Trong các ngành như bao bì hay điện tử, nhà sản xuất phải chi trả một phần cho quá trình thu gom và xử lý rác thải. Nhưng ở lĩnh vực dệt may, các thương hiệu chưa bị ràng buộc bởi quy định tương tự. Điều đó khiến phần lớn sản phẩm sau khi bị thải bỏ không có lối thoát, đặc biệt là những loại vải hỗn hợp như polycotton rất khó tái chế.

Sa mạc Atacama, Chilê là một trong những bãi tập kết quần áo bị bỏ đi. Ảnh: Getty Images

Theo số liệu từ tổ chức Wrap, mỗi năm tại Anh có tới 300.000 tấn quần áo bị vứt bỏ. Dù một số thương hiệu có chương trình thu gom đồ cũ hoặc đổi đồ lấy giảm giá, đa phần không minh bạch về nơi đồ cũ sẽ đi đâu và được xử lý như thế nào. Một số hãng bị chỉ trích vì “greenwashing” quảng bá hình ảnh thân thiện môi trường nhưng không có hành động thực chất.

Chiến dịch #TakeItBack nhắm thẳng vào khoảng trống ấy. Việc buộc các thương hiệu phải nhận lại quần áo cũ không chỉ là một cách thể hiện bất mãn mà còn là lời kêu gọi thiết kế có trách nhiệm hơn từ giai đoạn đầu. Chỉ khi các công ty không thể phủi tay với sản phẩm của mình sau khi bán ra, họ mới có động lực để nghĩ đến việc sản xuất ít gây hại hơn, sử dụng chất liệu dễ tái chế hơn, hoặc đầu tư vào hệ thống thu gom hiệu quả hơn.

Cho đến nay, phản ứng từ các thương hiệu vẫn còn dè dặt.

Nhiều công ty đưa ra các phản hồi mẫu hoặc không trả lời trực tiếp yêu cầu từ người tiêu dùng. Một số thương hiệu khẳng định có chương trình tái chế, nhưng không cung cấp bằng chứng cụ thể về quy trình hoặc số lượng xử lý thực tế.

Dù vậy, cô Wendy Ward và những người đồng hành vẫn tin tưởng vào sức ép mà chiến dịch tạo ra. “Chúng tôi không làm điều này vì sự tức giận,” cô nói, “mà vì chúng tôi muốn xây dựng một hệ thống tốt hơn, nơi mọi bên đều có trách nhiệm - cả người tiêu dùng, nhà bán lẻ lẫn nhà sản xuất”.

Minh Thu

Nguồn HHT : https://hoahoctro.tienphong.vn/takeitback-nguoi-tieu-dung-tra-lai-quan-ao-cu-muon-thuong-hieu-co-trach-nhiem-post1746654.tpo