Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 04/2021/NĐ-CP ngày 22/01/2021 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục và Nghị định số 88/2022/NĐ-CP ngày 26/10/2022 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.
Căn cứ theo điểm b, khoản 3, Điều 26 và điểm c khoản 3 Điều 28 của dự thảo nghị định nêu rõ, trường hợp người học có hành vi xâm phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm, thân thể của nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, nhân viên trong cơ sở giáo dục, người học khác chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng có ảnh hưởng tiêu cực tới việc an toàn và hoạt động giáo dục của cơ sở giáo dục thì bị phạt tiền theo quy định và buộc xin lỗi công khai theo quy định, đồng thời bị áp dụng một trong các biện pháp sau đây:
Buộc cách ly tạm thời khỏi môi trường học tập.
Chuyển đến cơ sở giáo dục chuyên biệt; trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập; cơ sở dịch vụ tư vấn học đường, công tác xã hội hoặc cơ sở y tế chuyên khoa để tư vấn, hỗ trợ tâm lý - hành vi, theo đề nghị của nhà trường và quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Đưa thêm “nhân viên trong cơ sở giáo dục” vào đối tượng được bảo vệ là hợp lý
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Vũ Văn Thắng - Hiệu trưởng Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Thái Phúc (xã Bắc Thái Ninh, tỉnh Hưng Yên) bày tỏ quan điểm: “Tôi cho rằng việc bổ sung quy định tại điểm b, khoản 3, Điều 26 và điểm c khoản 3 Điều 28 của dự thảo nghị định là rất cần thiết.
Thực tế, đã có nhiều trường hợp học sinh vi phạm nghiêm trọng, cố tình xâm phạm danh dự, nhân phẩm, thân thể của nhà giáo, bạn bè. Việc bổ sung chế tài rõ ràng góp phần răn đe, giáo dục học sinh và bảo vệ tốt hơn cho đội ngũ giáo viên, đúng với tinh thần “tôn sư trọng đạo”; đồng thời giữ gìn môi trường sư phạm lành mạnh, để học sinh yên tâm tới trường.
Theo tôi, quy định buộc học sinh cách ly tạm thời khỏi môi trường học tập hoặc chuyển đến cơ sở giáo dục chuyên biệt, trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập là rất phù hợp. Với những trường hợp học sinh vi phạm ở mức độ nghiêm trọng nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, dù đã được giáo dục, nhắc nhở nhưng vẫn tái diễn, nếu các em tiếp tục ở trong môi trường học tập sẽ ảnh hưởng đến nề nếp trường lớp, thậm chí trở thành tấm gương xấu tác động tiêu cực đến học sinh khác.
Việc tạm thời tách các em ra khỏi môi trường học tập không phải là hình thức “loại bỏ” mà là một biện pháp mang tính giáo dục, giúp học sinh vi phạm có môi trường phù hợp hơn để được tư vấn tâm lý, điều chỉnh hành vi và nhận thức. Khi hành vi, thái độ được cải thiện, các em hoàn toàn có thể quay trở lại học tập bình thường.
Ở góc độ người quản lý giáo dục, tôi cho rằng đây là một giải pháp nhân văn nhưng kiên quyết, vừa bảo vệ an toàn, kỷ luật nhà trường, vừa tạo cơ hội để học sinh được giáo dục lại một cách chuyên sâu”.
Cũng theo thầy Thắng, dự thảo nghị định cũng bổ sung “nhân viên trong cơ sở giáo dục” vào nhóm đối tượng được bảo vệ cùng nhà giáo và người học là hoàn toàn hợp lý. Bởi trong môi trường sư phạm, ngoài giáo viên trực tiếp giảng dạy, còn có đội ngũ nhân viên như bảo vệ, y tế học đường, văn thư, thiết bị, kế toán… cũng thực hiện nhiệm vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động dạy và học. Họ đều là người góp phần xây dựng nề nếp, an toàn cho nhà trường. Vì vậy, học sinh cần có trách nhiệm tôn trọng và chấp hành nội quy với tất cả cán bộ, nhân viên, không chỉ riêng giáo viên.
Thầy Vũ Văn Thắng (đang phát biểu) - Hiệu trưởng Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Thái Phúc. Ảnh: NVCC
Cùng bàn về vấn đề này, thầy Nguyễn Thanh Hải - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Trương Định (phường Long Thuận, tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, việc bổ sung quy định xử phạt, buộc cách ly học sinh khỏi môi trường học tập nếu có hành vi xâm phạm nghiêm trọng đến giáo viên, nhân viên trường học, người học khác là cần thiết.
Thực tế cho thấy đã có những vụ việc học sinh, phụ huynh có hành vi xúc phạm giáo viên, ảnh hưởng đến danh dự của giáo viên đó và môi trường sư phạm; hay các vụ việc bạo lực bạn học cũng không phải là chuyện hiếm có. Hiện nay, các hình thức xử lý vi phạm quy định trong Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh còn khá nhẹ nhàng.
Nếu chỉ dừng lại ở việc nhắc nhở, phê bình hay viết bản kiểm điểm thì rất khó giữ được kỷ cương trong nhà trường. Với một số học sinh có cá tính mạnh, cố tình vi phạm hoặc vi phạm nhiều lần, nếu không được xử lý nghiêm khắc, những học sinh này có thể làm ảnh hưởng đến các em khác.
Lo ngại tính khả thi và sự chồng chéo với Thông tư 19 khi xử lý học sinh vi phạm
Bên cạnh những điểm nổi bật đáng ghi nhận, lãnh đạo nhà trường cũng cho rằng một số quy định trong dự thảo vẫn còn điểm chưa thống nhất với Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT trong hình thức xử phạt học sinh.
Thầy Đoàn Ngọc Bé - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Nguyễn Việt Khái (phường Lý Văn Lâm, tỉnh Cà Mau) cho hay: “Theo tôi, quy định tại dự thảo nghị định như phạt hành chính, buộc tạm cách ly khỏi môi trường học tập hay chuyển đến cơ sở giáo dục chuyên biệt… hiện chưa thống nhất với Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT. Bởi theo thông tư này, hình thức kỷ luật đối với học sinh trung học phổ thông chỉ là nhắc nhở; phê bình; yêu cầu viết bản tự kiểm điểm.
Do đó, nhà trường không có thẩm quyền áp dụng biện pháp cách ly hay chuyển học sinh sang cơ sở khác, cũng như không được xử phạt vi phạm hành chính. Nếu dự thảo nghị định được thông qua, trách nhiệm thực hiện nên thuộc về chính quyền địa phương hoặc cơ quan quản lý cấp trên sẽ phù hợp hơn.
Thầy Bé nhấn mạnh: “Nhà trường chỉ có thể thực hiện các biện pháp kỷ luật theo Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT, còn các biện pháp mạnh hơn cần được triển khai bởi cơ quan có thẩm quyền nhằm đảm bảo đúng quy trình và pháp lý. Vì vậy, để tránh sự thiếu đồng nhất giữa các văn bản và đảm bảo tính khả thi khi các trường thực hiện, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần xác định rõ phạm vi, thẩm quyền thực hiện của từng cấp”.
Cô và trò Trường Trung học phổ thông Nguyễn Việt Khái trong buổi gặp mặt đầu năm. Ảnh: Trường THPT Nguyễn Việt Khái thành phố Cà Mau
Trong khi đó, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Trương Định cho biết, quy định về việc chuyển học sinh có hành vi xúc phạm nghiêm trọng uy tín, danh dự, nhân phẩm, thân thể của nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, nhân viên trong cơ sở giáo dục, người học khác đến cơ sở giáo dục chuyên biệt, trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập, cơ sở dịch vụ tư vấn học đường, công tác xã hội cần được cân nhắc kỹ về tính khả thi.
Vấn đề đặt ra là liệu hiện nay các địa phương đã có đủ cơ sở vật chất và mô hình phù hợp để tiếp nhận, giáo dục học sinh vi phạm này hay chưa. Nếu triển khai nhưng chưa có hệ thống cơ sở chuyên biệt riêng, rất khó tránh khỏi tình trạng các em bị đưa vào những nơi không phù hợp, có thể dẫn đến hiệu quả giáo dục không như mong muốn và mục đích ban đầu.
Vì vậy, trước khi áp dụng quy định này, cần có sự chuẩn bị về cơ sở vật chất, đội ngũ tư vấn, giáo viên chuyên biệt và môi trường học tập an toàn, mang tính phục hồi, để đảm bảo rằng biện pháp triển khai hiệu quả thực sự, vì mục tiêu giáo dục và uốn nắn học sinh.
Ngoài ra, thầy Hải cũng góp ý, quy định trong dự thảo nghị đưa ra mức xử phạt hành chính đối với người học có hành vi xâm phạm nhà giáo, nhân viên trường học. Đây cũng là điểm chưa phù hợp và cần được xem xét kỹ.
Chiếu theo Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT, mức xử phạt học sinh trung học phổ thông cao nhất là viết bản kiểm điểm, do đó, việc phạt tiền học sinh đặt ra vấn đề về tính hợp lý. Mặt khác, phần lớn học sinh phổ thông chưa có thu nhập, vậy tiền phạt sẽ do ai chịu trách nhiệm nộp. Nếu giao cho cha mẹ, thì chế tài lại chuyển hướng sang phụ huynh chứ không còn là xử lý hành vi của học sinh. Như vậy, quy định này cần được làm rõ hơn ai là người chịu trách nhiệm nộp phạt, và hình thức phạt tiền có thực sự mang ý nghĩa giáo dục hay không.
Như vậy, nếu dự thảo nghị định được thông qua, cần có sự phối hợp chặt chẽ với Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT về kỷ luật học sinh để đảm bảo tính thống nhất và và hiệu quả trong thực tế. Nếu không đồng bộ, các trường sẽ rất khó áp dụng.
Thầy Nguyễn Thanh Hải - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Trương Định. Ảnh: website nhà trường
Đồng tình với quan điểm trên, Hiệu trưởng Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Thái Phúc cho hay, nhiều trường gặp khó khăn trong việc xử lý một số học sinh xúc phạm nghiêm trọng nhà giáo, nhân viên trường học do quy định về xử phạt học sinh hiện nay nhân văn nhưng chưa đủ sức răn đe.
Dự thảo nghị định nếu được thông qua sẽ bổ sung các biện pháp mang tính răn đe rõ hơn. Khi đó, trong thực tế áp dụng, nhà trường có thể căn cứ đồng thời vào cả hai văn bản để xử lý phù hợp từng mức độ vi phạm. Khi kết hợp với Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT sẽ giúp hệ thống quy định vừa đảm bảo tính nhân văn, không quá nặng nề nhưng cũng không quá nhẹ tay.
Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT mang tính phổ quát, áp dụng trong hầu hết các tình huống, còn dự thảo Nghị định sẽ bổ khuyết cho những trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, giúp các nhà trường có cơ sở pháp lý rõ ràng để xử lý kịp thời và đúng quy định.
Hồng Mai