Với nhịp điệu hành khúc rộn ràng, tiết tấu nồng nhiệt, bài ca "Mỗi bước ta đi" của nhạc sĩ Thuận Yến đã mang lại một giai điệu hào hùng, tạo cảm giác cho cả người hát lẫn người nghe như đang cùng hành quân, hòa vào khí thế tiến công của quân và dân ta trên những chiến trường ác liệt ở Nam Trung Bộ và Nam Bộ vào những năm đấu tranh để thống nhất đất nước.
Ít ai biết rằng, khi sáng tác ca khúc này, nhạc sĩ Thuận Yến chưa từng đặt chân đến vùng đất Biên Hòa và Phước Long. Ông từng kể, sau khi tốt nghiệp trung cấp sáng tác Trường Âm nhạc Việt Nam tại Hà Nội, năm 1965 ông đi chiến trường B, tham gia đoàn văn công Quân giải phóng Trị Thiên - Huế. Trong những tháng ngày nơi đây, ông liên tiếp nghe tin chiến thắng của bộ đội giải phóng quân từ Biên Hòa, Bàu Bàng, Bến Cát, Phước Long, Sông Bé... báo về. Trong niềm vui đó, ông đã cảm xúc viết bài hát này. Bài hành khúc “Mỗi bước ta đi” chính thức ra đời ngày 27-5-1965...
Nhạc sĩ Thuận Yến tên thật là Đoàn Hữu Công (15-8-1935 - 24-5-2014), quê tỉnh Quảng Nam. Ông lấy bút danh Thuận Yên từ 2 địa danh của quê mẹ (Phú Thuận) và quê cha (Đông Yên) đều ở Quảng Nam. Nhưng những sáng tác ông gửi đến Đài Tiếng nói Việt Nam, không rõ tự bao giờ lại mang tên Thuận Yến! Ông đã được trao tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001, truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2017.
Tôi vẫn nhớ giọng nói đầy xúc động khi ông kể lại câu chuyện nêu trên, ngay chính tại sân khấu đặt giữa sân chợ Phước Long trong một chương trình giao lưu âm nhạc đặc biệt để tri ân ông do Đài Phát thanh - Truyền hình (PT-TH) Bình Phước phối hợp với huyện Phước Long tổ chức ngày 5-1-2000, nhân dịp chào mừng kỷ niệm 25 năm Ngày chiến thắng Phước Long (6-1-1975 - 6-1-2000) và giải việt dã leo núi Bà Rá năm đó.
Chương trình đêm đó do anh Minh Hoàng (anh Phan Minh Hoàng, nguyên Giám đốc Đài PT-TH Bình Phước) đạo diễn. Tôi cùng phát thanh viên Hồng Trang của đài dẫn chương trình và giao lưu trực tiếp cùng nhạc sĩ Thuận Yến, Nghệ sĩ ưu tú Thanh Hương (vợ nhạc sĩ Thuận Yến) cùng con gái là ca sĩ Thanh Lam...
Tấm thiệp chúc tết xưa và những dòng thư viết tay của nhạc sĩ Thuận Yến gửi tặng ông Phan Văn Thảo năm 2000
Sau hôm giao lưu đó, ông cùng gia đình về Bắc đón tết. Ông đã gửi tặng tôi một tấm thiệp chúc tết cùng lá thư viết tay thật nắn nót. Lá thư có đoạn:
"Hà Nội, ngày 30/1/2000
Thân gửi chú Thảo
Thuận Yến và Thanh Hương chân thành cảm ơn Đài Phát thanh và Truyền hình Bình Phước đã dành cho gia đình một tình cảm đặc biệt - tổ chức một đêm giao lưu thành công thật là hiếm có - Đó là một phần thưởng quý báu nhớ mãi không quên - một tài liệu quý báu về sau này...".
Đối với tôi, tấm thiệp xưa cùng những nét chữ của ông là tư liệu quý báu mà tôi đã cất giữ 25 năm qua, để hôm nay có cơ hội viết bài này và xin được trao tặng lại cho nguồn tư liệu chung của cơ quan, lưu dấu một câu chuyện, một chương trình mà một đài tỉnh như Bình Phước đã tổ chức thành công.
Hòa vào dòng chảy 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam và cũng một nửa thời gian ấy của báo chí Sông Bé - Bình Dương - Bình Phước hôm nay, câu xướng "Đây là Đài Phát thanh Sông Bé..." với giọng đọc của Toàn Trung và Thủy Yến - hai phát thanh viên đầu tiên của Đài Phát thanh Sông Bé lúc bấy giờ, cho đến hôm nay vẫn như vang mãi trên làn sóng của cả hai đài Bình Dương và Bình Phước.
Nhà báo, phát thanh viên Thủy Yến (bà Lê Thị Yểm, nguyên Trưởng phòng Tổ chức - Hành chính Đài PT-TH Bình Dương), nay đã nghỉ hưu; còn nhà báo, phát thanh viên Đỗ Toàn Trung, nguyên Giám đốc Đài PT-TH Bình Phước, sau khi nghỉ hưu thì bị bệnh, rồi mất sau đó. Song, mỗi lần các thế hệ nhà báo chúng tôi họp mặt kỷ niệm, nghe lại giai điệu của cố nhạc sĩ Thuận Yến với "Mỗi bước ta đi" như có cả bước chân của những người chiến sĩ mang khát vọng của dân tộc để xây chiến thắng!... Rồi có lúc âm điệu trải dài, lắng xuống như mang cả những hy sinh, mất mát, khổ đau mà dân tộc Việt Nam đã qua, để rồi câu xướng "Đây là Đài Phát thanh Sông Bé..." cất lên thật tự hào và đầy cảm xúc.
Câu xướng ấy đã theo cùng "Mỗi bước ta đi" vang xa, vang cao từ đỉnh núi Bà Rá - vùng đất Phước Long anh hùng đến khắp các phố phường, đồi núi xa xôi trên khắp mọi miền đất nước!
Ông Nguyễn Đức Trường, nguyên Giám đốc Đài PT-TH Bình Dương cho biết, thời điểm những ngày đầu chuẩn bị phát sóng của Đài Phát thanh Sông Bé vào năm 1977, Ban Giám đốc và Ban Biên tập đài lúc đó đã đưa ra 3 ca khúc là “Xuân chiến khu”, “Tiếng chày trên sóc Bom Bo” và “Mỗi bước ta đi” để chọn làm nhạc hiệu. Trong số đó, ưng ý nhất vẫn là ca khúc "Mỗi bước ta đi" của nhạc sĩ Thuận Yến vì ca từ và giai điệu hùng hồn, cảm xúc. Hồi đó, Đài Sông Bé chưa có phòng thu và trang thiết bị thu âm đầy đủ, chất lượng, nên đã tìm đến Đài Tiếng nói Việt Nam để thu - dựng cho đoạn nhạc hiệu này. Trong buổi phát sóng đầu tiên, giai điệu nhạc hiệu này được cất lên đã khiến mọi người vỡ òa cảm xúc... Cho đến bây giờ, mỗi khi nghe lại, trong lòng ông và nhiều người vẫn dâng trào cảm xúc năm nào cùng niềm tự hào về một thời làm báo năm xưa.
Câu xướng ấy đã theo cùng "Mỗi bước ta đi", đến "làm bạn" với mọi người, mọi nhà và gắn bó với thế hệ làm báo, PT-TH chúng tôi suốt một thời gian dài cho đến ngày chia tách 2 tỉnh Bình Dương - Bình Phước...
Và giai điệu ấy vẫn "tiếp bước" cùng với Đài PT-TH Bình Phước sau này và nay là Đài PT-TH và Báo Bình Phước, như để hòa nhịp cùng "Mỗi bước ta đi" năm nào và lòng tự hào của người làm báo cách mạng!
Những câu xướng của thế hệ hôm nay, lại tiếp nối câu xướng năm xưa, đưa "Mỗi bước ta đi" thực hiện sứ mệnh của báo chí cách mạng Việt Nam nói chung và Bình Phước nói riêng trong giai đoạn mới.
Với Phước Long, năm 2025 đánh dấu tròn nửa thế kỷ ngày Phước Long chiến thắng - một chiến thắng quan trọng, khởi đầu cho đại thắng mùa xuân 1975, thống nhất đất nước. Cũng ngần ấy thời gian, giai điệu "Mỗi bước ta đi" - "Về Phước Long xây chiến thắng" luôn vang lên trên vùng đất Phước Long mà nay đã là một đô thị vùng cao xinh đẹp với nhiều giải đấu thể thao truyền thống như giải đua xe đạp và Giải vô địch quốc gia việt dã leo núi “Chinh phục đỉnh cao Bà Rá” rộn ràng diễn ra hằng năm, hòa trong giai điệu vang vọng hành khúc "Mỗi bước ta đi" - "Xây chiến thắng!"...
Tròn 50 năm Ngày Phước Long chiến thắng (6-1-1975 - 6-1-2025), tròn 50 năm ngày thống nhất đất nước (30-4-1975 - 30-4-2025) và cũng gần tròn thời gian ấy giai điệu nhạc hiệu trên sóng PT-TH Sông Bé xưa - Bình Phước hôm nay vẫn vang lên mỗi ngày.
Đã hơn 10 năm ngày nhạc sĩ Thuận Yến "đi xa", nhưng "Mỗi bước ta đi" của ông từ 60 năm trước như vẫn còn đây. Như vẫn còn đây ngày ông và người bạn đời của mình ngồi giao lưu cùng tôi và bà con giữa lòng Phước Long. Vẫn còn đó tấm thiệp xưa và lời chúc tết của ông dành cho tôi... và giai điệu nhạc hiệu "Mỗi bước ta đi" vẫn vang lên trên sóng PT-TH Bình Phước mỗi ngày mới...
Mùa xuân này, tôi nhớ tấm thiệp xưa ông viết tặng mà lòng chợt thấy lâng lâng ùa về bao kỷ niệm.
Xin mượn bài viết này để thắp nén hương tỏ lòng thành kính tri ân cố nhạc sĩ Thuận Yến cùng gia đình.
Lê Thảo