'Tấm vé thông hành' cho đặc sản địa phương

3 giờ trướcBài gốc

Khẩu Nua Pái vừa được Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật công nhận lưu hành đặc cách.

9 giống cây trồng đặc sản ở các xã phía Bắc của tỉnh vừa được Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) công nhận lưu hành đặc cách gồm: Khẩu Nua Lếch, Khẩu Nua Pái, Nếp Tài, Khẩu Nua Lương, cam sành, quýt, hồng không hạt, đào Toáng, nghệ vàng. Đây là kết quả của việc triển khai nhiệm vụ khoa học công nghệ “Nghiên cứu đề xuất công nhận lưu hành đặc cách một số giống cây trồng đặc sản tại Bắc Kạn” được thực hiện từ tháng 7-2024 đến tháng 6-2025.

Viện Khoa học Kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc (đơn vị chủ trì) đã đánh giá thực trạng sản xuất và xác định vùng trồng đối với 9 loại cây trồng; xác định được 9 bản mô tả đặc điểm nông sinh học của giống; hoàn thiện được 4 quy trình kỹ thuật canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP cho các giống lúa nếp đặc sản và 5 quy trình kỹ thuật canh tác theo hướng hữu cơ một số giống cây cây ăn quả và cây nghệ.

Tiến sĩ Hà Quang Thưởng, Viện Khoa học Kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc cho biết: Việc được công nhận lưu hành đặc cách không chỉ là “tấm vé thông hành” để các giống cây đặc sản bước ra thị trường, mà còn tạo cơ sở khoa học và pháp lý cho việc bảo tồn, phát triển lâu dài. Khi đã có mô tả giống, quy trình canh tác chuẩn, bà con nông dân có thể yên tâm mở rộng sản xuất, đồng thời các doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) cũng mạnh dạn đầu tư liên kết tiêu thụ.

Hồng không hạt lọt vào danh sách 100 thương hiệu, nhãn hiệu nổi tiếng (2013). Trong ảnh: Hồng không hạt của một hộ dân ở xã Ba Bể.

Hồng không hạt là cây trồng lâu đời, phân bố rải rác ở các xã phía Bắc, trong đó tập trung nhiều ở xã Đồng Phúc, Quảng Bạch, Chợ Rã... Năm 2024, tổng diện tích cây trồng này đạt hơn 800ha. Hồng không hạt là sản phẩm đầu tiên của tỉnh Bắc Kạn (cũ) được nhận văn bằng Bảo hộ chỉ dẫn địa lý năm 2010. Đến năm 2013, lọt vào danh sách 100 thương hiệu, nhãn hiệu nổi tiếng do Tạp chí Sở hữu trí tuệ và Sáng tạo - Hội Sở hữu trí tuệ Việt Nam bình chọn.

Hiện nay, HTX Tân Phong, xã Quảng Bạch duy trì 17 cây đầu dòng để cung cấp mắt ghép nhân giống cây phục vụ việc mở rộng diện tích hồng không hạt tại địa phương.

Ông Chu Văn Tỵ, Giám đốc HTX Tân Phong, xã Quảng Bạch, chia sẻ: HTX và một số hộ dân có thể tự ghép hoặc cung cấp mắt ghép cho các cơ sở nghiên cứu để nhân giống. Chúng tôi sẽ được sử dụng các giống cây trồng chất lượng, đảm bảo và được tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật nên việc canh tác thuận lợi hơn.

Cũng như cây hồng, việc công nhận lưu hành đặc cách giống quýt sẽ tạo điều kiện cho người dân phát triển bền vững loại cây trồng thế mạnh này. Năm 2012, quýt Bắc Kạn được cấp chứng nhận Chỉ dẫn địa lý. Năm 2015, đạt danh hiệu “Thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam”.

Cây quýt không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà thực sự là “cây làm giàu” cho nhiều gia đình. Vì vậy, bà con mở rộng diện tích, đến năm 2024, tổng diện tích cây quýt đạt trên 1.800ha.

Ông Lưu Đình Tuyên, xã Bạch Thông, cho biết: Nông dân chúng tôi luôn mong muốn có giống cây rõ nguồn gốc, đảm bảo, tránh việc trồng vài năm khi ra quả mới phát hiện cây không phải giống bản địa, lại phải chặt bỏ gây lãng phí. Việc công nhận lưu hành đặc cách giống quýt giúp nông dân có thể yên tâm mở rộng sản xuất.

Quả quýt Bắc Kạn được nhiều khách hàng ưa chuộng.

Không chỉ hồng, quýt, mà một số loại cây ăn quả, nghệ hay những giống lúa nếp đặc sản như Khẩu Nua Lếch, Nếp Tài, Khẩu Nua Pái, Khẩu Nua Lương cũng mang đậm dấu ấn bản địa và tiềm năng phát triển trong tương lai. Việc được công nhận lưu hành đặc cách sẽ mở đường để các giống cây này được phục tráng, nhân giống, sản xuất theo quy mô hàng hóa, gắn với thương hiệu OCOP và tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ.

Điểm nổi bật trong triển khai Đề tài là xây dựng quy trình canh tác an toàn cho nhiều loại cây đặc sản. Đây là xu hướng tất yếu trong bối cảnh người tiêu dùng quan tâm đến nông sản an toàn, truy xuất nguồn gốc. Thực tế, khi giống đã được công nhận, quy trình canh tác chuẩn đã có, việc còn lại là tổ chức sản xuất theo chuỗi, hình thành vùng hàng hóa lớn và có doanh nghiệp, HTX đứng ra liên kết.

Khi đó, nông dân không còn cảnh “được mùa mất giá”, mà sẽ có hợp đồng tiêu thụ ổn định, giá trị kinh tế được nâng cao.

“Trước kia chúng tôi chỉ trồng theo kinh nghiệm nên sản lượng thấp. Nay giống đã được công nhận, lại có quy trình chuẩn, bà con được tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật nên tiếp tục mở rộng diện tích” - ông Triệu Tiến Long, xã Nam Cường chia sẻ.

Vùng nguyên liệu nghệ vàng của HTX Nông nghiệp Tân Thành.

Ngoài 9 giống cây này, trước đó, các xã phía Bắc đã có 2 giống được công nhận lưu hành đặc cách là bí xanh thơm và mơ vàng.

Việc cấp phép lưu hành các giống cây không chỉ là câu chuyện khoa học - kỹ thuật, mà còn là bước đi chiến lược để khẳng định vị thế nông sản đặc sản trên thị trường. Đây cũng là nền tảng để các sản phẩm OCOP của địa phương ngày càng chất lượng, tiến xa hơn ra thị trường trong nước và quốc tế.

Hứa Nga

Nguồn Thái Nguyên : https://baothainguyen.vn/tin-moi/202508/tam-ve-thong-hanh-cho-dac-san-dia-phuong-5e85c91/