Tận dụng tốt các FTA, mở rộng thị trường xuất khẩu gạo

một giờ trướcBài gốc

Chiều 10/12/2025, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị về kinh doanh xuất khẩu gạo. Chủ trì Hội nghị có Lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cùng sự tham dự của đại diện các Bộ, ngành, các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam, các địa phương và doanh nghiệp xuất khẩu gạo trên cả nước.

Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị về kinh doanh xuất khẩu gạo, chiều 10/12/2025.

Bộ Công Thương tăng cường kết nối cung cầu, hỗ trợ thúc đẩy xuất khẩu

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết: Thời gian qua, tình hình thế giới tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức; tình trạng bất ổn an ninh, chính trị leo thang tại một số quốc gia, khu vực; tỷ lệ lạm phát tuy đã giảm nhưng vẫn ở mức cao; thương mại, đầu tư toàn cầu phục hồi chậm, nhiều nền kinh tế lớn tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ thắt chặt… tạo áp lực lớn lên thị trường tài chính, tiền tệ, tỷ giá tại các nước đang phát triển. Nhu cầu tiêu dùng và các hoạt động kinh tế vẫn ở mức thấp. Chính sách bảo hộ xuất hiện trở lại ở nhiều nước dưới các hình thức khác nhau. Các nước phát triển càng ngày càng quan tâm nhiều đến các vấn đề an toàn cho người tiêu dùng, phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu, từ đó dựng lên những tiêu chuẩn và quy định mới với các sản phẩm nhập khẩu...

Trước tình hình đó, Bộ Công Thương dưới sự chỉ đạo thường xuyên, trực tiếp của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, đã chủ động phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, bám sát tình hình quốc tế, trong nước để có những phản ứng chính sách kịp thời, hiệu quả đối với các vấn đề cụ thể; đồng thời, triển khai thực hiện nhiều giải pháp hữu hiệu nhằm hỗ trợ các hiệp hội, ngành hàng, cộng đồng doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy xuất khẩu. Trong đó, trọng tâm là tổ chức nhiều hoạt động kết nối cung cầu giữa các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam với các nhà cung cấp nước ngoài thông qua các kênh xúc tiến thương mại và hệ thống Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài; Tăng cường hỗ trợ, cung cấp thông tin ở từng thị trường xuất khẩu và tập trung tháo gỡ rào cản để giúp các doanh nghiệp duy trì thị trường truyền thống cũng như thâm nhập các thị trường xuất khẩu mới. Đồng thời, triển khai nhiều hoạt động, giải pháp kích cầu tiêu dùng nội địa, kết nối tiêu thụ sản phẩm…

"Đặc biệt, Bộ đã tổ chức nhiều hội nghị với sự chủ trì, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để làm việc với hệ thống cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài và các tổ chức quốc tế, hiệp hội, ngành hàng, doanh nghiệp lớn nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng trong nước và mở rộng thị trường xuất khẩu", ông Nguyễn Anh Sơn cho biết.

Ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết: Thời gian qua, Bộ Công Thương đã triển khai thực hiện nhiều giải pháp hữu hiệu nhằm hỗ trợ các hiệp hội, ngành hàng, cộng đồng doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy xuất khẩu.

Hội nghị Kinh doanh xuất khẩu gạo được tổ chức trong bối cảnh thị trường lúa gạo thế giới năm 2025 diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội mới. Đặc biệt, Philippines - thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam đã kéo dài thời hạn tạm ngừng nhập khẩu gạo đến ngày 31/12/2025, tạo ra những thách thức đáng kể đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam.

Hội nghị tập trung rà soát, đánh giá tình hình xuất khẩu gạo trong thời gian qua; nhận diện những khó khăn, vướng mắc trước mắt cũng như lâu dài của Hiệp hội, doanh nghiệp trong sản xuất và xuất khẩu; trao đổi, thảo luận về định hướng các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, đẩy mạnh xuất khẩu gạo trong thời gian tới.

Đồng thời, Hội nghị tập trung đánh giá khả năng tận dụng cơ hội từ các thị trường có Hiệp định thương mại tự do (FTA) với Việt Nam - nơi mà dư địa phát triển còn rất lớn nhưng đòi hỏi tiêu chuẩn và yêu cầu kỹ thuật khắt khe hơn; nâng cao năng lực của đội ngũ thương nhân xuất khẩu gạo đáp ứng nhu cầu thị trường hướng tới xuất khẩu bền vững sang các thị trường có FTA; Trao đổi, đề xuất cơ chế tăng cường phối hợp giữa các Bộ, ngành chức năng với các Hiệp hội, doanh nghiệp cũng như nâng cao vai trò của các Hiệp hội trong hoạt động hỗ trợ sản xuất, thúc đẩy hình thành các chuỗi giá trị xuất khẩu quy mô lớn.

11 tháng, xuất khẩu hơn 7,53 triệu tấn gạo

Thông tin về tình hình kinh doanh xuất khẩu gạo, ông Trần Quốc Toản - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết: Theo số liệu thống kê sơ bộ của cơ quan Hải quan, trong 11 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo của cả nước đạt hơn 7,53 triệu tấn gạo với trị giá trên 3,85 tỷ USD, giá xuất khẩu bình quân đạt 511,09 USD/tấn; giảm 10,9% về lượng và giảm 27,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024 - năm xuất khẩu gạo cao nhất từ trước tới nay.

Về thị trường xuất khẩu, Philippines tiếp tục là nước nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với gần 3,03 triệu tấn chiếm 40,04% tổng lượng xuất khẩu của cả nước, giảm 24,29% so với cùng kỳ năm 2024.

Theo sau là thị trường Bờ Biển Ngà đạt 988,58 nghìn tấn chiếm 13,05%, tăng khoảng 125,33% so với cùng kỳ năm 2024. Một số thị trường đạt được sự tăng trưởng mạnh trong năm 2025 như: Ghana (tăng 52,64%), Trung Quốc (tăng 165,14%), Bangladesh (tăng gấp 238,48 lần) và Senegal ( tăng khoảng 73 lần) … Lượng gạo xuất khẩu sang các thị trường Bờ Biển Ngà, Ghana, Trung Quốc, Bangladesh... đều tăng so với cùng kỳ năm ngoái, bù đắp cho sự sụt giảm của các thị trường Indonesia, Cuba, Malaysia...

Bên cạnh đó, một số thị trường ghi nhận sự sụt giảm so với cùng kỳ như: Indonesia (giảm gần 96,38%), Malaysia (giảm 32,5%).

Về cơ cấu mặt hàng, chủng loại gạo xuất khẩu của Việt Nam tính đến tháng 10/2025 tập trung vào các loại gạo trắng chất lượng cao, gạo thơm các loại với tổng lượng gạo xuất khẩu chiếm 69% tổng lượng gạo xuất khẩu tính đến tháng 10/2025.

Ông Trần Quốc Toản - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) thông tin về tình hình kinh doanh xuất khẩu gạo

Về công tác điều hành xuất khẩu gạo, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết: Thực hiện rà soát, theo dõi tình hình hoạt động của thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo, trong năm 2025, Bộ Công Thương đã ban hành 14 Quyết định thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo đã cấp cho thương nhân không tuân thủ quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP và Nghị định số 01/2025/NĐ-CP. Hiện nay, còn 155 thương nhân được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.

Trong những tháng cuối năm 2025, triển khai Quyết định số 329/QĐ-BCT ngày 05/02/2025 của Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành kế hoạch theo dõi tình hình thi hành pháp luật năm 2025, Bộ Công Thương đang tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Hiệp hội Lương thực Việt Nam, các cơ quan quản lý tại địa phương tổ chức kiểm tra thi hành pháp luật về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Về công tác xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, trong năm 2025, Bộ Công Thương đã chủ trì, đàm phán, ký kết các Bản ghi nhớ về thương mại gạo với các nước gồm: Senegal, Singapore. Bộ cũng phối hợp với Hiệp hội Lương thực Việt Nam tổ chức các hoạt động giao thương xúc tiến thương mại gạo thành phố Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) từ ngày 11 - 14/6/2025; Hồng Kông (Trung Quốc) từ ngày 13 - 16/8/2025 nhằm duy trì, phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Hiện nay, Bộ Công Thương đang xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể đối với các thị trường nhằm thúc đẩy quan hệ thương mại giữa Việt Nam và các nước, đồng thời duy trì thị trường bền vững và giảm thiểu đứt gãy chuỗi cung ứng gạo; góp phần giúp người nông dân và thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo xây dựng kế hoạch sản xuất và kinh doanh dài hạn, hạn chế biến động bất lợi do thị trường.

Về hoàn thiện hành lang pháp lý đối với kinh doanh xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 01/2025/NĐ-CP ngày 01 tháng 01 năm 2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo. Nghị định có hiệu lực ngày 01 tháng 3 năm 2025.

Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 35/2025/TT-BCT ngày 02 tháng 6 năm 2025 của Bộ trưởng Bộ Công thương sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 30/2018/TT-BCT ngày 01 tháng 10 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định chi tiết một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo và Thông tư số 42/2019/TT-BCT ngày 18 tháng 12 năm 2019 của Bộ trưởng Bộ Công Thương sửa đổi, bổ sung một số quy định về chế độ báo cáo định kỳ tại các Thông tư do Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành hoặc liên tịch ban hành.

Bộ Công Thương đang trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Nghị định về kinh doanh xuất, nhập khẩu gạo thay thế Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo và Nghị định số 01/2025/NĐ-CP ngày 01 tháng 01 năm 2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP toàn diện, phù hợp với thực tế và chỉ đạo của Chính phủ về xây dựng Nghị định.

Ông Lê Thanh Tùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam phát biểu tại Hội nghị

Thương nhân tận dụng tốt ưu đãi của các thị trường FTA, các chủng loại gạo có giá trị cao ngày càng ưu thế

Đánh giá chung về xuất khẩu gạo của Việt Nam, Cục Xuất nhập khẩu nhận định: Trong những tháng đã qua của năm 2025, xuất khẩu gạo của Việt Nam ghi nhận tín hiệu tích cực từ các thị trường như: Trung Quốc, khu vực châu Phi như Bangladesh, Senegal, Ghana, Bờ Biển Ngà. Đây là yếu tố hỗ trợ, giúp giảm tải phần nào áp lực giảm giá đối với gạo Việt Nam trong thời gian qua.

Việt Nam tiếp tục đàm phán, ký kết Bản ghi nhớ thương mại gạo (MOU) với các nước nhập khẩu tạo (MOU gạo với Senegal ký kết vào tháng 7/2025 và với Singapore tháng 10/2025), góp phần tạo cơ sở, mở rộng cơ hội cho thương nhân xuất nhập khẩu gạo 2 nước giao dịch. Đồng thời, tạo động lực cho việc mở rộng đàm phán, ký kết MOU với các thị trường mới.

Công tác điều hành xuất khẩu gạo đã góp phần tiêu thụ thóc, gạo hàng hóa và đảm bảo lợi ích người trồng lúa theo chính sách hiện hành; thường xuyên duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu; đảm bảo cân đối xuất khẩu và tiêu dùng nội địa; góp phần bình ổn giá thóc, gạo trong nước; thực hiện các cam kết quốc tế; bảo đảm xuất khẩu có hiệu quả. Xuất khẩu các chủng loại gạo có giá trị cao, phù hợp với nhu cầu thị trường và ưu thế của Việt Nam ngày càng tăng mạnh như: gạo thơm, ST các loại, gạo trắng cao cấp, gạo japonica.

Thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo tận dụng tốt cơ hội thị trường từ các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (như: EVFTA, UKVFTA, CPTPP...), cơ cấu thị trường dần chuyển dịch tích cực theo hướng đa dạng hóa, bên cạnh các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Philippines, cũng đã mở rộng sang các thị trường “khó tính” như châu Âu, … với giá trị cao tuy khối lượng chưa lớn. Điều này cho thấy chất lượng gạo của Việt Nam ngày càng gia tăng và đáp ứng được yêu cầu khắt khe từ các thị trường khó tính đồng thời cho thấy sự tận dụng tốt ưu đãi của Hiệp định.

Đại diện các Bộ, ngành, địa phương, Hiệp hội ngành hàng, các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài phát biểu, trao đổi tại Hội nghị.

Bên cạnh những kết quả đạt được, xuất khẩu gạo Việt Nam trong thời gian tới dự báo sẽ tiếp tục chịu tác động đa chiều từ các yếu tố khó đoán định. Trong đó phải kể đến việc xuất khẩu gạo sụt giảm cả về số lượng và trị giá xuất khẩu do các nước thay đổi chính sách nhập khẩu gạo như: Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo đã tác động đến xuất khẩu gạo của Việt Nam, cùng với áp lực cạnh tranh từ các quốc gia xuất khẩu gạo lớn như: Thái Lan, Ấn Độ, Pakistan… đã ảnh hưởng xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2025; việc Philippines tạm ngừng nhập khẩu đến hết tháng 12/2025.

Cùng với đó là hiện tượng thời tiết, rủi ro kinh tế - chính trị - chính sách xuất nhập khẩu lương thực trên thị trường thương mại gạo trong nước và quốc tế từ những tháng cuối quý 3/2024 tiếp tục đến nay; biến đổi khí hậu và hiện tượng El Nino có thể ảnh hưởng đến sản lượng gạo, gây khó khăn cho việc duy trì nguồn cung ổn định; biến động địa chính trị từ các xung đột ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu...

Về triển vọng năm 2026, dự báo hoạt động xuất khẩu gạo năm 2026 sẽ tiếp tục chịu tác động bởi các yếu tố: Philippines dự kiến quay trở lại nhập khẩu từ tháng 01/2026 mặc dù có sự thay đổi về thuế nhập khẩu gạo và có khả năng thay đổi quy định về nhập khẩu gạo nhưng là yếu tố thúc đẩy xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2026; Sự quay trở lại nhập khẩu từ các thị trường truyền thống: Trung Quốc, Bangladesh, châu Phi...; Tín hiệu thị trường từ các thỏa thuận thương mại gạo giữa Việt Nam và các nước; Chất lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam ngày càng được nâng cao gia tăng khả năng cạnh tranh gạo Việt Nam trên thị trường thế giới...

Hội nghị thu hút sự tham dự của đại diện các Bộ, ngành, các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam, các địa phương và doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Tại Hội nghị, đại diện Cục Xuất nhập khẩu cũng phổ biến và hướng dẫn thực thi các quy định pháp luật mới trong lĩnh vực kinh doanh xuất khẩu gạo, bao gồm: Nghị định số 01/2025/NĐ-CP của Chính phủ, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo và Thông tư số 35/2025/TT-BCT của Bộ Công Thương, quy định chi tiết và sửa đổi một số nội dung liên quan đến chế độ báo cáo và điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo...

Đại diện các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành hàng, các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài và cộng đồng thương nhân, doanh nghiệp đã cùng trao đổi thông tin, thảo luận các vấn đề thực tiễn, chia sẻ kinh nghiệm và kiến nghị các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, nâng cao hiệu quả hoạt động xuất khẩu gạo. Qua đó góp phần tăng cường phối hợp giữa các cơ quan quản lý và doanh nghiệp, thúc đẩy hình thành các chuỗi cung ứng bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Việt Hằng - Kim Huệ

Nguồn Tạp chí Công thương : https://tapchicongthuong.vn/tan-dung-tot-cac-fta--mo-rong-thi-truong-xuat-khau-gao-349127.htm