Tận thấy những hiện vật khảo cổ có niên đại 2.000 năm trước ở Hà Tĩnh

12 giờ trướcBài gốc

Cận cảnh hiện vật tìm thấy tại di tích Bãi Cọi. Video: Phạm Trường.

Di tích khảo cổ học Bãi Cọi là cụm di tích bao gồm Bãi Cọi và các địa điểm xung quanh như Bãi Lòi, Bãi Phôi Phối, thuộc xã Xuân Viên, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Khu vực này nằm dưới chân núi Hồng Lĩnh, cạnh dòng sông La, ranh giới tự nhiên giữa Nghệ An và Hà Tĩnh.

Thông qua nhiều lần khai quật có sự tham gia của các nhà nghiên cứu văn hóa, kết quả cho thấy, Bãi Cọi là di tích khảo cổ học đặc biệt, bởi nó mang đặc trưng của cả hai nền văn hóa Đông Sơn và Sa Huỳnh nổi tiếng. Năm 2014, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận Di tích Khảo cổ học Bãi Cọi là Di tích cấp Quốc gia.

Với gần 100 hiện vật, tư liệu, hình ảnh, trưng bày giới thiệu 3 chủ đề chính: Bãi Cọi - Hành trình khám phá; Bãi Cọi - Nơi gặp gỡ các nền văn hóa và Hợp tác Quốc tế sẽ giới thiệu đến công chúng các nghiên cứu được tìm thấy. Qua đó, có ý nghĩa trong việc nghiên cứu giai đoạn Sơ sử Việt Nam khi hội tụ những đặc trưng và mối giao lưu ảnh hưởng qua lại của cả hai nền văn hóa Đông Sơn và Sa Huỳnh nổi tiếng trong lịch sử dân tộc.

Mộ chum là một trong những táng thức điển hình, được coi là dấu hiệu nhận biết của văn hóa Sa Huỳnh. Qua 3 lần khai quật Bãi Cọi, số lượng chum mai táng bằng gốm được tìm thấy là 22 tiêu bản, trong đó có gần 1/2 đã được các chuyên gia của bảo tàng phục dựng lại. So với những chum gốm của các di tích văn hóa Sa Huỳnh điển hình, chum gốm ở Bãi Cọi có kích thước nhỏ hơn, hình dáng biến đổi nhiều, chủ yếu là hình trái đào và hình trứng.

Những ngôi mộ chum này đều có nắp gồm các loại: nắp nón cụt, nắp “hình lồng bàn” và nắp bằng nồi hoặc bát bồng. Trên các chum có hoa văn thể hiện cho nền văn hóa đặc biệt.

Sau khi kết thúc khai quật, toàn bộ hiện vật đã được chuyển sang Bảo tàng Quốc gia Hàn Quốc để tiến hành nghiên cứu, chỉnh lý, bảo quản và phục dựng. Từ đó, giúp các nhà nghiên cứu xác định rõ hơn về chất liệu và hình dáng ban đầu của hiện vật, phục vụ đắc lực cho công tác bảo quản, phục dựng hiện vật.

Tại di tích Bãi Cọi, các ngôi mộ huyệt đất - mang đặc điểm táng thức đặc trưng của cư dân Đông Sơn có niên đại muộn hơn, và chiếm tỷ lệ lớn hơn đã cho thấy ảnh hưởng mạnh mẽ của văn hóa Đông Sơn trong táng tục của cư dân Bãi Cọi. Trong hai ngôi mộ này, đồ tùy táng được sắp xếp theo khu vực an táng người chết và khu vực xung quanh mộ (tùy táng). Bên trong khu vực an táng người chết gồm các loại hình như công cụ, vũ khí, đồ trang sức, còn xung quanh khu vực an táng chủ yếu là đồ gốm như chõ, bình, nồi có nắp đậy, một số được đậy 2 tầng nắp.

Chị Nguyễn Thị Nhuần, cán bộ Bảo tàng Hà Tĩnh cho biết, qua những gì các nhà khoa học nghiên cứu, phát hiện được tại di tích Bãi Cọi đã minh chứng cho nơi đây là sự ảnh hưởng, nơi giao thoa của các nền văn hóa: văn hóa Đông Sơn và Sa Huỳnh nổi tiếng.

Bên trong mộ táng còn có khuyên tai kim loại, và vòng tay đồng cùng nhiều hiện vật như vũ khí kim loại và công cụ gồm rìu đồng, lao sắt, cuốc sắt.

Trong các loại hình hiện vật được phát hiện trong các ngôi mộ táng, bên cạnh chất liệu gốm được tìm thấy chủ yếu ở di tích Bãi Cọi thì các nhà khảo cổ còn phát hiện thấy nhiều đồ kim loại như rìu đồng gồm có rìu hình chữ nhật, rìu xòe cân, rìu mũi hài... cùng với mũi tên đồng, lưỡi cày đồng đều là những hiện vật điển hình của nền văn hóa Đông Sơn nổi tiếng phía Bắc.

Công cụ, vũ khí kim loại cùng các vật dụng như chì lưới, dọi xe sợi bằng đất nung cho thấy đời sống kinh tế phong phú của cư dân Bãi Cọi. Đây là những cư dân nông nghiệp phát triển biết dùng cày, cuốc, có nghề làm gốm, nghề đánh cá và có thể cả nghề làm muối kết hợp với săn bắt, hái lượm những sản vật tự nhiên; nghề dệt vải cũng đã có mặt và phát triển trong cộng đồng này.

Phần trưng bày này bao gồm gần 100 hiện vật, đó là các cụm mộ chum, mộ huyệt đất và những di vật là đồ tùy táng đã được tìm thấy trong các ngôi mộ bao gồm: đồ dùng sinh hoạt, công cụ lao động, đồ trang sức… Từ đó, các nhà khoa học nhận định được phần nào đời sống vật chất và tinh thần phong phú, tập tục, tín ngưỡng độc đáo của cư dân cổ nơi đây cách chúng ta ngày nay khoảng 2.000 năm về trước.

Phạm Trường

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/tan-thay-nhung-hien-vat-khao-co-co-nien-dai-2000-nam-truoc-o-ha-tinh-post1725857.tpo