Tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi. Ảnh: Reuters.
Theo các nguồn tin am hiểu kế hoạch tiết lộ với Reuters ngày 22/10, gói hỗ trợ mới có trị giá hơn 13.900 tỷ yen (tương đương 92,19 tỷ USD), là sáng kiến kinh tế lớn đầu tiên của bà Takaichi kể từ khi nhậm chức hôm 21/10. Với tư tưởng ủng hộ chi tiêu công mạnh tay, bà gọi đây là bước đi thể hiện cam kết đối với "chính sách tài khóa chủ động và có trách nhiệm".
Các nguồn tin cũng cho biết gói kích thích sẽ xoay quanh ba trụ cột chính, gồm biện pháp kiềm chế lạm phát, đầu tư vào các ngành công nghiệp tăng trưởng, và tăng cường an ninh quốc gia.
Ngay sau thông tin trên, chỉ số Nikkei của Nhật Bản đã xóa sạch đà giảm và quay đầu tăng, trong khi đồng yen giảm nhẹ mức tăng buổi sáng. Diễn biến này cho thấy giới đầu tư đang dõi sát kế hoạch chi tiêu của bà Takaichi trong bối cảnh Nhật Bản là một trong những nền kinh tế mắc nợ cao nhất thế giới.
Một trong những trọng tâm của gói kích thích là xóa bỏ nhanh mức thuế tạm thời áp lên xăng dầu, nhằm giảm gánh nặng chi phí sinh hoạt. Chính phủ cũng dự kiến mở rộng trợ cấp cho chính quyền địa phương, tập trung hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa không đủ điều kiện hưởng ưu đãi thuế cho các chương trình tăng lương.
Ngoài ra, chính phủ của bà Takaichi sẽ rót vốn đáng kể vào các lĩnh vực chiến lược như trí tuệ nhân tạo (AI) và chất bán dẫn, coi đây là nền tảng cho phát triển kinh tế dài hạn và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Quy mô chính xác của gói kích thích vẫn đang được hoàn thiện và có thể sẽ được công bố ngay trong tháng tới.
Tại cuộc họp báo cùng ngày, tân Bộ trưởng Tài chính Satsuki Katayama cho biết còn quá sớm để bàn về quy mô ngân sách bổ sung, song khẳng định "phải đủ lớn để bao quát toàn bộ các biện pháp cần thiết".
Để tài trợ cho kế hoạch, chính phủ sẽ soạn thảo ngân sách bổ sung cho năm tài khóa hiện tại (kết thúc vào tháng 3/2026), với mục tiêu trình quốc hội thông qua trong kỳ họp bất thường sắp tới. Tuy nhiên, nếu chi tiêu vượt dự kiến, chính phủ có thể phải phát hành trái phiếu bù thâm hụt, đặt ra bài toán cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và kỷ luật tài khóa.
"Kế hoạch này phù hợp với các cam kết mà bà Takaichi nêu trong chiến dịch tranh cử lãnh đạo đảng cầm quyền", ông Shigeto Nagai, Trưởng bộ phận kinh tế Nhật Bản tại Oxford Economics nhận định.
Theo ông Nagai, cách tiếp cận này không khác nhiều so với các chính quyền trước, vốn thường dùng nguồn thuế tăng thêm nhờ lạm phát để tài trợ cho ngân sách bổ sung hỗ trợ các hộ gia đình dễ tổn thương, thay vì hướng tới mục tiêu thặng dư tài khóa cơ bản.
Ngày 21/10, bà Takaichi chính thức trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản. Cuộc bỏ phiếu tại quốc hội ngay lập tức khiến đồng yen và lợi suất trái phiếu giảm, do giới đầu tư cho rằng chính phủ mới có thể làm chậm tiến trình tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ).
Là người ủng hộ lâu năm của chính sách "Abenomics" do cố Thủ tướng Shinzo Abe khởi xướng, bà Takaichi kêu gọi tăng chi tiêu, giảm thuế và cam kết khôi phục vai trò điều phối của chính phủ đối với BOJ, trong bối cảnh ngân hàng này đang cân nhắc tăng thêm lãi suất và sẽ họp chính sách tiếp theo vào ngày 29-30/10.
"Chính sách tiền tệ là một phần trong chiến lược kinh tế tổng thể mà chính phủ chịu trách nhiệm cuối cùng", bà nói trong cuộc họp báo hôm nhậm chức, đồng thời nhấn mạnh các công cụ cụ thể của chính sách tiền tệ vẫn do BOJ tự quyết định.
Phương Linh