Tăng ca mắc Não mô cầu: Tiêm chủng - giải pháp cấp thiết để bảo vệ cộng đồng

13 giờ trướcBài gốc

Chỉ với vài triệu chứng ban đầu tưởng chừng nhẹ như sốt, mệt mỏi hay đau đầu, người bệnh có thể nhanh chóng rơi vào tình trạng suy đa tạng hoặc tử vong trong thời gian rất ngắn. Chính vì mức độ nguy hiểm này, việc chủ động phòng ngừa bệnh não mô cầu trở nên hết sức cấp bách và cần được coi trọng hơn bao giờ hết.

Tiêm vắc xin phòng não mô cầu cho trẻ tại Hệ thống tiêm chủng VNVC. Ảnh: Phong Lan

Mối lo hiện hữu...

Số ca mắc bệnh não mô cầu tại nước ta đang có xu hướng gia tăng. Theo báo cáo của Bộ Y tế, từ ngày 18-10 đến 17-11-2025, cả nước ghi nhận 11 ca viêm màng não do não mô cầu; trong khi giai đoạn 18-8 đến 17-9 chỉ có 3 ca và từ 18-9 đến 17-10 có 2 ca, trong đó 1 ca tử vong. Như vậy, tính từ ngày 14-12-2024 đến nay, cả nước đã ghi nhận 95 ca mắc và 1 ca tử vong, tăng 74 ca so với cùng kỳ năm 2024 (21 ca). Đáng tiếc, một bệnh nhân nữ 33 tuổi ở Thanh Hóa đã tử vong sau bốn ngày được điều trị tích cực do bệnh diễn tiến nặng và gây suy đa tạng.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết bệnh não mô cầu nằm trong nhóm 10 bệnh truyền nhiễm có tỉ lệ tử vong cao nhất tại Việt Nam. Đây là bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm B, có khả năng lây lan mạnh và diễn tiến cực nhanh. Vi khuẩn não mô cầu gây ra hai thể bệnh chính: Viêm màng não (chiếm hơn một nửa số ca xâm lấn) và nhiễm trùng huyết tối cấp (chiếm 5 - 20%), thậm chí có trường hợp cả hai xuất hiện đồng thời. Ngoài ra, còn ghi nhận các thể bệnh ít gặp hơn như viêm phổi, viêm kết mạc, viêm tai giữa, viêm thanh môn, viêm khớp, viêm niệu đạo hoặc viêm màng ngoài tim.

Ngay cả khi được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực, tỉ lệ tử vong vẫn ở mức 10 - 20%. Nếu chậm trễ, nguy cơ tử vong có thể tăng lên tới 50%; riêng thể nhiễm khuẩn huyết, tỉ lệ tử vong có thể lên đến 40%. Với những trường hợp sống sót, bệnh nhân vẫn phải đối mặt với nguy cơ cao mắc các di chứng nặng nề như hoại tử phải đoạn chi, suy thận cần chạy thận nhân tạo, động kinh, giảm thính lực, rối loạn thần kinh hoặc suy giảm trí nhớ kéo dài.

Trong số các biểu hiện, tử ban là dấu hiệu đặc trưng nhất. Khi các nốt ban lan rộng thành từng mảng hoại tử, đó thường là chỉ dấu cho thấy người bệnh đã rơi vào tình trạng nhiễm độc nặng, nhiễm khuẩn huyết hoặc suy đa tạng.

Não mô cầu lây qua giọt bắn đường hô hấp và đặc biệt dễ bùng phát ở môi trường kín, đông người. Vi khuẩn có thể tồn tại trên bề mặt đồ vật từ 1 - 2 giờ, sau đó lây truyền qua hành vi chạm tay vào mắt, mũi, miệng. Trong cộng đồng, có từ 10 - 20% người lành mang trùng, và trong thời điểm bùng phát dịch, tỉ lệ này có thể tăng lên 50%, khiến việc kiểm soát nguồn lây gặp nhiều khó khăn.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng thanh thiếu niên là nhóm có tỉ lệ mang mầm bệnh cao nhất, gấp đôi so với dân số chung. Phân tích 89 nghiên cứu tại 28 quốc gia cho thấy, tỉ lệ mang trùng đạt đỉnh 23,7% ở tuổi 19 - nghĩa là cứ 4 thanh, thiếu niên thì có 1 người mang vi khuẩn mà không hề biết. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng gặp nhiều nhất ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi; thanh thiếu niên 15 - 24 tuổi; người cao tuổi; người suy giảm miễn dịch; người cắt lách; người có HIV hoặc đang dùng thuốc ức chế bổ thể. Nhóm thường xuyên sinh hoạt trong không gian tập thể như ký túc xá, nhà trẻ, doanh trại cũng có nguy cơ cao hơn.

Tiêm vắc xin là biện pháp bảo vệ hiệu quả nhất

Trước tốc độ lây lan nhanh và tỉ lệ tử vong cao, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khẳng định, tiêm chủng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả và bền vững nhất đối với bệnh não mô cầu. Vi khuẩn này có nhiều nhóm huyết thanh khác nhau, trong đó 6 nhóm A, B, C, Y, W-135 và X là tác nhân gây ra phần lớn các ca bệnh trên toàn cầu. Do không có miễn dịch chéo giữa các nhóm, việc tiêm đầy đủ các loại vắc xin phù hợp theo độ tuổi và mức nguy cơ phơi nhiễm trở thành điều kiện tiên quyết để đạt được sự bảo vệ toàn diện.

Tại Việt Nam, hiện có đầy đủ 5 loại vắc xin phòng 5 nhóm huyết thanh não mô cầu thường gây bệnh, gồm 3 loại phòng nhóm A, C, Y, W và 2 loại phòng nhóm B và B - C. Các vắc xin này có thể sử dụng cho mọi lứa tuổi, từ trẻ nhũ nhi đến người trưởng thành và người cao tuổi. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của tiêm chủng trong việc giảm tỉ lệ mắc bệnh, giảm tử vong và hạn chế tình trạng người lành mang trùng - yếu tố quan trọng giúp ngăn chặn lây lan và kiểm soát dịch.

Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, lịch tiêm cần được cá nhân hóa dựa trên độ tuổi, bối cảnh dịch tễ, tiền sử tiêm chủng và nhu cầu bảo vệ của từng cá nhân. Bên cạnh việc tiêm vắc xin đầy đủ, duy trì các thói quen lành mạnh như rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, ngủ đủ giấc, ăn uống khoa học, vận động hợp lý và tránh khói thuốc lá cũng góp phần nâng cao sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc bệnh. Trong bối cảnh số ca mắc đang gia tăng, tiêm chủng không chỉ là biện pháp bảo vệ cá nhân mà còn là trách nhiệm cộng đồng. Mỗi người được bảo vệ là một mắt xích quan trọng trong nỗ lực ngăn chặn sự lan rộng của căn bệnh vốn được mệnh danh là “sát thủ 24 giờ”.

Não mô cầu không phải là căn bệnh hiếm gặp mà thực sự là một mối đe dọa với tốc độ diễn tiến rất nhanh và nguy cơ tử vong chỉ trong vài giờ. Trong bối cảnh số ca mắc tại Việt Nam đang tăng mạnh và nguồn lây khó kiểm soát, chủ động phòng bệnh bằng vắc xin trở thành giải pháp cấp thiết nhất. Khi mỗi người tự bảo vệ bản thân và gia đình bằng tiêm chủng đầy đủ, kết hợp với việc duy trì lối sống lành mạnh và vệ sinh phòng bệnh, chúng ta không chỉ giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn góp phần bảo vệ cộng đồng, hạn chế những mất mát đáng tiếc và xây dựng một môi trường sống an toàn hơn cho toàn xã hội.

Gia Phong

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/tang-ca-mac-nao-mo-cau-tiem-chung-giai-phap-cap-thiet-de-bao-ve-cong-dong-726757.html