Tăng cường đại biểu HĐND chuyên trách - một yêu cầu cấp thiếtBài 4: Thực thi đầy đủ trọng trách Nhân dân giao phó

2 ngày trướcBài gốc

Chuẩn bị phương án nhân sự là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong thực hiện sắp xếp, sáp nhập cấp xã ở tỉnh Lâm Đồng. Ảnh: V. Hậu

Cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, thực hiện địa phương 2 cấp tiếp tục khẳng định các mục tiêu về chính trị và quản trị địa phương. Đó là: tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy các giá trị của nền dân chủ cộng hòa và vai trò làm chủ của Nhân dân trong đời sống; bảo đảm vai trò giám sát, kiểm soát quyền lực và quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương trong bối cảnh đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương, thực hiện phương châm “địa phương quyết định, địa phương thực hiện và địa phương chịu trách nhiệm”.

Chuyên nghiệp để thực hiện mục tiêu chính trị

Kế thừa và khẳng định nhất quán quan điểm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân, Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằngdân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước”.

Đảng ta lãnh đạo nhà nước và xã hội kiên định mục tiêu phát huy các giá trị của nền dân chủ cộng hòa và vai trò làm chủ của Nhân dân. Trong đó, coi trọng tăng cường hiệu quả hoạt động của HĐND - cơ quan quyền lực nhà nước đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân địa phương. Tuy vậy, do đa số đại biểu hoạt động kiêm nhiệm, tính chuyên nghiệp, chất lượng và hiệu quả hoạt động của HĐND - nhất là ở cấp xã còn hạn chế, có lúc, có nơi chưa đáp ứng đầy đủ như kỳ vọng của cử tri và Nhân dân. Một số vụ việc nổi cộm ở cơ sở như: đền bù giải phóng mặt bằng, tranh chấp đất đai, khiếu nại, tố cáo kéo dài... người dân có nhiều cấp đại diện nhưng thường là đại biểu phản ứng chậm; thậm chí có đại biểu né tránh, coi đó là việc của cơ quan chức năng với người dân mà lẽ ra mình là những người đại diện chính trị phải có trách nhiệm theo dõi, giám sát, đôn đốc giải quyết, hỗ trợ cho dân.

Người đại biểu Nhân dân do cử tri bầu ra là hiện thân sinh động không thể thay thế của nền dân chủ, hoạt động hiệu quả sẽ góp phần hun đúc niềm tin của Nhân dân với Đảng, chế độ, nâng cao uy tín cho cơ quan dân cử và ngược lại. Sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương lần này để hoàn thiện thể chế tổ chức, hoạt động của HĐND, cũng chính là hoàn thiện thể chế nền dân chủ và nhà nước pháp quyền XHCN, thực hiện mục tiêu chính trị của Đảng.

Trong điều kiện địa bàn rộng, dân cư tăng sau khi sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, thực hiện địa phương 2 cấp, không tổ chức cấp huyện, việc xem xét tăng cường đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách để đủ sức thực hiện trọng trách mà Nhân dân ủy thác, bảo đảm tính chuyên nghiệp của bộ máy cơ quan dân cử địa phương hết sức cần thiết.

Chuyên trách để bảo đảm hiệu quả giám sát, quyết định

Thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp quản lý và phân quyền, HĐND cấp tỉnh, cấp xã được pháp luật giao những quyền hạn rất lớn, có tính độc lập và toàn vẹn (bao gồm cả nguồn lực phương tiện vật chất, tài chính, nhân lực…) quy định tại Chương IV, từ Điều 15 đến Điều 28 dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) để thực hiện nhiệm vụ mang tính tự quản theo phương châm “địa phương quyết định, địa phương thực hiện và địa phương chịu trách nhiệm”.

Vai trò, chức năng của cơ quan quyền lực nhà nước địa phương - đặc biệt là cấp xã chuyển mạnh từ quản lý công sang quản trị công. Từ giám sát tình hình thi hành chính sách, pháp luật để kiến nghị, đôn đốc thực thi và quyết định các biện pháp thực thi chính sách, pháp luật là chủ yếu... nay chuyển sang giám sát không chỉ để kiến nghị, đôn đốc mà còn để kiểm chứng, đánh giá chính sách, kiến nghị sửa đổi, bổ sung chính sách, tham gia xây dựng chính sách, hoạch định và quyết định ban hành chính sách phát triển kinh tế - xã hội của địa phương trong phạm vi được phân quyền và chịu trách nhiệm về các quyết định của mình. HĐND muốn giám sát hiệu quả và có quyết định đúng phải lao động thực sự bằng trí óc và đi sát thực tế, thực địa, gần dân, lắng nghe dân.

Vì vậy, cơ cấu tổ chức HĐND - đặc biệt là đại biểu hoạt động chuyên trách trong cơ quan Thường trực HĐND, các Ban của HĐND - cần phải được xem xét, tăng cường cả chất và lượng tương ứng với mức độ được phân cấp, phân quyền; khắc phục những hạn chế mà các nhiệm kỳ trước đây đã chỉ ra.

Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, số đại biểu HĐND các cấp hoạt động chuyên trách hiện nay ở cấp xã đã là 1 đại biểu, cấp huyện 3 đại biểu, cấp tỉnh có từ 8 - 10 đại biểu (tùy địa phương thành lập 3 hay 4 Ban HĐND). Còn lại, số đại biểu HĐND bán chuyên trách, là công chức kiêm nhiệm “hai vai” chiếm tỷ lệ khá lớn.

Trong nhiệm kỳ 2026 - 2030 và các nhiệm kỳ tiếp theo, yêu cầu về nhiệm vụ, quyền hạn và chức năng của HĐND 2 cấp tỉnh và xã sẽ tăng lên nhiều so với hiện hành. Mặt khác, sau sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính mới, quy mô dân số cũng tăng, diện tích địa bàn rộng và phức tạp hơn, nếu vẫn giữ nguyên mà không tăng số đại biểu HĐND - nhất là đại biểu chuyên trách sẽ gặp không ít khó khăn, bất cập, không chỉ khó duy trì mà có thể làm suy giảm hiệu quả hoạt động của HĐND.

Hơn nữa, thực tế không chỉ tăng số lượng mà còn cần phải tăng cả chất lượng đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách mới có thể đáp ứng yêu cầu thực hiện có hiệu quả chức năng quản trị công cũng như nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND và của chính quyền địa phương theo Luật mới.

ThS.Nguyễn Vân Hậu

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/tang-cuong-dai-bieu-hdnd-chuyen-trach-mot-yeu-cau-cap-thiet-bai-4-thuc-thi-day-du-trong-trach-nhan-dan-giao-pho-10374163.html