Tạo dòng chảy thông suốt cho hàng hóa
Nhằm đánh giá thực trạng liên kết thị trường và năng lực cạnh tranh hiện nay, đồng thời đề xuất các giải pháp tăng cường phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp trong việc xây dựng hệ sinh thái sản xuất - phân phối hiệu quả, Trung tâm Hỗ trợ Xúc tiến thương mại và đầu tư (Cục Xúc tiến thương mại - Bộ Công Thương) tổ chức Hội thảo với chủ đề: "Tăng cường liên kết thị trường, ổn định chuỗi cung ứng và cải thiện năng lực cạnh tranh".
Ông Bùi Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại
Hội thảo là diễn đàn quan trọng để các bên cùng trao đổi, chia sẻ khó khăn, đề xuất chính sách và giải pháp thực tiễn nhằm cải thiện hiệu quả kết nối cung - cầu, phát triển thị trường nội địa, đảm bảo tính ổn định và bền vững cho chuỗi cung ứng trong bối cảnh hiện nay.
Phát biểu tại hội thảo, ông Bùi Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết, kinh tế thế giới trong những năm gần đây đang trải qua nhiều biến động sâu sắc: tăng trưởng không đồng đều giữa các khu vực, xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng, cùng với đó là những bất ổn, căng thẳng địa - chính trị leo thang ở một số khu vực, cho đến những sự điều chỉnh chính sách thương mại, sự nổi lên của các ngành công nghiệp mới, tình hình biến đổi khí hậu… đã và đang tác động mạnh mẽ tới chuỗi cung ứng toàn cầu.
Trước những thách thức đang đặt ra của thị trường trong và ngoài nước, ông Hưng cho biết, đối với thị trường quốc tế, các yêu cầu mới về phát triển bền vững, giảm phát thải carbon, chuyển đổi xanh và số hóa thương mại đang trở thành tiêu chuẩn dẫn dắt. Doanh nghiệp Việt Nam muốn duy trì chỗ đứng và mở rộng thị phần xuất khẩu buộc phải nhanh chóng thích ứng.
Trong khi đó, thị trường trong nước với hơn 100 triệu dân, đang là động lực quan trọng cho tăng trưởng. Tuy nhiên, sự kết nối giữa sản xuất, phân phối và tiêu dùng trong nước vẫn còn nhiều bất cập; việc khai thác tiềm năng thị trường nội địa chưa tương xứng với quy mô. Đặc biệt, sức chống chịu của hệ thống cung ứng nội địa trước các biến động toàn cầu còn hạn chế.
"Trong bối cảnh đó, việc tăng cường liên kết thị trường có ý nghĩa then chốt. Liên kết giúp gắn bó chặt chẽ giữa các khâu sản xuất - phân phối - tiêu thụ, tạo dòng chảy thông suốt của hàng hóa, giảm chi phí trung gian, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm" - ông Hưng nhấn mạnh.
Các đại biểu tham dự hội thảo
Đồng thời, ông Hưng cho rằng, ổn định chuỗi cung ứng là yếu tố nền tảng để đảm bảo sự phát triển bền vững. Một chuỗi cung ứng được kết nối chặt chẽ, minh bạch và thích ứng tốt với biến động sẽ giúp doanh nghiệp duy trì sản xuất liên tục, đáp ứng kịp thời nhu cầu của cả thị trường trong nước và quốc tế.
"Nói cách khác, liên kết thị trường và chuỗi cung ứng ổn định chính là “chìa khóa” để nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường, và đưa hàng hóa Việt Nam vươn xa" - ông Hưng nói.
Hệ thống phân phối là “hệ thần kinh” của thị trường nội địa
Thông tin về tình hình phát triển hệ thống phân phối trong nước gắn với minh bạch nguồn gốc xuất xứ hàng hóa bằng công nghệ truy xuất và chuyển đổi số, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: Hệ thống phân phối đóng vai trò là “hệ thần kinh” của thị trường nội địa, kết nối sản xuất - lưu thông - tiêu dùng. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay chính là minh bạch nguồn gốc hàng hóa.
Ông Tuấn chỉ ra, theo lực lượng quản lý thị trường, có tới 70% vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ xuất xứ diễn ra tại chợ truyền thống và cửa hàng nhỏ lẻ.
Ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển Thị trường trong nước (Bộ Công Thương)
Tính đến cuối năm 2024, cả nước có 8.274 chợ, 276 trung tâm thương mại và 1.293 siêu thị. Song, các chợ hạng I, II tập trung chủ yếu ở đô thị, trong khi chợ hạng III chiếm đa số ở nông thôn, miền núi. Sự chênh lệch về hạ tầng, quản trị và chất lượng dịch vụ tạo kẽ hở cho gian lận thương mại.
Trong năm 2024, quản lý thị trường xử lý hơn 47.000 vụ vi phạm; 9 tháng đầu 2025 đã phát hiện trên 15.000 vụ. Con số này cho thấy nhu cầu cấp thiết phải chuẩn hóa và số hóa chuỗi cung ứng.
Để minh bạch thị trường hàng hóa, theo ông Tuấn, hàng lang pháp lý cơ bản đã được triển khai đồng bộ. Đơn cử, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (sửa đổi) 2025 sẽ có hiệu lực từ năm 2026, bổ sung quy định truy xuất nguồn gốc, “Hộ chiếu số sản phẩm” (DPP), yêu cầu công khai thông tin trên nền tảng số. Cùng với Thông tư 02/2024/TT-BKHCN và đề xuất Nghị định về định danh, xác thực sản phẩm... những hàng rào pháp lý này sẽ góp phần có tác động mạnh mẽ đến việc minh bạch thị trường hàng hóa hiện nay.
Nhấn mạnh vai trò của ứng dụng công nghệ trong lưu thông hàng hóa, ông Tuấn cho hay, minh bạch là trung tâm, công nghệ là đòn bẩy, liên thông dữ liệu là phương thức. Theo đó, mục tiêu giai đoạn 2026-2028, 100% sàn thương mại điện tử và siêu thị phải hiển thị DPP/QR; lực lượng quản lý thị trường kiểm tra hoàn toàn trên nền tảng số; truy xuất bắt buộc nhóm hàng rủi ro cao như thực phẩm tươi sống, dược - mỹ phẩm, phân bón, xăng dầu, điện tử; đồng thời hình thành Cổng truy xuất quốc gia kết nối liên thông ASEAN, EU.
Để đạt được mục tiêu, theo ông Tuấn đề xuất, cần hoàn thiện chuẩn thể chế và tiêu chuẩn dữ liệu; Xây dựng hạ tầng số và nền tảng truy xuất quốc gia; Quản lý theo mức độ rủi ro, áp dụng bắt buộc với nhóm hàng nguy cơ cao; Thực thi cưỡng chế số như trang bị ứng dụng scan, kết nối dữ liệu vi phạm, cảnh báo liên ngành; Truyền thông, nâng cao năng lực qua chương trình “Quét để biết - Mua hàng chuẩn”, hỗ trợ số hóa OCOP, hợp tác xã, hộ kinh doanh.
Các doanh nghiệp trưng bày sản phẩm tại không gian hội thảo
Về phía vai trò của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước trong thúc đẩy lưu thông hàng hóa, ông Tuấn cho biết, Cục sẽ thực hiện tám nhiệm vụ trọng tâm, trong đó có điều phối liên thông dữ liệu giữa các bộ ngành; chuẩn hóa nghiệp vụ số cho lực lượng quản lý thị trường; ký kết với sàn thương mại điện tử, chuỗi bán lẻ để hiển thị bắt buộc DPP/QR; tổ chức thí điểm ngành hàng và địa phương; triển khai truyền thông rộng rãi; đề xuất cơ chế khuyến khích chuyển đổi số.
“Khi hệ thống phân phối minh bạch, mỗi lần quét mã là một lần khẳng định niềm tin. Đây là giải pháp giảm gian lận, giảm chi phí tuân thủ, tăng năng lực cạnh tranh, bảo vệ người tiêu dùng và thúc đẩy phát triển bền vững thị trường nội địa”, ông Tuấn nhấn mạnh.
Hội thảo tạo diễn đàn để các cơ quan quản lý, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp chia sẻ thông tin, kinh nghiệm thực tiễn trong hợp tác phát triển thị trường và chuỗi cung ứng; Đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy liên kết giữa sản xuất - phân phối - tiêu dùng trong nước và xuất khẩu; Góp phần xây dựng nền thương mại hiện đại, bền vững, thích ứng linh hoạt với các biến động của thị trường quốc tế.
Nga Đỗ