Đáp ứng mong đợi của công nhân
Từ năm 2015 đến nay, vào tháng 1 hằng năm, người lao động làm việc theo hợp đồng lao động đều mong ngóng được tăng lương tối thiểu vùng. Dù ít hay nhiều nhưng qua mỗi năm, mức lương tối thiểu được Chính phủ điều chỉnh tăng thêm. Cụ thể như năm 2015, lương tối thiểu vùng 1 đạt 3,1 triệu đồng/tháng, đến năm 2020 đạt 4,42 triệu đồng/tháng, năm 2026 tới đây sẽ đạt 5,31 triệu đồng/tháng. Mục tiêu cuối cùng của chính sách này là từng bước đáp ứng nhu cầu sống tối thiểu của người lao động.
Dây chuyên sản xuất tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên SJ Tech Việt Nam.
Thời điểm này, gần 300 công nhân của Công ty cổ phần Thời trang quốc tế Thuận Thành (phường Song Liễu) đang tất bật với những đơn hàng mới. Đi vào sản xuất từ đầu năm 2011, tình hình lao động của doanh nghiệp luôn ổn định, một phần bởi việc điều chỉnh lương tối thiểu vùng theo quy định luôn được chủ doanh nghiệp chấp hành nghiêm. Từ 1/1/2026, mỗi công nhân trong công ty nhận mức lương 4,73 triệu đồng/tháng, tăng 320 nghìn đồng so với năm 2025 (tương ứng với mức tối thiểu của vùng II). Chị Nguyễn Thị Hồng Vui, công nhân công ty chia sẻ: “Mỗi lần được công ty thông báo tăng lương, dù không nhiều nhưng chúng tôi rất mừng bởi mỗi tháng cũng có thêm một khoản để trang trải cuộc sống. Hiện với tổng thu nhập mỗi tháng gần 12 triệu đồng, tôi có thêm điều kiện lo cho các con ăn học”.
Lương tối thiểu vùng không chỉ được lấy làm căn cứ trả lương, mà còn là cơ sở để doanh nghiệp đóng bảo hiểm xã hội, bảo đảm mức lương hưu của người lao động sau này. Vì vậy, tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên SJ Tech Việt Nam (Khu công nghiệp Vân Trung), khi Nghị định 293 có hiệu lực, Ban Chấp hành Công đoàn kịp thời tham mưu với Ban Giám đốc xây dựng thang, bảng lương đúng theo quy định mới. Bà Hoàng Thị Ngà, Quản lý nhân sự công ty cho biết: Nội dung điều chỉnh được thông báo công khai tại khu vực cửa ra vào và hệ thống loa truyền thanh nội bộ để lao động nắm rõ. Từ tháng 3/2025 đến nay, công ty đã áp dụng mức lương tối thiểu cho hơn 1,3 nghìn công nhân là 5,3 triệu đồng/người/tháng, cao hơn nhiều so với mức tăng của vùng II (sắp tới tăng lên là 4,73 triệu đồng/người/tháng). “Mặc dù việc áp dụng tăng lương vào đúng dịp Tết Nguyên đán nhưng ban lãnh đạo công ty vẫn bảo đảm chi trả đầy đủ nhiều khoản trợ cấp, như: Chuyên cần, thâm niên, xăng xe, con nhỏ, ăn ca... Thêm nữa, mỗi công nhân sẽ nhận được khoản tiền thưởng Tết Âm lịch, ít nhất bằng một tháng lương tối thiểu”, bà Ngà nói.
Giám sát chặt để doanh nghiệp thực hiện nghiêm
Nghị định 293 nêu rõ: “Người sử dụng lao động có trách nhiệm tổ chức rà soát lại các thỏa thuận trong hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể và các quy chế, quy định của người sử dụng lao động để điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp; không được xóa bỏ hoặc cắt giảm các chế độ tiền lương khi người lao động làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm, chế độ bồi dưỡng bằng hiện vật và các chế độ khác theo quy định của pháp luật lao động”. Do vậy, việc tăng lương là trách nhiệm, nghĩa vụ của doanh nghiệp.
Theo Nghị định 293, mức lương tối thiểu vùng áp dụng từ ngày 1/1/2016 như sau: Vùng I tăng từ 4,96 triệu đồng/tháng lên 5,31 triệu đồng/tháng; vùng II tăng từ 4,41 triệu đồng lên 4,73 triệu đồng/tháng; vùng III tăng từ 3,86 triệu đồng lên 4,14 triệu đồng/tháng; vùng IV tăng từ 3,45 triệu đồng lên 3,7 triệu đồng/tháng.
Tuy nhiên, việc tăng lương diễn ra vào tháng 1 hằng năm, luôn đúng vào thời điểm các doanh nghiệp có nhiều khoản chi lớn như thưởng Tết Dương lịch, Âm lịch. Thêm nữa, lương tối thiểu tăng kéo mức đóng bảo hiểm xã hội và công đoàn phí tăng theo. Những điều này rất dễ dẫn tới nguy cơ chủ sử dụng lao động tìm cách trì hoãn tăng lương hoặc “lách luật” bằng cách cắt bớt các khoản phụ cấp đã được quy định trong hợp đồng hay thỏa ước lao động tập thể nhằm giảm chi phí.
Theo Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Lê Đức Thọ, toàn tỉnh hiện có hơn 2,1 nghìn công đoàn cơ sở doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp không hưởng 100% lương từ ngân sách Nhà nước với gần 578,5 nghìn đoàn viên. Trong đó, 84,7% công đoàn cơ sở doanh nghiệp đã thương lượng, ký kết thỏa ước lao động tập thể. Ngay khi Nghị định 293 được ban hành, Liên đoàn Lao động tỉnh phối hợp với ngành liên quan, Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh hướng dẫn cán bộ công đoàn cơ sở giám sát chặt chẽ việc doanh nghiệp chi trả lương, các khoản ăn ca, phụ cấp chuyên cần… Thực tế, trước đây đã từng có các vụ ngừng việc tập thể xuất phát từ nguyên nhân doanh nghiệp thực hiện chưa nghiêm quy định tăng lương tối thiểu vùng.
Hiện nay, qua công tác kiểm tra, nắm tình hình của Sở Nội vụ, hầu hết các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đều chi trả tiền lương cao hơn hoặc bằng mức lương tối thiểu vùng tương ứng. Thêm nữa, năm nay, tỉnh không có sự điều chỉnh về vùng áp dụng nên hiện chưa có doanh nghiệp nào phản ánh có phát sinh khó khăn khi quy định mới về lương tối thiểu vùng có hiệu lực. Theo Phó Giám đốc Sở Nội vụ Trần Văn Hà, sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 293, Sở đã có công văn triển khai đến người sử dụng lao động; đề nghị doanh nghiệp rà soát, điều chỉnh các thỏa thuận trong hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể, quy chế trả lương… để bảo đảm không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng mới. Thời gian tới, Sở chủ động phối hợp với các ngành liên quan, UBND các xã, phường kiểm tra, giám sát, nắm bắt tình hình thực hiện quy định này tại các doanh nghiệp; kịp thời hỗ trợ giải quyết vướng mắc, xử lý vi phạm; rà soát địa bàn áp dụng để kiến nghị điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế.
Bài, ảnh: Tường Vi