Sửa luật để khắc phục bất cập, đáp ứng yêu cầu mới
Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, qua quá trình thực hiện Luật Giáo dục 2019, một số hạn chế đã bộc lộ rõ, như: hệ thống giáo dục quốc dân chưa đảm bảo tính mở, linh hoạt, liên thông; mô hình Hội đồng trường ở mầm non và phổ thông công lập còn hình thức; công tác kiểm định giáo dục phổ thông, mầm non chưa khả thi; chính sách với nhà giáo, cán bộ quản lý còn thiếu đồng bộ; quy định về sách giáo khoa và tài liệu giáo dục địa phương chưa rõ ràng.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn.
Dự thảo Luật lần này sẽ sửa đổi, bổ sung các quy định về hệ thống giáo dục quốc dân, cơ sở giáo dục, nhà giáo; quản lý nhà nước về giáo dục; quyền và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan, áp dụng cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân.
Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội, qua báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Nguyễn Đắc Vinh trình bày, cơ bản nhất trí với sự cần thiết sửa luật, khẳng định dự thảo đã thể chế hóa đường lối của Đảng, phù hợp với Hiến pháp, đảm bảo thống nhất và tương thích với các điều ước quốc tế. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị bổ sung, làm rõ một số vấn đề như: xác định vị trí của trung học nghề trong hệ thống giáo dục; nghiên cứu mô hình tích hợp trung học phổ thông và giáo dục nghề nghiệp; cân nhắc việc bãi bỏ bằng tốt nghiệp THCS; khuyến khích học sinh vừa thi tốt nghiệp THPT vừa có chứng chỉ nghề; xem xét xây dựng bộ sách giáo khoa dùng chung và từng bước miễn phí sách cho học sinh; tiếp tục tổ chức thi tốt nghiệp THPT nhưng phân định rõ trách nhiệm ra đề và tổ chức thi; bãi bỏ Hội đồng trường ở cơ sở giáo dục công lập; luật hóa chính sách miễn, hỗ trợ học phí theo Nghị quyết 217/2025/QH15; hoàn thiện khung pháp lý về thành lập, sáp nhập, giải thể trường học và xử lý vi phạm.
Địa phương quyết - Địa phương làm - Địa phương chịu trách nhiệm
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, việc sửa luật phải bám sát 4 nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị và dự thảo Nghị quyết về đột phá phát triển giáo dục - đào tạo quốc dân hiện đại. Chủ tịch Quốc hội yêu cầu tập trung tăng cường phân cấp, phân quyền trong quản lý giáo dục, quy định rõ thẩm quyền của từng cấp để thực hiện đúng nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, còn Quốc hội, Chính phủ và Trung ương giữ vai trò kiến tạo phát triển.
Toàn cảnh phiên họp
Theo Chủ tịch Quốc hội, các chính sách phải bảo đảm công bằng trong tiếp cận, liên thông giữa các bậc học, phân luồng hợp lý gắn với nhu cầu thị trường lao động, đồng thời xã hội hóa giáo dục phải vừa thu hút được nguồn lực, vừa bảo đảm sự quản lý của Nhà nước. Chủ tịch Quốc hội đặc biệt lưu ý, từ năm học 2025, các địa phương phải bảo đảm mọi trẻ đến tuổi đều được đến trường, không để ai bị bỏ lại phía sau. Sách giáo khoa cần được rà soát để đảm bảo khoa học, tiết kiệm và phù hợp thực tế, khắc phục tình trạng lúng túng khi triển khai.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định thống nhất với phương án Chính phủ trình là tiếp tục tổ chức thi tốt nghiệp THPT, giao Bộ Giáo dục và Đào tạo ra đề, địa phương tổ chức thi. Về sách giáo khoa, ông cho rằng cần có một bộ do Bộ biên soạn bên cạnh nhiều bộ khác theo tinh thần “một chương trình, nhiều bộ sách”. Với Hội đồng trường, ông đề nghị chỉ duy trì ở các trường ngoài công lập, đồng thời quy định tiêu chí cơ bản để bảo đảm chất lượng đào tạo đại học.
Trong khuôn khổ phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn đóng góp ý kiến vào các nội dung: Tự chủ ở các trường đại học, nguồn nhân lực chất lượng cao về khoa học công nghệ, thi và cấp bằng tốt nghiệp THPT.
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị Chính phủ chỉ đạo tiếp thu tối đa các ý kiến, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự án Luật để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10. Ủy ban Văn hóa và Xã hội được giao hoàn thiện báo cáo thẩm tra chính thức, phối hợp cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo tổng hợp ý kiến, chuẩn bị báo cáo trình Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách trước khi đưa ra thảo luận tại Quốc hội.
Việc sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục lần này được kỳ vọng sẽ khắc phục những hạn chế hiện tại, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ và linh hoạt hơn, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục - đào tạo trong bối cảnh hội nhập, chuyển đổi số và đổi mới căn bản, toàn diện.
Huy Tùng