Hội nghị sơ kết 6 năm thực hiện Nghị định số 98/2018/NĐ-CP của Chính phủ
Ngày 11/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị sơ kết 6 năm triển khai Nghị định số 98/2018/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp.
Sau 6 năm triển khai Nghị định, cả nước hình thành hơn 2.900 dự án liên kết sản xuất - tiêu thụ nông sản trên khắp cả nước, kết nối hơn 200.000 hộ nông dân với doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ hợp tác. Mô hình liên kết đang trở thành trục xoay của tái cơ cấu nông nghiệp, đưa sản phẩm Việt tiến sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Thứ trưởng Võ Văn Hưng phát biểu chỉ đạo hội nghị. Ảnh (Đào Nhàn)
Hợp tác xã nông nghiệp - “xương sống” của mô hình liên kết
Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn nhận định, Nghị định 98/2018/NĐ-CP đã tạo ra bước chuyển căn bản trong tư duy và cách thức tổ chức sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. Từ chỗ liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp còn mang tính tự phát, thiếu khung pháp lý và ít được kiểm chứng, đến nay, mô hình liên kết đã trở thành phương thức phổ biến, được Nhà nước, doanh nghiệp và hợp tác xã đồng thuận thúc đẩy như một giải pháp trọng tâm trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp.
Trong 2.938 dự án được phê duyệt, 79% do hợp tác xã làm chủ trì, còn lại do doanh nghiệp dẫn dắt. Các hình thức liên kết tập trung nhiều nhất ở lĩnh vực trồng trọt (chiếm 67%), tiếp theo là chăn nuôi (24%) và lâm nghiệp (6%). Những ngành hàng chủ lực quốc gia như lúa gạo, rau quả, cà phê, cao su, hồ tiêu đều đã hình thành chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ, góp phần chuẩn hóa quy trình sản xuất, truy xuất nguồn gốc và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.
Nhờ đóng vai trò trung gian giữa doanh nghiệp và nông dân, hợp tác xã có thể tổ chức vùng nguyên liệu tập trung, thống nhất quy trình kỹ thuật, kiểm soát chất lượng và đảm bảo thực hiện hợp đồng. Khi tham gia chuỗi, khoảng 60% hợp tác xã mở rộng sản xuất kinh doanh, tăng năng lực quản trị và cải thiện thu nhập của thành viên.
Bên cạnh những kết quả đạt được, nhiều chuỗi liên kết vẫn thiếu bền vững, chưa đi hết chu trình giá trị, thủ tục hỗ trợ còn rườm rà, liên kết số và liên kết xanh chưa được quan tâm đúng mức, tổ chức lại sản xuất chưa gắn chặt với xây dựng vùng nguyên liệu chuẩn hóa, năng lực của nhiều hợp tác xã còn yếu, chưa trở thành “trung tâm của liên kết”.
Hơn 200 đại biểu là các cơ quan, đơn vị, hợp tác xã, doanh nghiệp trên cả nước tham dự. Ảnh: Đào Nhàn
Hoàn thiện thể chế theo hướng hiện đại - bền vững - số hóa
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng nhấn mạnh, những hạn chế này cho thấy liên kết đã hình thành về lượng nhưng chưa mạnh về chất, đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ về tư duy, thể chế và phương thức triển khai.
Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường gợi mở 4 định hướng chiến lược trong giai đoạn tới. Đó là: sửa đổi và nâng cấp Nghị định 98 theo hướng hiện đại, bền vững và số hóa, mở rộng liên kết chuỗi gắn với chuẩn kỹ thuật, truy xuất nguồn gốc, minh bạch dữ liệu, phân chia lợi ích công bằng, trách nhiệm môi trường và tín chỉ carbon.
Phát triển, chuẩn hóa vùng nguyên liệu – “trái tim” của chuỗi giá trị – với hạ tầng, tín dụng xanh, bảo hiểm nông nghiệp, mã số vùng trồng và dữ liệu số đồng bộ.
Nâng cao năng lực hợp tác xã để trở thành trung tâm tổ chức sản xuất, điều phối chuỗi, đại diện nông dân và phân phối lợi ích.
Xây dựng hệ sinh thái tư vấn liên kết chuyên nghiệp, đồng hành trong vận hành, quản trị rủi ro, hợp đồng pháp lý và phát triển thị trường.
Nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước yêu cầu mới: xanh hơn - minh bạch hơn - hiệu quả hơn - hội nhập sâu hơn. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, chuyển đổi số và cam kết Net-Zero năm 2050, liên kết chuỗi giá trị không chỉ là công cụ kinh tế; đó là “hạ tầng mềm” của thể chế nông nghiệp hiện đại, là động lực của phát triển bền vững.