Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NNMT) đã ban hành “Sổ tay hướng dẫn thực hiện một số nhiệm vụ, thẩm quyền mới của chính quyền cấp xã theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp – lĩnh vực nông nghiệp và môi trường”. Trong đó, lĩnh vực nông thôn mới, giảm nghèo chính quyền cấp xã có nhiệm vụ sau: Tổ chức đánh giá, lấy ý kiến và hoàn thiện hồ sơ xét thu hồi quyết định công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới, nâng cao, kiểu mẫu theo các quy định hiện hành, đặc biệt là Quyết định số 18/2022/QĐ-TTg. Thành lập Ban Chỉ đạo và xây dựng kế hoạch rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo hằng năm theo Quyết định số 24/2021/QĐ-TTg. Đây là bước quan trọng nhằm xác định đúng đối tượng để triển khai chính sách hỗ trợ kịp thời và hiệu quả. Tổng hợp và báo cáo số liệu về kinh tế trang trại trên địa bàn, gửi về Sở NNMT. Báo cáo này là cơ sở để đánh giá tình hình phát triển sản xuất, từ đó có các chính sách thúc đẩy kinh tế nông thôn.
Đào tạo nghề miễn phí cho con em vùng DTTS. Ảnh: L.H
Công khai các văn bản, tài liệu làm căn cứ xác định sự kiện bảo hiểm trong việc thực hiện chính sách hỗ trợ bảo hiểm nông nghiệp. Điều này đảm bảo tính minh bạch, giúp nông dân dễ dàng tiếp cận chính sách.Chủ trì lập phương án bố trí ổn định dân cư xen ghép, phối hợp với các cấp, ngành liên quan để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tế địa phương. Xem xét và phê duyệt danh sách hộ gia đình, cá nhân tham gia các dự án, phương án bố trí ổn định dân cư; ban hành quyết định phê duyệt theo đúng quy định. Cuối cùng tổ chức thực hiện các hoạt động đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo; hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; kiểm tra, giám sát và tổng kết định kỳ kết quả thực hiện.
Bên cạnh đó, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm báo cáo kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ thoát nghèo lên cấp tỉnh. Báo cáo này là căn cứ để đánh giá hiệu quả chương trình giảm nghèo tại địa phương và điều chỉnh chính sách nếu cần thiết.
Theo báo cáo của Bộ NNMT, nhiều chỉ tiêu về giảm nghèo và nông thôn mới đạt hoặc vượt kế hoạch. Cụ thể đến cuối năm 2024, tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới trên toàn quốc là 79,3%, sát với chỉ tiêu 80% đề ra cho giai đoạn 2021–2025. Trong đó, tỷ lệ xã đạt chuẩn nâng cao đạt 42,4% (so với chỉ tiêu 40%), xã kiểu mẫu đạt 12,3% (so với chỉ tiêu 10%).
Đáng chú ý, 51% đơn vị cấp huyện đã được công nhận hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới, vượt chỉ tiêu 50% và tăng 53% so với cuối năm 2021. Đồng thời, đã có 12 tỉnh được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, tăng thêm 8 tỉnh so với cuối năm 2021.
Trong lĩnh vực giảm nghèo, tỷ lệ hộ nghèo toàn quốc đến cuối năm 2024 còn 1,93%, giảm bình quân 1,03% mỗi năm, đạt mục tiêu đề ra từ 1–1,5%/năm. Đặc biệt, tỷ lệ xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng khó khăn là 35,2%, vượt 5,2 điểm phần trăm so với chỉ tiêu 30%.
Từ những kết quả trên cho thấy, việc tăng cường phân cấp cho chính quyền cơ sở đã phát huy hiệu quả, giúp các xã chủ động hơn trong điều hành, xác định đúng đối tượng và triển khai các mô hình phù hợp với điều kiện thực tế từng địa phương.
Mô hình trồng bưởi xuất khẩu tại Phú Thọ. Ảnh: L.H
Cùng với việc giao thêm nhiệm vụ trong lĩnh vực nông thôn mới và giảm nghèo, chính quyền cấp xã cũng được phân quyền mạnh mẽ trong lĩnh vực môi trường. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã hướng dẫn thực hiện 19 nhiệm vụ, thẩm quyền mới, trong đó Ủy ban nhân dân cấp xã có 14 nhiệm vụ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có 5 nhiệm vụ, Hội đồng nhân dân cấp xã có 1 nhiệm vụ.
Những nhiệm vụ này bao gồm: lập danh mục cụm công nghiệp chưa có hệ thống xử lý nước thải; quản lý môi trường làng nghề; giám sát chất lượng môi trường; công bố sự cố môi trường; chỉ đạo ứng phó và phục hồi môi trường sau sự cố chất thải; tổ chức đánh giá và công bố kế hoạch ứng phó sự cố môi trường…
Việc thực hiện các chính sách môi trường gắn liền với các chương trình giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới tạo ra sự đồng bộ, tăng hiệu quả và bền vững trong phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
Khanh Lê