Tăng tốc kinh tế số Thủ đô: Cần đột phá thể chế và chính quyền đô thị linh hoạt

một giờ trướcBài gốc

Đây là chia sẻ của TS Nguyễn Đức Kiên – nguyên Phó Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng tại diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên số” do Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức sáng 21/11.

Chính quyền đô thị phải là “xương sống” của chuyển đổi số

Theo TS Nguyễn Đức Kiên, kinh tế số đang trở thành không gian phát triển quan trọng bậc nhất của các đô thị lớn trên thế giới. Với Hà Nội, tiềm năng này càng rõ rệt hơn khi Thủ đô sở hữu hạ tầng công nghệ tương đối hoàn thiện, nguồn nhân lực chất lượng cao và tốc độ đô thị hóa nhanh, kéo theo nhu cầu ứng dụng công nghệ mạnh mẽ trong đời sống. Tuy nhiên, để kinh tế số thực sự tạo ra giá trị gia tăng và tăng trưởng bền vững, chính quyền đô thị phải giữ vai trò tiên phong trong chuyển đổi, từ thể chế, tổ chức bộ máy đến chất lượng dịch vụ công.

TS Nguyễn Đức Kiên – nguyên Phó Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng chia sẻ tại diễn đàn. Ảnh: Phạm Hùng

TS Nguyễn Đức Kiên chỉ ra, quá trình chuyển đổi số tại nhiều địa phương, trong đó có Hà Nội vẫn gặp không ít rào cản mang tính hệ thống. Sự thiếu liên thông dữ liệu giữa các cơ quan, lối tư duy quản lý truyền thống và quy trình xử lý công việc dựa nhiều trên văn bản giấy tờ khiến DN và người dân vẫn phải chịu chi phí giao dịch cao, thời gian chờ đợi kéo dài. Trong bối cảnh đó, hiệu quả của kinh tế số bị suy giảm, thậm chí tạo ra sự chênh lệch lớn về khả năng tiếp cận dịch vụ giữa các nhóm dân cư.

Ông nhấn mạnh rằng chính quyền đô thị phải là “xương sống” của toàn bộ nỗ lực chuyển đổi số. Điều này thể hiện ở việc đưa dịch vụ công lên môi trường điện tử, xây dựng mô hình quản trị dựa trên dữ liệu, tăng tính minh bạch và giảm tối đa thủ tục hành chính. Một đô thị thông minh chỉ có thể hình thành khi bộ máy quản lý thay đổi thực chất, vận hành linh hoạt và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Kinh tế số không thể phát triển trong môi trường thiếu nhất quán, thiếu minh bạch và chậm thay đổi.

“Kinh tế số chỉ phát triển khi môi trường số đủ thông thoáng, minh bạch và thân thiện. Môi trường ấy phải xuất phát từ chính quyền đô thị, từ cách quản trị đến cách tiếp cận với người dân và doanh nghiệp” – TS Kiên nhấn mạnh.

Từ góc nhìn của chuyên gia, việc thúc đẩy kinh tế số ở Hà Nội không thể tách rời nhiệm vụ hoàn thiện mô hình chính quyền đô thị hiện đại, phục vụ và minh bạch hơn. Khi chính quyền điều hành dựa trên dữ liệu, quy trình số hóa và tương tác trực tuyến trở thành thông lệ, toàn bộ hệ sinh thái từ DN, người dân đến các đơn vị hạ tầng sẽ thay đổi theo hướng đồng bộ. Hà Nội đang sở hữu nhiều điều kiện thuận lợi như hạ tầng viễn thông phát triển, thanh toán số phổ biến, sự lớn mạnh của các doanh nghiệp công nghệ và sự năng động của khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, nếu thiếu sự dẫn dắt của chính quyền đô thị, các tiềm năng này khó chuyển hóa thành động lực tăng trưởng thực chất.

Quang cảnh diễn đàn. Ảnh: Phạm Hùng.

Hướng tới hệ sinh thái kinh tế số bền vững, lấy người dân và DN làm trung tâm

Tại diễn đàn, TS Nguyễn Đức Kiên đưa ra ba nhóm nhiệm vụ cấp bách cần được chính quyền đô thị, trong đó có Hà Nội cần ưu tiên triển khai. Theo ông, đây là chìa khóa để Thủ đô tăng tốc trong kỷ nguyên số.

Nhiệm vụ đầu tiên là xây dựng TP thông minh theo hướng lấy người dân làm trung tâm. Hà Nội đang phải đối mặt với nhiều vấn đề đô thị, đặc biệt là ô nhiễm không khí, ùn tắc giao thông và áp lực dân số. Để giải quyết, cần phát triển hệ thống vận tải công cộng thông minh, tương tác hai chiều với người dân. Việc số hóa toàn bộ hoạt động của xe buýt, đồng bộ với các tuyến metro sẽ giúp hành khách tra cứu thời gian đến, giảm thời gian chờ đợi và hình thành thói quen sử dụng phương tiện công cộng. Nhưng để bảo đảm tính bao trùm, ông Kiên nhấn mạnh rằng chuyển đổi số phải tính đến người cao tuổi, người thu nhập thấp - những nhóm có khả năng tiếp cận công nghệ hạn chế. Chính quyền vì thế phải đầu tư hệ thống giao thông công cộng theo mô hình “xương cá” với metro là trục chính, giúp người dân tiếp cận phương tiện thuận tiện mà không cần đầu tư thiết bị cá nhân. Khi đời sống được cải thiện, người dân sẽ từng bước tiếp cận các ứng dụng đô thị thông minh, mở ra cơ hội phát triển căn hộ thông minh, dịch vụ thông minh và các tiện ích số khác.

Nhiệm vụ thứ hai là chính quyền phải đồng hành cùng người dân trong thực thi pháp luật, đặc biệt với khu vực kinh tế hộ gia đình - một lực lượng quan trọng trong đô thị. Hiện nhiều hộ kinh doanh chưa tuân thủ đầy đủ quy định về bảo hiểm xã hội, bảo vệ quyền lợi người lao động hay cam kết bảo hành dịch vụ. Trong lĩnh vực ăn uống, tình trạng không phát hành hóa đơn phổ biến dẫn đến lúng túng khi xử lý sự cố liên quan đến an toàn thực phẩm.

Để khắc phục, TS Nguyễn Đức Kiên cho rằng, Hà Nội cần yêu cầu ngân hàng hỗ trợ các hộ kinh doanh lắp đặt POS thanh toán và công nhận hóa đơn điện tử từ POS như chứng từ hợp pháp trong các giao dịch với cơ quan nhà nước. Giải pháp này vừa giúp cơ quan chức năng hậu kiểm minh bạch hơn, vừa bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đồng thời tạo môi trường kinh doanh văn minh hơn.

Nhiệm vụ thứ ba là xây dựng chính quyền đô thị số nhằm giải bài toán đa mục tiêu. Theo TS Kiên, chuyển đổi số chỉ thành công khi cả chính quyền và người dân đều có tư duy số. Chính quyền phải dẫn dắt người dân tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, hiểu và sử dụng các nền tảng tài chính số, từ đó góp phần giảm rủi ro lừa đảo, thúc đẩy thanh toán không tiền mặt. Việc tích hợp và khai thác dữ liệu người dân, DN sẽ cho phép các tổ chức tín dụng áp dụng công nghệ như trí tuệ nhân tạo trong chấm điểm tín dụng, giúp người dân dễ tiếp cận vốn hơn, thúc đẩy phát triển sản xuất và nâng cao thu nhập.

TS Nguyễn Đức Kiên nhấn mạnh rằng, chuyển đổi số không chỉ giúp hoàn thiện nền kinh tế số mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo đảm an sinh xã hội và làm rõ hơn đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Với những nền tảng pháp lý đã có như Luật Thủ đô hay Nghị quyết 98 tại TP Hồ Chí Minh, Hà Nội hoàn toàn có thể tiên phong trong xây dựng chính quyền đô thị số, miễn là kiên trì, đồng hành và đặt lợi ích người dân lên hàng đầu.

Với cách tiếp cận đột phá, bộ máy linh hoạt và thể chế thông thoáng, Hà Nội có đủ cơ sở để tăng tốc kinh tế số và khẳng định vị thế đầu tàu. Chuyển đổi số sẽ chỉ thực sự thành công khi chính quyền đi trước, người dân đồng hành và doanh nghiệp tham gia mạnh mẽ vào quá trình đổi mới. Đây cũng là con đường để Hà Nội trở thành đô thị thông minh, đáng sống, nơi các giá trị của thời đại số được hiện thực hóa trong từng dịch vụ, từng quyết sách và trong chất lượng sống của mỗi người dân.

Phương Nga

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/tang-toc-kinh-te-so-thu-do-can-dot-pha-the-che-va-chinh-quyen-do-thi-linh-hoat.914328.html