Tăng trưởng lợi nhuận không che được bóng nợ xấu

5 giờ trướcBài gốc

Bộ đệm dự phòng co hẹp giữa làn sóng lợi nhuận

Nửa đầu năm 2025, bức tranh tài chính ngân hàng phủ lên những gam màu sáng, khi phần lớn các nhà băng công bố kết quả kinh doanh vượt kỳ vọng. Theo báo cáo tài chính quý II, 85% ngân hàng niêm yết trên sàn chứng khoán ghi nhận lợi nhuận tăng trưởng dương, hơn một nửa tăng trưởng hai con số. Những cái tên như: SHB, PGBank, Sacombank, VietinBank, SeABank… thậm chí tăng 30 - 80%, trở thành điểm sáng trên thị trường chứng khoán.

Sức bật này phản ánh khả năng thích ứng, sự linh hoạt trong điều hành và tận dụng cơ hội kinh doanh của các nhà băng giữa một môi trường kinh tế đầy biến động. Thế nhưng, đằng sau ánh hào quang của những con số lợi nhuận là một lớp mây xám mang tên “nợ xấu” và dấu hiệu co hẹp của bộ đệm dự phòng rủi ro. Đây vốn được coi là tấm khiên bảo vệ an toàn, đồng thời là “của để dành” để ứng phó với biến động bất ngờ.

Trong nhóm ngân hàng thương mại nhà nước, lực lượng trụ cột của hệ thống tín dụng chỉ có Agribank nâng tỷ lệ bao phủ nợ xấu từ đầu năm, đạt 148,6%, tăng 16,8%. Ngược lại, BIDV ghi nhận sự sụt giảm mạnh từ 133,7% cuối năm 2024 xuống 88% vào cuối tháng 6/2025, trong khi tổng nợ xấu tăng 49% lên hơn 43.000 tỷ đồng. Vietcombank vẫn giữ ngôi quán quân bao phủ nợ xấu toàn hệ thống với 213,8%, nhưng cũng giảm so với mức 223,3% cuối năm ngoái. VietinBank tụt từ 170,7% xuống còn 134,8%.

Khối ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân không khá hơn. MB giảm từ 92,3% xuống 88,9%, HDBank từ gần 68% xuống 47,1%, SHB từ gần 64% xuống 58%, LPBank từ 83,3% xuống 75%. Một số ngân hàng đang ở mức báo động đỏ như VIB (37,16%), NamABank (39%), EximBank (41%),…

Thực tế, xu hướng giảm tỷ lệ bao phủ nợ xấu đã kéo dài từ năm 2022. Nếu quý III/2022 toàn hệ thống ở mức 143,2%, thì đến quý III/2023 đã xuống dưới 100% và cuối quý I/2025 chỉ còn khoảng 80%.

85% ngân hàng niêm yết trên sàn chứng khoán ghi nhận lợi nhuận tăng trưởng dương trong 6 tháng đầu năm 2025. Ảnh: Duy Minh

Theo các chuyên gia về tài chính, một phần nguyên nhân là sau giai đoạn dịch bệnh, nhiều khoản nợ đã được xử lý hoặc thu hồi, khiến áp lực duy trì tỷ lệ bao phủ cao giảm bớt. Bên cạnh đó, khi Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) đã luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo, nhiều ngân hàng cảm thấy rủi ro thấp hơn, sẵn sàng giảm trích lập để “dồn lực” cho tăng trưởng.

Tuy nhiên, việc rút mỏng bộ đệm cũng đồng nghĩa giảm khả năng chống chịu khi môi trường kinh doanh biến động. Nửa đầu năm nay, không ít nhà băng ghi nhận lợi nhuận lớn nhờ “xài” kho dự phòng. Agribank thu về gần 6.000 tỷ đồng lãi thuần từ hoạt động khác, chủ yếu là thu hồi nợ đã xử lý tăng hơn 91% so với cùng kỳ, chỉ đứng sau mảng tín dụng. Techcombank, dù các mảng kinh doanh khác sụt giảm, vẫn tăng 3,1 lần nguồn thu này, trong đó hơn 66% đến từ khoản nợ đã xử lý rủi ro. ACB, LPBank… cũng ghi nhận mức tăng gấp 2 - 3 lần. Nguồn dự phòng, vì thế, vừa là tấm chắn, vừa là “kho dự trữ” lợi nhuận, nhưng nếu kho dự trữ này cạn kiệt, khả năng phòng thủ sẽ bị thử thách nghiêm trọng.

Nguy cơ hiện hữu, cần củng cố sức đề kháng

Các chuyên gia cho rằng, khi hệ số an toàn vốn của ngân hàng Việt Nam vẫn thuộc nhóm thấp trong khu vực và tín dụng đang được nới rộng, việc duy trì bộ đệm dự phòng là yêu cầu cấp bách. TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh cảnh báo, một số ngân hàng đã chạm hoặc vượt ngưỡng 3% nợ xấu, ở mức cảnh báo về an toàn hệ thống. Nguyên nhân không chỉ từ việc các khoản nợ xấu “lộ diện” sau khi Thông tư 02/2023/NHNN-TT hết hiệu lực, mà còn do sản xuất kinh doanh khó khăn, bất động sản phục hồi thiếu đồng đều. Một số phân khúc bất động sản nóng trở lại, trong khi dư nợ lĩnh vực này tại nhiều ngân hàng chiếm tỷ trọng lớn, càng làm tăng nguy cơ.

Theo ông Huân, tín dụng vẫn cần được thúc đẩy để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi, từ đó cải thiện khả năng trả nợ. Tuy nhiên, việc phân bổ hạn mức tín dụng phải gắn với kiểm soát chất lượng dòng vốn, tránh dồn vào các lĩnh vực rủi ro cao. Song song, cần đẩy nhanh tái cơ cấu ngân hàng yếu kém và tăng tốc xử lý nợ xấu để giảm áp lực cho toàn hệ thống. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng có hiệu lực từ 15/10/2025 sẽ góp phần tạo thuận lợi hơn cho quá trình này.

Ở góc nhìn vĩ mô, ông Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, nhấn mạnh rằng nợ xấu là một trong những rủi ro trọng yếu 6 tháng cuối năm. Theo số liệu Ngân hàng Nhà nước, tỷ lệ nợ xấu nội bảng cuối tháng 4/2025 ở mức 1,56%, đạt mục tiêu Nghị quyết 01/NQ-CP. Nhưng tại 27 ngân hàng niêm yết, con số này tăng từ 1,9% cuối 2024 lên 2,2% cuối quý I/2025. Tỷ lệ bao phủ nợ xấu suy giảm cho thấy sức bù đắp rủi ro yếu đi, đòi hỏi xử lý triệt để các tổ chức tín dụng yếu kém.

Đáng chú ý, Ngân hàng Nhà nước mới ban hành Thông tư 14/2025/TT-NHNN, lần đầu quy định về các bộ đệm vốn: bộ đệm bảo toàn vốn (CCB), bộ đệm vốn phản chu kỳ (CCyB) và bộ đệm cho ngân hàng quan trọng hệ thống. Đây là bước chuẩn bị để xóa bỏ hạn mức tín dụng và hướng tới chuẩn Basel III, đồng thời tạo khuôn khổ vững chắc hơn cho an toàn hệ thống.

Thông điệp từ các con số và chính sách mới rất rõ ràng: tăng trưởng lợi nhuận là cần thiết, nhưng không thể đánh đổi bằng việc làm mỏng “tấm khiên” dự phòng. Nếu coi hệ thống ngân hàng là con tàu đưa vốn vào nền kinh tế, thì bộ đệm dự phòng chính là lớp vỏ thép bảo vệ trước những cú va đập của thị trường. Vỏ thép càng dày, tàu càng vững; ngược lại, nếu mỏng đi, một cú va chạm đủ mạnh có thể khiến con tàu thủng đáy. Và khi đó, lợi nhuận tăng trưởng của hôm nay sẽ khó bù đắp được tổn thất của ngày mai.

Ngân hàng Nhà nước cho biết, trong 6 tháng năm 2025, công tác cơ cấu lại các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu tiếp tục được triển khai quyết liệt, góp phần giữ vững ổn định, an toàn hệ thống; năng lực quản trị của các tổ chức tín dụng được nâng cao hướng tới chuẩn mực quốc tế; đồng thời chú trọng xử lý nợ xấu và hạn chế nợ xấu phát sinh mới. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng đã luật hóa một số quy định tại Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng nhằm tạo lập khuôn khổ pháp lý đồng bộ về xử lý nợ xấu, hỗ trợ xử lý các khó khăn, vướng mắc đã và đang cản trở tổ chức tín dụng, tổ chức mua bán, xử lý nợ thực hiện các quyền hợp pháp của mình trong việc xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm.Trong những tháng tiếp theo, ngành ngân hàng sẽ tiếp tục triển khai thực hiện Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025; đẩy mạnh công tác xử lý nợ xấu; triển khai các biện pháp phòng ngừa, hạn chế phát sinh nợ xấu mới.

Ngân Thương

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/tang-truong-loi-nhuan-khong-che-duoc-bong-no-xau-414665.html