Tạo cơ sở pháp lý cho việc đặt hàng nhiệm vụ nghiên cứu khoa học sử dụng ngân sách nhà nước

6 giờ trướcBài gốc

Chấp nhận rủi ro không đồng nghĩa với việc miễn trách nhiệm bồi thường

Lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) chia sẻ, Nghị định 267 quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật Khoa học, công nghệ (KHCN) và đổi mới sáng tạo về chương trình, nhiệm vụ và một số quy định về thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH, CN&ĐMST) gồm 7 chương, 57 điều áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân hoạt động KH, CN & ĐMST tại Việt Nam hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam nhưng có quyền và nghĩa vụ theo pháp luật Việt Nam, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu khoa học được loại trừ trách nhiệm hành chính, miễn trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước. Ảnh minh họa.

Nghị định 267 đã đưa ra những điểm quan trọng trong quản lý tài chính nghiên cứu khoa học, thể hiện sự thay đổi căn bản trong quản lý tài chính đối với hoạt động nghiên cứu KH, CN&ĐMST sử dụng ngân sách nhà nước, tập trung vào việc thúc đẩy tự chủ, chấp nhận rủi ro, và đơn giản hóa thủ tục tài sản. Trong đó, điều đầu tiên được nhắc tới là cơ chế khoán chi và điều chỉnh hợp đồng.

Việc xét tài trợ và phê duyệt nhiệm vụ tập trung vào phương thức khoán chi đến sản phẩm cuối cùng hoặc khoán từng phần theo nội dung nghiên cứu. Tổ chức chủ trì được tự chủ quyết định việc điều chỉnh các nội dung không quy định tại điểm a khoản 6 Điều 16 (trừ trường hợp điều chỉnh sản phẩm là kết quả cuối cùng đối với nhiệm vụ áp dụng khoán chi đến sản phẩm cuối cùng). Kể từ thời điểm hợp đồng giao nhiệm vụ có hiệu lực, tổ chức chủ trì chủ động phê duyệt dự toán chi tiết và chịu trách nhiệm thực hiện theo các quy định hiện hành.

Điểm đáng chú ý nữa là Nghị định 267 chính thức định nghĩa và chấp nhận rủi ro dẫn đến thiệt hại cho nhà nước và rủi ro dẫn đến kết quả không đạt mục tiêu đề ra trong hoạt động nghiên cứu KH,CN&ĐMST sử dụng ngân sách nhà nước. Các loại rủi ro được chấp nhận bao gồm rủi ro phát sinh từ bản chất của vấn đề nghiên cứu (giả thuyết khoa học không chứng minh được, công nghệ không đáp ứng yêu cầu, ý tưởng mới khó dự báo tính khả thi), rủi ro từ môi trường bên ngoài (thay đổi chính sách, biến động kinh tế, thiên tai), và rủi ro trong quá trình thực hiện (thiếu hụt nguồn lực, rủi ro hợp tác).

Tại điều 35, Nghị định 267 có nhắc đến các loại rủi ro dẫn đến thiệt hại cho Nhà nước được chấp nhận, trong đó có rủi ro về an toàn, gây ra tai nạn, sự cố, phát tán các yếu tố nguy hiểm, chất độc hại, sinh vật biến đổi ngoài kiểm soát ra môi trường, mặc dù đã tuân thủ đầy đủ các quy trình quy định về an toàn. Vậy nếu những rủi ro này ảnh hưởng trực tiếp đến người dân thì ai sẽ chịu trách nhiệm? Và người dân có được đền bù?

Trước câu hỏi của phóng viên Báo CAND, lãnh đạo Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ thẳng thắn lý giải: Điều 35 Nghị định 267/2025/NĐ-CP hướng dẫn Điều 16 của KH,CN&ĐMST, quy định về việc chấp nhận rủi ro trong quá trình nghiên cứu, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo. Quy định này thể hiện chủ trương chuyển đổi từ quản lý theo tuân thủ sang quản lý theo rủi ro, nhằm khuyến khích đổi mới sáng tạo có trách nhiệm, chấp nhận thất bại trong phạm vi an toàn, có kiểm soát. Tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo được loại trừ trách nhiệm hành chính, miễn trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước.

“Tuy nhiên, tinh thần “chấp nhận rủi ro” không đồng nghĩa với việc miễn trách nhiệm bồi thường thiệt hại, mà chỉ giới hạn trong phạm vi miễn trách nhiệm hành chính và kỷ luật khi tổ chức, cá nhân đã tuân thủ đầy đủ quy định về an toàn, đạo đức, liêm chính khoa học và có kế hoạch quản lý rủi ro được phê duyệt”, lãnh đạo Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ nhấn mạnh thêm.

Thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu

Chánh văn phòng Bộ KH&CN cho hay, nhằm đơn giản hóa thủ tục và thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu, các quy định mới trong Nghị định 267 cũng nhắc đến việc xử lý tài sản và kết quả nghiên cứu (quyền sở hữu). Đây có thể coi là một thay đổi lớn so với trước đây.

Cụ thể, trong việc chuyển giao quyền quản lý, sử dụng, sở hữu tự động, đối với tổ chức công lập, Nhà nước giao tự động quyền quản lý, sử dụng phần kết quả tương ứng với kinh phí từ ngân sách nhà nước mà không cần thực hiện thủ tục giao quyền và bàn giao tài sản. Tổ chức công lập được tự quyết định phương án tiếp tục phát triển, ứng dụng hoặc thương mại hóa.

Đối với tổ chức ngoài công lập (không thuộc đối tượng trên), Nhà nước giao tự động quyền sở hữu phần kết quả tương ứng với kinh phí từ ngân sách nhà nước mà không cần thực hiện thủ tục giao quyền sở hữu và bàn giao tài sản. Đối với tài sản là nguyên vật liệu/vật tiêu hao còn lại từ ngân sách nhà nước, tổ chức chủ trì được tự quyết định hình thức quản lý, sử dụng, xử lý theo quy chế nội bộ. Đối với tài sản không còn nhu cầu sử dụng, hư hỏng, lạc hậu, tổ chức chủ trì được tự tổ chức đánh giá hiện trạng và tự quyết định phương thức xử lý (bán, thanh lý, tiêu hủy). Số tiền thu được (sau khi trừ chi phí hợp lý) sẽ được nộp vào quỹ phát triển KH, CN&ĐMST của tổ chức.

Phạm Huyền

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/khoa-hoc-quan-su/tao-co-so-phap-ly-cho-viec-dat-hang-nhiem-vu-nghien-cuu-khoa-hoc-su-dung-ngan-sach-nha-nuoc-i786922/