Bà Lê Nguyễn Duy Oanh, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển Công nghiệp Hỗ trợ TPHCM có những chia sẻ với báo Tiền Phong xung quanh vấn đề này.
Sau khi sáp nhập ba địa phương thành vùng TPHCM mở rộng, thành phố đã có bước đi nào để định hình phát triển công nghiệp hỗ trợ, thưa bà?
Ngay khi chính thức sáp nhập từ ngày 1/7, Sở Công Thương TPHCM đã tổ chức cuộc họp xác định chiến lược phát triển dựa trên ba cực tăng trưởng: TPHCM giữ vai trò trung tâm tài chính – dịch vụ; Bình Dương là hạt nhân công nghiệp và Bà Rịa – Vũng Tàu là đầu mối logistics – cảng biển. Cách định vị này tạo ra thế “kiềng ba chân” rất vững chắc, giúp định hình lại toàn bộ chuỗi cung ứng khu vực phía Nam.
Với các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, đây là vận hội lớn. Việc kết nối giữa không gian sản xuất tại Bình Dương, cảng biển tại Vũng Tàu và trung tâm điều phối – dịch vụ tại TPHCM sẽ rút ngắn thời gian, chi phí, đồng thời mở ra hệ sinh thái mới, hiện đại hơn.
Các doanh nghiệp có thể tận dụng được hệ thống hạ tầng, logistics và thị trường sẵn có để tăng tốc. Tuy nhiên để có thể thành công và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đòi hỏi doanh nghiệp phải không ngừng học hỏi, cải tiến máy móc và cải thiện quy trình sản xuất, vận hành nhằm bắt kịp các xu thế mới.
Lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ đang đứng trước vận hội mới để tăng tốc, phát triển. Ảnh: Uyên Phương
Được biết, thành phố đã lên kế hoạch tổ chức Hội nghị tìm kiếm nhà cung cấp công nghiệp hỗ trợ, trong bối cảnh có nhiều thay đổi về địa giới hành chính, hội nghị năm nay có điểm gì mới để đáp ứng kỳ vọng của doanh nghiệp và nhà đầu tư?
Năm nay là năm đặc biệt. Hội nghị tìm kiếm nhà cung cấp công nghiệp hỗ trợ thu hút rất nhiều doanh nghiệp FDI (doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài) nổi tiếng tham gia như Samsung, Bosch, Toyota, Lego… Điều đó cho thấy các doanh nghiệp FDI đang rất nghiêm túc trong việc tìm kiếm đối tác trong nước để nội địa hóa chuỗi cung ứng. Đơn cử như Tập đoàn Bosch đã tham gia hội nghị tìm kiếm nhà cung cấp công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam nhiều năm liền để khảo sát năng lực cung ứng và tiềm năng đầu tư của doanh nghiệp nội.
Không chỉ dừng lại ở kết nối, chúng tôi cũng thiết kế hội nghị như một “bàn đàm phán mở”, nơi doanh nghiệp nội có thể tiếp cận nhu cầu thực tế, tiêu chuẩn kỹ thuật, lộ trình chuyển giao công nghệ… từ phía các tập đoàn lớn. Bên cạnh đó, nhiều chương trình hỗ trợ kỹ thuật cũng được đưa ra như “smart factory” của Samsung Electronic hay tư vấn cải tiến nhà cung cấp nội địa của Toyota, góp phần nâng cao năng lực cho doanh nghiệp Việt.
Nhiều cơ hội cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI. Ảnh: Uyên Phương
Bà có thể chia sẻ rõ hơn về vai trò của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước hiện nay và cách họ tiếp cận cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu?
Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp nội đang rất nỗ lực. Tại khu vực Bình Dương (nay thuộc TPHCM), nhiều doanh nghiệp đã phát triển mạnh nhờ định hướng công nghiệp hỗ trợ. Ví dụ như công ty Bách Tùng sau nhiều năm cung ứng ở lĩnh vực cơ khí chính xác, chế tạo thì hiện đã chuyển sang một bước nữa là cơ khí chính xác chế tạo trong lĩnh vực y tế; hay công ty Việt San từ chỗ gia công cơ khí chính xác nhỏ nhưng nay cũng đã mở thêm 3 nhà máy…
Với lợi thế về chính sách sau sáp nhập, các doanh nghiệp ở Bình Dương hay Bà Rịa – Vũng Tàu giờ có thể tiếp cận các gói kích cầu, chương trình hỗ trợ đầu tư, đổi mới công nghệ của TPHCM. Họ không còn là “vệ tinh” bên ngoài mà đã trở thành một phần trong hệ sinh thái công nghiệp của thành phố.
Điều quan trọng nhất là doanh nghiệp phải nhận ra mình không đứng một mình. Trong một chuỗi cung ứng toàn cầu, ai cũng có thể tham gia nếu đáp ứng được tiêu chuẩn từ linh kiện điện tử, cơ khí chính xác, thiết bị y tế đến sản phẩm công nghiệp bán dẫn.
Trong xu hướng toàn cầu hóa, đặc biệt là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, TPHCM có chiến lược gì giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ chuyển mình?
Chúng tôi đang xây dựng kế hoạch phát triển nhà cung ứng dài hạn. Trước mắt là hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng lộ trình tham gia chuỗi cung ứng quốc tế, tập huấn kỹ năng, chuẩn hóa quy trình sản xuất, đáp ứng yêu cầu khắt khe từ các “ông lớn” FDI.
Bên cạnh đó, chúng tôi thực hiện khảo sát nhỏ trong cộng đồng doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ để đánh giá mức độ sẵn sàng ứng dụng công nghệ mới, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) và an ninh mạng. Đây là hai lĩnh vực then chốt nếu muốn công nghiệp hỗ trợ Việt Nam không bị bỏ lại phía sau.
Rất nhiều nhà máy hiện vẫn vận hành theo cách truyền thống, chưa ứng dụng AI trong quản lý sản xuất hay bảo trì thiết bị. Điều này khiến chi phí cao, hiệu quả thấp và khó đáp ứng yêu cầu từ các đối tác quốc tế. Vì thế, chúng tôi sẽ kết nối với các trung tâm nghiên cứu, trường đại học, tổ chức quốc tế để triển khai các khóa đào tạo AI ứng dụng trong sản xuất, giúp doanh nghiệp chuyển đổi số thực chất chứ không chỉ là “hô khẩu hiệu”.
Bà Lê Nguyễn Duy Oanh, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển Công nghiệp Hỗ trợ TPHCM. Ảnh: Uyên Phương
Vậy đâu là thách thức lớn nhất mà doanh nghiệp CNHT đang đối mặt?
Thách thức lớn nhất là năng lực nội tại còn yếu. Một số doanh nghiệp vẫn chỉ gia công đơn lẻ, chưa đầu tư bài bản vào công nghệ, nhân lực và quản trị. Ngoài ra, thiếu thông tin thị trường, không biết nhà đầu tư cần gì, dẫn đến sự lệch pha cung cầu.
Chúng tôi mong muốn thay đổi điều đó bằng cách tăng cường các kênh tương tác: hội chợ, sàn giao dịch công nghiệp, diễn đàn kỹ thuật… để nhà cung ứng và nhà mua hàng gặp nhau thường xuyên hơn. Quan trọng hơn, là xây dựng lòng tin. Khi doanh nghiệp FDI thấy đối tác nội địa có năng lực và cam kết, họ sẽ sẵn sàng chuyển giao đơn hàng.
Như bà chia sẻ, nhiều doanh nghiệp FDI đang có xu hướng nội địa hóa chuỗi cung ứng. Đây có phải là thời điểm vàng cho doanh nghiệp Việt?
Đúng vậy. Sau đại dịch và những đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, các tập đoàn đa quốc gia ngày càng ưu tiên sản xuất tại chỗ. Họ không chỉ quan tâm đến giá thành mà còn yêu cầu về độ ổn định, chủ động, đáp ứng nhanh. Đây chính là cơ hội “vàng” để doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam tham gia sâu hơn.
Thực tế cho thấy, những doanh nghiệp có sự chuẩn bị từ trước như Lion Global (sản xuất linh kiện ngành hàng không, vi mạch) hay công ty Bách Tùng đang tiếp cận rất tốt với thị trường toàn cầu. Điều đó chứng minh rằng nếu đủ năng lực và sự chủ động, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể trở thành đối tác chiến lược chứ không chỉ là nhà gia công cấp thấp.
Bà có thể chia sẻ thêm kỳ vọng của Trung tâm trong thời gian tới?
Chúng tôi kỳ vọng sau sáp nhập, TPHCM mở rộng sẽ trở thành trung tâm công nghiệp hỗ trợ mạnh mẽ của cả nước, là nơi quy tụ cả doanh nghiệp FDI lẫn nội địa cùng phát triển. Không chỉ là cầu nối cung cầu, chúng tôi muốn đóng vai trò là đơn vị thúc đẩy chuyển đổi số, tăng cường năng lực sản xuất và xây dựng hệ sinh thái công nghiệp hiện đại, bền vững.
Chúng tôi cũng đặt mục tiêu cụ thể, hàng năm sẽ hỗ trợ thêm nhiều doanh nghiệp nội có cơ hội tiếp cận đơn hàng mới từ các tập đoàn lớn; đồng thời xây dựng một hệ thống dữ liệu mở về năng lực nhà cung cấp để doanh nghiệp FDI dễ dàng tìm kiếm, kết nối. Với tinh thần đó, chúng tôi tin rằng công nghiệp hỗ trợ Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên mạnh mẽ trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Cám ơn bà
Uyên Phương