Tôi bị bạn tôi dùng phần mềm trí tuệ nhân tạo (AI) tạo video có hình ảnh, giọng nói giống hệt tôi. Tôi không đồng ý việc này thì phải làm sao, thưa luật sư?
Bạn đọc Đỗ Viên (TP.HCM)
Giải đáp thắc mắc trên, luật sư Phùng Thị Huyền, Đoàn Luật sư TP.HCM,cho biết Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015 quy định quyền về hình ảnh cá nhân là quyền dân sự cơ bản; ai muốn sử dụng hình ảnh của người khác thì phải xin phép; trừ một số trường hợp như vì lợi ích quốc gia, dân tộc, cộng đồng, hoặc trong các hoạt động công cộng như hội nghị, hội thảo, thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật.
Luật sư Phùng Thị Huyền
Do đó, hành vi tạo video AI giống hệt một người thật ngoài đời mà chưa xin phép người đó là hành vi sử dụng trái phép hình ảnh, xâm phạm quyền về hình ảnh của người khác. Tùy vào mục đích sử dụng và tính chất, mức độ của hành vi mà có thể có chế tài khác nhau:
Trường hợp sử dụng cho mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người bị sử dụng hình ảnh; nếu không được sự đồng ý người bị sử dụng hình ảnh thì phải thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng hình ảnh và bồi thường thiệt hại.
Về chế tài hành chính, hành vi tạo video AI nhằm xuyên tạc, vu khống, xúc phạm danh dự nhân phẩm người khác mà chưa đến mức bị xử lý hình sự thì người thực hiện hành vi có thể bị xử phạt từ 5 đến 10 triệu đồng theo khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP.
Về chế tài hình sự, trường hợp sử dụng video đó cho mục đích xúc phạm nghiêm trọng danh dự nhân phẩm của người khác như ghép mặt họ vào các hình ảnh, video có nội dung đồi trụy, bạo lực thì có thể bị xử lý hình sự tội làm nhục người khác theo khoản 2 Điều 155 BLHS hiện hành với mức hình phạt cao nhất lên đến 5 năm tù.
Trường hợp dùng phần mềm trí tuệ nhân tạo giống người thật nhằm mục đích lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì có thể bị xử lý hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 BLHS với mức hình phạt lên đến chung thân.
Như vậy, nếu bạn bị người khác tạo video AI giống bạn, ví dụ như một bản sao giọng nói, khuôn mặt, hoặc phong cách nói chuyện thì bạn được quyền yêu cầu gỡ bỏ, bồi thường thiệt hại; nếu không đạt được yêu cầu, bạn có quyền đi kiện để tòa giải quyết.
Để việc kiện tụng có hiệu quả, bạn cần chuẩn bị đầy đủ bằng chứng như video, hình ảnh hoặc các nội dung do AI tạo ra, đồng thời chứng minh rõ ràng rằng nó đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến bạn.
Trường hợp hình ảnh của bạn do AI tạo ra bị lợi dụng cho những mục đích xấu thì bạn hãy gửi đơn tố cáo để cơ quan công an vào cuộc giải quyết, bảo vệ cho quyền lợi chính đáng của bạn.
TUẤN ANH