Tập đoàn góp gần 5% GDP Ấn Độ chìm trong khủng hoảng: Kế hoạch lên sàn thổi bùng mâu thuẫn gia tộc

4 giờ trướcBài gốc

Cuộc chiến giữa gia đình sáng lập Tập đoàn Tata và các cổ đông xoay quanh việc đưa công ty mẹ lên sàn chứng khoán đang ngày càng căng thẳng. Mâu thuẫn này có nguy cơ không chỉ dừng lại trong phòng họp mà sẽ lan rộng, gây ảnh hưởng đến khối doanh thu khổng lồ 180 tỷ USD của cả tập đoàn.

Kể từ sự ra đi của cựu Chủ tịch Ratan Tata - một thành viên chủ chốt của gia tộc sáng lập, vào tháng 10/2024, Tập đoàn Tata đã lộ rõ những dấu hiệu của sự bất ổn và chia rẽ.

Tập đoàn này hoạt động theo mô hình quản lý đặc thù: Công ty mẹ Tata Sons chịu trách nhiệm quản lý các công ty con lớn trong hệ sinh thái. Trong đó, quỹ từ thiện Tata Trusts nắm giữ tới 66% cổ phần của Tata Sons, đồng nghĩa với việc quỹ này có quyền chi phối toàn bộ tập đoàn. Ông Noel Tata, em trai cùng cha khác mẹ của cố chủ tịch Ratan, hiện đang giữ ghế Chủ tịch của Tata Trusts.

Tâm điểm của sự hỗn loạn gần đây là việc các cổ đông tranh cãi gay gắt về kế hoạch niêm yết Tata Sons. Trước đó, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ đã yêu cầu các công ty tài chính phi ngân hàng lớn (trong đó có Tata Sons) phải niêm yết cổ phiếu để đảm bảo sự ổn định cho hệ thống tài chính.

Ông Noel Tata được cho là phản đối việc này vì muốn Tata Sons duy trì tầm ảnh hưởng và quyền kiểm soát như hiện tại. Trái lại, Tập đoàn Shapoorji Pallonji (SP) - một tập đoàn lớn khác của Ấn Độ và là cổ đông lớn của Tata Sons, lại ủng hộ việc lên sàn. Phía SP cho rằng đây là bước đi cần thiết để cải thiện năng lực quản trị doanh nghiệp.

Kể từ khi cựu Chủ tịch Ratan Tata qua đời vào tháng 10/2024, Tập đoàn Tata thiếu vắng một nhà lãnh đạo đủ uy tín để kết nối nội bộ. Ảnh: Reuters.

Tháng trước, Tập đoàn SP tuyên bố việc niêm yết Tata Sons là một "mệnh lệnh về đạo đức và xã hội", khẳng định động thái này sẽ mang lại giá trị to lớn cho 12 triệu cổ đông của các công ty thuộc hệ sinh thái Tata đang niêm yết.

Gia tộc Pallonji, chủ sở hữu Tập đoàn SP, vốn có mối thâm tình lâu đời với gia đình Tata, bao gồm cả ông Ratan và ông Noel. Năm 2012, chính ông Ratan Tata đã chọn Cyrus Mistry (thuộc gia tộc Pallonji) làm người kế nhiệm. Tuy nhiên, đến năm 2016, ông bất ngờ sa thải Mistry, châm ngòi cho một cuộc chiến pháp lý dai dẳng.

Nhiều người nhận định, cuộc đối đầu hiện tại chính là sự bùng phát trở lại của mối thù giữa hai gia tộc quyền lực này.

Ngay trong nội bộ Tata Trusts - cổ đông lớn nhất của tập đoàn, làn sóng phản đối ông Noel Tata cũng đang dâng cao.

Ông Mehli Mistry, thành viên hội đồng quản trị Tata Trusts, được cho là đã thông báo từ chức trong tháng này. Trong tin nhắn gửi ông Noel Tata, ông cảnh báo: "Việc đẩy sự việc đi quá xa có thể gây ra những thiệt hại không thể cứu vãn cho Tập đoàn Tata".

Ông Mehli Mistry cũng có quan hệ họ hàng (thông qua hôn nhân) với gia tộc Pallonji.

Thực tế, ông Mehli Mistry đã bị gạt ra rìa sau khi cùng một số thành viên khác bác bỏ đề xuất của ông Noel Tata về nhân sự hội đồng quản trị Tata Sons. Bản thân ông Mistry từng hy vọng trở thành giám đốc, nhưng dường như đã bị ông Noel Tata ngăn cản.

Tập đoàn Tata cùng 26 công ty thành viên niêm yết (hoạt động trong các lĩnh vực như công nghệ thông tin, thép, ô tô...) nắm giữ sức ảnh hưởng cực lớn đối với nền kinh tế Ấn Độ. Trong năm tài chính 2024, doanh thu của tập đoàn chiếm gần 5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) danh nghĩa của quốc gia này.

Không thể làm ngơ trước tình hình rối ren, chính phủ Ấn Độ đã phải vào cuộc. Theo Reuters, Bộ trưởng Tài chính Nirmala Sitharaman cùng các quan chức đã gặp gỡ ông Noel Tata và các lãnh đạo tập đoàn vào đầu tháng 10, yêu cầu sớm giải quyết ổn thỏa các mâu thuẫn.

Từ trước đến nay, Tập đoàn Tata luôn coi trọng trách nhiệm xã hội và dành một phần lợi nhuận cho các hoạt động từ thiện.

Giáo sư danh dự Makoto Kojima thuộc Đại học Takushoku (Tokyo), một chuyên gia nghiên cứu về Tata, nhận định: "Nếu tập đoàn lên sàn, áp lực từ thị trường có thể dẫn đến tư duy chạy theo lợi nhuận. Việc đánh đổi triết lý quản trị và đạo đức kinh doanh để niêm yết công ty sẽ là một bài toán nan giải".

Tuy nhiên, việc tiếp tục không niêm yết cũng đầy rẫy thách thức. Tata Trusts có thể tính đến phương án mua lại cổ phần của Tập đoàn SP, nhưng điều này cần sự chấp thuận đặc biệt từ Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ.

Tập đoàn Tata đã có bước tăng trưởng thần tốc, đạt doanh thu 180 tỷ USD trong năm kết thúc vào tháng 3, tăng 70% so với năm 2020. Mặc dù vậy, khó khăn đang bủa vây các công ty con.

Tháng 6 vừa qua, một máy bay của Air India (công ty con của Tata) gặp nạn tại miền Tây Ấn Độ khiến hơn 260 người thiệt mạng. Dù đã có báo cáo sơ bộ, nguyên nhân chính xác vẫn chưa được làm rõ.

Chưa dừng lại ở đó, cuối tháng 8, hãng xe Jaguar Land Rover (thuộc Tata Motors) buộc phải tạm ngừng sản xuất do bị tấn công mạng. Việc gián đoạn sản xuất này thậm chí đã gây ảnh hưởng lan sang cả nền kinh tế Anh.

Thiên Trường

Nguồn Doanh Nhân VN : https://doanhnhanvn.vn/tap-doan-gop-gan-5-gdp-an-do-chim-trong-khung-hoang-ke-hoach-len-san-thoi-bung-mau-thuan-gia-toc.html