Tất cả những điều cần biết về thực phẩm chức năng nâng cao sức khỏe và kéo dài tuổi thọ

11 giờ trướcBài gốc

1. Sức khỏe là gì?

Sức khỏe là hai từ rất quen thuộc, vậy chúng ta thực sự đã hiểu cơ bản về sức khỏe và tiến trình Sinh - Lão - Bệnh - Tử của sức khỏe chính bản thân?

Theo Tổ chức Y tế thế giới: "Sức khỏe là trạng thái thoải mái đầy đủ (toàn diện) về thể chất, tâm thần và xã hội, chứ không phải chỉ bó hẹp vào việc không có bệnh hay thương tật". Từ đó cho phép mỗi người thích nghi nhanh với hoàn cảnh và các biến đổi của môi trường để duy trì được lâu dài khả năng hoạt động và lao động có hiệu quả.

Một điểm rất đáng để chúng ta lưu ý là, cơ thể của chúng ta có khả năng chịu đựng, tức khả năng hoạt động bù trừ rất cao. Thậm chí khi đến 79% tế bào của một cơ quan bị tổn thương và mất chức năng (chết), 21% các tế bào còn lại vẫn có thể "gồng gánh" để duy trì chức năng của cơ quan. Điều đó nghĩa là, khi một cơ quan nào đó có những biểu hiện của "suy" theo tiêu chuẩn chẩn đoán hiện tại của Tây y, thì khi đó có đến khoảng 80% tế bào của cơ quan bị suy đó đã bị suy yếu hoặc mất hoàn toàn chức năng. Cho nên, nếu đợi đến khi có triệu chứng - kể cả đến khi đi tầm soát ra bệnh, mới lo điều trị bệnh là đã trễ một khoảng thời gian rất dài (thường là nhiều năm đến nhiều chục năm).

Ví dụ như khi chúng ta xét nghiệm tầm soát glucose máu hay HbA1C đủ tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường thì lúc đó ít nhất khoảng 80% tế bào bêta của đảo tụy đã hoàn toàn mất chức năng. Khi xét nghiệm tầm soát BUN, creatinin máu hay độ lọc cầu thận đủ tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh thận mạn (suy thận mạn) thì lúc đó ít nhất đã 80% tế bào nephron của cả 02 thận đã mất hoàn toàn chức năng…

Chúng ta sẽ đợi đến giai đoạn "Bệnh" mới lo tìm đến Đông - Tây y hay cần chủ động phòng ngừa ở giai đoạn "Sinh - Lão" để chậm hơn đến giai đoạn "Bệnh"? kể cả đến giai đoạn "Bệnh", chúng ta chỉ cần duy nhất một phương pháp Đông- Tây y hay cần phối hợp nhiều phương pháp với các cơ chế khác nhau để có thể có được hiệu quả điều trị tối ưu nhất và kéo dài thời gian sống lâu nhất có thể?

Thực phẩm chức năng là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của các bộ phận trong cơ thể người, có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ gây bệnh" (Theo thông tư số 08/2004/TT-BYT).

2. Các nhóm yếu tố chính, cơ chế gốc ảnh hưởng đến sức khỏe và tuổi thọ

Từng loại bệnh có những nguyên nhân khác nhau. Rất nhiều loại bệnh vẫn chưa tìm được nguyên nhân cụ thể, nên điều trị triệu chứng vẫn là phương pháp chính. Ví dụ tăng huyết áp là căn bệnh rất phổ biến, nhưng có đến 90 - 95% các trường hợp là không tìm được nguyên nhân (vô căn).

Có 3 nhóm nguyên nhân gốc ảnh hưởng đến sức khỏe như sau:

- Nhóm các yếu tố sinh học như giới tính, lứa tuổi, thể trạng, di truyền, virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm, thức ăn…

- Nhóm các yếu tố tự nhiên như môi trường, khí hậu, thời tiết, địa lý…

- Nhóm các yếu tố kinh tế xã hội như chế độ ăn uống, chế độ lao động, chế độ nghỉ ngơi, chính trị, pháp lý, y tế, học vấn, văn hóa…

Ở thời đại chúng ta, với những thay đổi về môi trường, phương thức làm việc, lối sống sinh hoạt, đặc biệt về chất lượng thực phẩm và phương thức tiêu dùng thực phẩm, dẫn đến hậu quả trong khẩu phần ăn hàng ngày của người dân vừa bị thừa nhiều độc tố tích lũy trong cơ thể và vừa bị thiếu hụt các vitamin, các khoáng chất, các chất có hoạt tính sinh học cao, các chất chống oxy hóa và các chất xơ… hậu quả quả là:

- Cấu trúc tế bào bị tổn thương, chức năng tế bào bị rối loạn;

- Cân bằng nội môi bị rối loạn;

- Sức đề kháng bị suy giảm.

Đây chính là các cơ chế gốc đẩy nhanh tiến trình Sinh - Lão - Bệnh - Tử, từ đó gây suy giảm sức khỏe và rút ngắn tuổi thọ. Muốn can thiệp làm chậm tiến trình này, chúng ta cũng cần can thiệp vào các cơ chế gốc này.

3. Thực phẩm chức năng là gì?

"Thực phẩm chức năng (TPCN) là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của các bộ phận trong cơ thể người, có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ gây bệnh" (theo thông tư số 08/2004/TT-BYT).

Thực phẩm chức năng chất lượng có những lợi ích nổi trội sau:

- Tác dụng chống lão hóa, kéo dài tuổi thọ;

- Tác dụng tạo sức khỏe sung mãn - là tình trạng sức khỏe có chất lượng cao nhất mà một đời người có thể đạt được trong suốt quãng đời của mình;

- Tác dụng tăng sức đề kháng;

- Hỗ trợ làm đẹp;

- Phối hợp với các giải pháp khác để tăng hiệu quả điều trị cho bệnh nhân…

Thực phẩm chức năng phục hồi từ gốc chức năng của các tế bào bị suy yếu nhờ can thiệp vào các cơ chế gốc, từ đó làm chậm lại quá trình suy giảm sức khỏe và làm chậm lại diễn tiến "Bệnh" đến giai đoạn cuối thông qua việc:

- Phục hồi về mặt cấu trúc và chức năng của các tế bào bị tổn thương;

- Phục hồi lại cân bằng nội môi bị rối loạn;

- Phục hồi lại sức đề kháng bị suy giảm...

Dĩ nhiên, thực phẩm chức năng không phải là thần dược. Thực phẩm chức năng chỉ có thể phục hồi chức năng các tế bào đang bị suy yếu, chứ không thể phục hồi chức năng các tế bào đã mất chức năng (chết).

4. Thực phẩm chức năng có vai trò gì trong bảo vệ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ?

Xét góc độ tổng thể và góc độ can thiệp vào các cơ chế gốc để làm chậm lại tiến trình suy giảm sức khỏe và rút ngắn tuổi thọ của cộng đồng ở trên, chúng ta có 5 giải pháp chính như sau:

1. Các giải pháp về chăm sóc sức khỏe tinh thần;

2. Các giải pháp về dinh dưỡng hợp lý;

3. Các giải pháp về vận động thân thể hợp lý;

4. Các giải pháp khám chữa bệnh Đông - Tây y khi cơ thể đến giai đoạn "Bệnh";

5. Thực phẩm chức năng (TPCN) - Một giải pháp dù đã đóng góp rất lớn cho sự nghiệp chăm sóc sức khỏe cộng đồng, nhưng đến nay vẫn còn nhiều sự tranh cãi.

Bệnh nhân và cộng đồng cần cả 5 giải pháp này để nâng cao sức khỏe và tuổi thọ...

Thiết nghĩ, một trong những nguyên nhân chính gây ra tranh cãi chính về thực phẩm chức năng tại Việt nam là do một tỷ lệ nhỏ (chúng ta có thể tự tìm các số liệu để tính ra tỷ lệ làm sai/làm đúng) những công ty, những sản phẩm quảng bá thổi phồng, sai sự thật; thêm vào đó là "tiếng lành đồn gần, tiếng dữ đồn xa" của tâm lý tiêu cực ở một số bộ phận.

Thực ra, ngành thực phẩm chức năng cũng như bao ngành nghề khác, chỉ có một tỷ lệ nhỏ những tổ chức và cá nhân làm không đúng, điều đó dĩ nhiên là không thể đại diện cho cả ngành. Đằng sau đó, có hàng ngàn công ty vẫn đang làm đúng theo tinh thần chuyên môn và pháp lý. Chúng ta là những người có nhận thức và hiểu biết đúng, chắc chắn sẽ không vì vài con sâu mà để sầu cả nồi canh.

5. Dựa vào những tiêu chí nào để lựa chọn đúng thực phẩm chức năng có chất lượng?

Sau đây là một vài tiêu chí khách quan quan trọng để chúng ta có thể lựa chọn:

- Thực phẩm chức năng phải được Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế cấp phép. Chúng ta có thể dễ dàng vào các trang chính thức sau để kiểm tra: congkhaiyte.moh.gov.vn hoặc nghidinh15.vfa.gov.vn

- Tiêu chuẩn GMP.

- Thành phần công thức dựa trên các nền tảng khoa học thuyết phục.

- Công nghệ sản xuất.

- Giải thưởng chuyên môn uy tín.

Tóm lại, trong thời đại công nghiệp hóa hiện đại hóa ngày nay, thực phẩm chức năng là một trong 5 giải pháp chính để giúp cộng đồng có được sức khỏe tốt hơn và tuổi thọ cao hơn. 4 giải pháp kia không thể thay thế thực phẩm chức năng và thực phẩm chức năng cũng không thể thay thế 4 giải pháp ấy. Chúng ta không làm thầy bói xem voi, mà cần phối hợp cả 5 giải pháp để có thể nâng cao sức khỏe và tuổi thọ cho cộng đồng một cách tối ưu nhất.

BSCKII. Trần Quốc Khanh, ThS.BS. Nguyễn Thị Nga, BS. Danh Long, DS. Nguyễn Thị Mỹ Dung

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/tat-ca-nhung-dieu-can-biet-ve-thuc-pham-chuc-nang-nang-cao-suc-khoe-va-keo-dai-tuoi-tho-169250512200606381.htm