Thành quả của hơn thập niên nỗ lực
Báo Hải quân Việt Nam ghi nhận, các tàu tên lửa lớp Molniya (Dự án 12418) của Hải quân Việt Nam là kết tinh của hơn 10 năm chuẩn bị và nỗ lực bền bỉ từ đội ngũ kỹ sư, cán bộ và công nhân Tổng công ty Ba Son, với trên 1.600 ngày đêm làm việc liên tục.
Mốc son được ghi vào ngày 17.7.2014 khi quốc kỳ Việt Nam tung bay trên hai tàu đầu tiên HQ-377 và HQ-378 – đánh dấu lần đầu Việt Nam hoàn tất trong nước một loại tàu tên lửa đa năng, cơ động và có tính hiện đại cao.
Trước đó, vào cuối tháng 4.2014, Bộ Quốc phòng đã tổ chức bắn thử nghiệm thành công tên lửa từ cả hai tàu.
Chỉ ngay loạt đầu, tên lửa đã bắn trúng mục tiêu - một thành tích khiến đại tá Đỗ Đức Vượng, Giám đốc Xí nghiệp Vũ khí điện tử của Ba Son khi ấy, không giấu nổi xúc động. Ông chia sẻ với báo chí: “Đây là lần đầu tiên Việt Nam thử nghiệm tên lửa chống hạm”.
Các chuyên gia quốc tế chứng kiến buổi nghiệm thu đã tỏ ra bất ngờ trước độ chính xác ngay trong lần bắn đầu của tàu chiến Việt Nam.
Infographic: Hải Vũ
Từ học hỏi đến làm chủ công nghệ
Trước đây, Việt Nam nhập khẩu trọn gói tàu Molniya từ Nga. Tuy nhiên, năm 2009, Ba Son được giao trọng trách chưa từng có - tự đóng mới một loại tàu chiến kỹ thuật cao trong thời gian ngắn và yêu cầu khắt khe. Thách thức càng lớn hơn khi phải thực hiện đồng thời hai chiếc.
Từ năm 2004, Ba Son bắt đầu cử kỹ sư sang nước ngoài học tập, chuyển giao công nghệ. Sau ba năm, hơn 500 kỹ thuật viên đã hoàn tất chương trình huấn luyện theo 33 chuyên ngành, sau đó về nước để đào tạo lại cho đội ngũ thợ trong nước.
Dù vậy, việc thi công phần thân vỏ tàu đầu tiên vẫn là bài toán nan giải. Theo lời đại tá Thái Văn Chân - Giám đốc Xí nghiệp Vỏ tàu, nhà máy chưa từng thực hiện loại tàu này, nhưng vẫn phải đảm bảo hoàn thành vỏ trong chưa đầy một năm – điều đòi hỏi cả tập thể phải chạy đua với thời gian.
Tàu tên lửa Molniya - Ảnh: Báo Chính phủ
Thách thức lớn nhất chính là hệ thống ống titan của động cơ, vốn đòi hỏi công nghệ hàn đặc biệt được xem là bí mật quốc gia. Thời điểm đó, không một cơ sở nào trong nước làm chủ công nghệ này.
Bên cạnh khó khăn kỹ thuật, Ba Son còn phải đối mặt với tình trạng thiếu thốn cơ sở vật chất do đang trong diện di dời.
Theo đại tá Nguyễn Mạnh Lân - Phó tổng giám đốc Ba Son chia sẻ với báo năm 2015, công ty đã sáng tạo bằng cách chia nhỏ vỏ tàu thành 6 tổng đoạn lớn và 8 tổng đoạn cabin, gia công tại nơi khác rồi vận chuyển về Xí nghiệp Nhà Bè cách 20km để lắp ráp hoàn chỉnh. Sau đó, tàu được hạ thủy và kéo về Ba Son để hoàn thiện hệ thống.
Khẳng định năng lực vượt chuẩn Nga
Dù khởi đầu nhiều bỡ ngỡ, các kỹ sư và công nhân Ba Son đã từng bước làm chủ công nghệ hàn titan mà không cần đến chuyên gia nước ngoài, nhờ vậy rút ngắn tiến độ thi công đáng kể.
Đại tá Lân kể lại, các chuyên gia Nga từng hoài nghi khi nhìn thấy những đôi tay “bé và mềm” của thợ Việt Nam, nhưng sau khi chứng kiến sản phẩm hoàn chỉnh, họ đã phải tán thưởng.
Đặc biệt, trong quá trình kiểm định hai tàu đầu tiên, các kỹ sư Nga đánh giá chúng đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật như thời Liên Xô.
Bên trong tàu tên lửa Molniya - Ảnh: Báo Chính phủ
Theo đại tá Thái Văn Chân, thời gian Ba Son hoàn thiện cặp Molniya đầu tiên thậm chí còn nhanh hơn cả thời gian thi công tại Nga. Ở cặp tàu thứ 2, tiến độ thi công còn vượt yêu cầu tới 20% ở các bộ phận như thân vỏ và cabin thượng tầng bằng nhôm.
Ngoài ra, Ba Son còn chủ động tổ chức nhiều bài kiểm tra đối kháng bằng cách sử dụng máy bay trực thăng và tiêm kích để hiệu chỉnh các hệ thống phòng không trên tàu.
Kết quả nghiệm thu cho thấy cả hai tàu M3 và M4 đạt chuẩn về kỹ thuật, thẩm mỹ, hệ thống vận hành trơn tru và tính năng chiến đấu không những đạt mà còn vượt chỉ tiêu.
Định hình sức mạnh Hải quân Việt Nam
Theo đại tá Nguyễn Minh Tâm - nguyên Giám đốc Trung tâm Tư liệu khoa giáo (Học viện Chính trị Công an nhân dân), được Sputnik trích dẫn, tính đến cuối năm 2022, Ba Son đã hạ thủy 11 tàu Molniya, tất cả đều đã bàn giao và đi vào vận hành trong Hải quân Việt Nam.
Dự kiến trong thời gian tới, số lượng này sẽ tiếp tục tăng lên. Hãng tin Nga nhấn mạnh Molniya do Việt Nam tự đóng là phiên bản có nhiều điểm vượt trội.
Tạp chí Army Recognition (Bỉ) cũng nhận định Molniya Việt Nam là những con tàu nhỏ nhưng “mang trong mình hỏa lực đáng gờm”, tạo ra lợi thế lớn cho hải quân trong các nhiệm vụ tác chiến khu vực. Ngoài ra, hệ thống nạp đạn cải tiến giúp tăng đáng kể khả năng duy trì chiến đấu dài ngày.
Việc tự đóng được Molniya không chỉ giúp Việt Nam tiết kiệm đáng kể chi phí so với nhập khẩu, mà còn chứng minh năng lực công nghiệp quốc phòng nước nhà đã đạt đến trình độ cao - sẵn sàng tự chủ trong sản xuất các phương tiện chiến đấu hiện đại.
Hải Vũ