Trong chương trình phát sóng ngày 9.11 trên CCTV, bà Lương Phương, chuyên gia quân sự kiêm giáo sư tại Đại học Quốc phòng Trung Quốc, cho biết tàu sân bay hạt nhân tương lai của Trung Quốc có thể trang bị vũ khí laser năng lượng cao và pháo điện từ. Nền tảng hạt nhân được nhấn mạnh như điều kiện then chốt để cấp điện ổn định cho các hệ vũ khí tiêu thụ năng lượng lớn.
Phát biểu này nối tiếp định hướng do chuẩn Đô đốc Mã Vĩ Minh (Ma Weiming), người phụ trách chương trình công nghệ điện từ của Hải quân Trung Quốc, nêu trong nghiên cứu năm 2023 về một “siêu chiến hạm” năng lượng hạt nhân, tích hợp pháo điện từ, súng cuộn và laser vào một mạng điện thống nhất, cho phép phân phối năng lượng tức thời giữa các hệ thống.
Vũ khí laser LY-1 của Trung Quốc xuất hiện trong lễ duyệt binh hôm 3.9 - Ảnh: SCMP
Phân tích kỹ thuật: pháo điện từ và yêu cầu năng lượng
Theo SCMP, pháo điện từ (railgun) sử dụng hai thanh ray dẫn điện để gia tốc đạn kim loại bằng lực điện từ đến vận tốc siêu vượt âm khoảng Mach 5 (xấp xỉ 6.000 km/h). Cơ chế này tạo tốc độ đầu nòng cao, tầm bắn xa, độ chính xác lớn và gần như không tạo tiếng nổ, phù hợp yêu cầu tác chiến hiện đại.
Điểm nghẽn chính là nhu cầu điện cực lớn để tạo xung từ trường mạnh, kéo theo sinh nhiệt và mài mòn vật liệu. Đây là thách thức với các tàu dùng nhiên liệu thông thường. Việc chuyển sang động lực hạt nhân giúp cung cấp dòng điện liên tục, ổn định, là nền tảng để vận hành pháo điện từ, vũ khí laser năng lượng cao và các thiết bị tác chiến điện tử công suất lớn trong cùng một kiến trúc điện tử.
Bước tiến so với tàu sân bay hiện có
Nếu được hiện thực hóa, tàu sân bay hạt nhân mới sẽ vượt xa Phúc Kiến – tàu sân bay tiên tiến nhất hiện nay của Trung Quốc, là mẫu đầu tiên tự thiết kế và đóng, trang bị hệ thống phóng điện từ – vừa được đưa vào biên chế đầu tháng này.
Tàu sân bay Phúc Kiến của Trung Quốc - Ảnh: Bộ Quốc phòng Trung Quốc
Cấu hình hạt nhân được kỳ vọng cho phép con tàu đáp ứng đồng thời nhiều tải điện lớn, từ vũ khí năng lượng định hướng đến các hệ thống cảm biến và tác chiến điện tử.
Không đoàn: tiêm kích thế hệ sáu và UAV
Theo bà Lương Phương, tàu sân bay hạt nhân tương lai không chỉ mang theo vũ khí tối tân mà còn dự kiến triển khai máy bay tiêm kích hạm thế hệ thứ sáu, với khả năng cơ động cao hơn, tốc độ lớn hơn và cảm biến mạnh hơn. Bên cạnh đó, UAV sẽ chiếm tỷ trọng lớn trong biên đội tác chiến, phản ánh xu hướng tích hợp trí tuệ nhân tạo và tự động hóa vào hoạt động trên biển tiền tuyến.
So sánh tham chiếu: kinh nghiệm pháo điện từ của Mỹ
Hải quân Mỹ từng đầu tư hơn 500 triệu USD để phát triển pháo điện từ với mục tiêu vận tốc Mach 6 (xấp xỉ 7.408 km/h). Tuy nhiên, chương trình bị dừng vào năm 2022. Theo báo cáo của Văn phòng Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS), nguyên nhân gồm tiêu thụ điện quá cao, mài mòn nhanh của ray bắn và khó khăn trong vận hành thực tế trên tàu.
Xu hướng vũ khí năng lượng định hướng
Cùng với pháo điện từ, vũ khí laser năng lượng cao được đề cập như lớp phòng thủ tiên tiến cho tàu sân bay. Trình diễn hệ thống như LY-1 cho thấy hướng phát triển vũ khí năng lượng định hướng trong khu vực.
Một loại vũ khí năng lượng do Nhật Bản phát triển - Ảnh Internet
Tác động và triển vọng
Theo giới phân tích được dẫn trong nguồn, việc phát triển tàu sân bay hạt nhân tích hợp pháo điện từ và laser có thể là mảnh ghép quan trọng trong chiến lược dài hạn của Trung Quốc tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Tuy nhiên, tiến độ hiện thực hóa phụ thuộc vào khả năng giải quyết các rào cản kỹ thuật cốt lõi như cung cấp điện xung cường độ lớn, quản lý nhiệt và độ bền vật liệu.
Mức độ tin cậy nguồn
Phát biểu về cấu hình vũ khí: CCTV ngày 9.11, bà Lương Phương.
Mô tả nguyên lý và vận tốc tham chiếu của pháo điện từ: SCMP.
Tầm nhìn “siêu chiến hạm” tích hợp điện: nghiên cứu năm 2023 của Mã Vĩ Minh.
Tình trạng chương trình pháo điện từ của Mỹ: CRS, Mỹ dừng năm 2022.
CTVX