Tây Đô vùng đất di sản

4 giờ trướcBài gốc

Di sản thế giới Thành Nhà Hồ.

Đến vùng đất Tây Đô chúng tôi bị cuốn hút bởi Di sản thế giới Thành Nhà Hồ - tòa thành đá kỳ vĩ “độc nhất vô nhị” ở Việt Nam. Thành được xây dựng vào năm 1397, theo lệnh của Hồ Quý Ly. Thành được xây dựng khoảng 3 tháng (từ tháng Giêng đến tháng Ba năm 1397). Cùng năm đó, Hồ Quý Ly cho di chuyển kinh đô từ thành Thăng Long (Hà Nội) về Tây Đô (Thanh Hóa). Với tư cách là kinh đô của nhà nước Đại Việt cuối Trần đầu Hồ, Thành Nhà Hồ được xây dựng dựa trên những nguyên tắc cơ bản về địa thế, phong thủy, tiền án hậu chẩm đều có hình sông, thế núi bao bọc. Thành tọa lạc ở vị trí giáp ranh đồng bằng và miền núi, cảnh quan đẹp, sông núi hài hòa, địa hình đa dạng tạo nên lợi thế về quân sự. Trong quá trình xây dựng Thành Nhà Hồ đã sử dụng khoảng 20.000m3 đá và gần 100.000m3 đất. Với khối lượng công việc lớn, nhưng chỉ xây dựng trong thời gian 3 tháng là yếu tố làm nên sức hấp dẫn để du khách muốn khám phá, trải nghiệm Thành Nhà Hồ. Với những giá trị về mặt lịch sử, kiến trúc, quân sự, khảo cổ học, năm 2011, UNESCO đã công nhận Thành Nhà Hồ là Di sản Văn hóa thế giới.

Thời gian gần đây, được sự quan tâm của Nhà nước, Thành Nhà Hồ được tu bổ, tôn tạo với nhiều hạng mục, như: tu sửa, gia cố tường thành; tu sửa đường dạo quanh Thành Nhà Hồ; xây dựng các biển chỉ dẫn; hệ thống công trình phụ trợ... góp phần tạo cảnh quan khang trang, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, trải nghiệm. 9 tháng năm 2025, Thành Nhà Hồ đón gần 240.000 lượt khách, trong đó, khách quốc tế khoảng 8.000 lượt.

Ông Nguyễn Văn Long, Phó Giám đốc Trung tâm Di sản Thành Nhà Hồ, cho biết: Ngày 28/8/2025, Chủ tỉnh UBND tỉnh đã phê duyệt dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi, tôn tạo một số hạng mục công trình thuộc khu vực thành nội Di sản Văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ với tổng mức đầu tư hơn 354 tỷ đồng, chia thành 2 giai đoạn. Giai đoạn 1, từ năm 2025-2027, sẽ thực hiện tu bổ, phục hồi các hạng mục hào thành phía Nam; đường Hoàng Gia; tu bổ, chống thấm cổng Nam... Giai đoạn 2, từ năm 2027-2028, sẽ thực hiện các hạng mục, phục hồi, tôn tạo Đông Thái Miếu; tôn tạo Tây Thái Miếu, cầu Nam Thành... Dự án được hoàn thành sẽ góp phần quan trọng trong việc phát huy giá trị của Di sản Văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ, phục vụ phát triển du lịch và kinh tế - xã hội; từng bước đưa di sản trở thành điểm tham quan du lịch trọng điểm quốc gia và khu vực.

Rời Thành Nhà Hồ, điểm dừng chân tiếp theo của chúng tôi là di tích kiến trúc, văn hóa, nghệ thuật chùa Linh Giang, tọa lạc tại thôn Phú Lĩnh. Đến đây du khách không chỉ tìm thấy sự tĩnh tâm, mà còn được thả hồn vào cảnh đẹp bình yên với những bãi cát dài và ngắm nhìn dòng sông Mã nước chảy hiền hòa vào mùa nước cạn, mãnh liệt khi mùa nước lũ. Hiện nay chưa có tài liệu ghi chép cụ thể xác định thời gian xây dựng chùa, nhưng theo lời kể của các cụ trong làng Phú Lĩnh (xã Tây Đô) thì chùa có từ khi nhà Hồ xây dựng Thành Tây Đô. Trước cảnh đẹp hữu tình của sông núi, nhà Hồ đã chọn nơi đây làm địa điểm lên xuống của nhà vua mỗi khi đi bằng đường thủy lên yết giá Thành Tây Đô và thưởng ngoạn cảnh quan, tĩnh tâm, trút bỏ những ưu phiền chốn cung đình.

Trải qua những biến cố của lịch sử, chùa Linh Giang bị hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng. Năm 1995, được sự quan tâm của Nhà nước và đóng góp của Nhân dân, chùa Linh Giang được trùng tu, tôn tạo khang trang, góp phần thu hút khách đến tham quan, vãn cảnh, cầu phúc, cầu an. Những giá trị của chùa Linh Giang được Chủ tịch UBND tỉnh công nhận là di tích kiến trúc, văn hóa nghệ thuật cấp tỉnh năm 2000.

Từ 1/7/2025, xã Tây Đô được thành lập trên cở sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên, dân số của các xã Vĩnh Quang, Vĩnh Yên, Vĩnh Tiến, Vĩnh Long. Sau sáp nhập, không gian văn hóa được mở rộng, giá trị văn hóa được hội tụ khiến xã Tây Đô trở thành địa phương có nhiều di tích lịch sử, văn hóa. Hiện xã Tây Đô có 20 di tích, trong đó có 1 di tich được công nhận là di sản văn hóa thế giới, 1 di tích lịch sử cấp quốc gia và 18 di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc lịch sử cấp tỉnh.

Tự hào về quê hương giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, xã Tây Đô luôn quan tâm tới công tác quản lý, bảo vệ chống xâm hại các di tích. Tăng cường công tác tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá về di tích lịch sử, văn hóa, điểm đến du lịch của xã tới đông đảo du khách qua các phương tiện thông tin đại chúng. Huy động mọi nguồn lực để tu bổ, tôn tạo di tích nhằm phát huy các giá trị của di tích lịch sử, văn hóa gắn với phát triển du lịch tâm linh.

Anh Cao Văn Tiến, ở phường Hạc Thành - du khách từng đến vùng đất Tây Đô tham quan, trải nghiệm, chia sẻ: Xã Tây Đô là vùng đất có cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, có sông, có núi và hệ thống các di tích văn hóa, con người hiếu khách. Đến đây, có thể tận hưởng được sự yên bình của làng quê trù phú khiến tâm hồn tôi trở nên thư thái, thoải mái. Vùng đất Tây Đô thật sự là nơi rất đáng để trải nghiệm, khám phá. Có điều kiện, nhất định tôi sẽ trở về vùng đất này thêm nhiều lần nữa.

Chùa Linh Giang được xây dựng khang trang đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tâm linh của người dân.

Tìm hiểu thực tế tại địa phương, chúng tôi được biết nhiều di tích trên địa bàn xã Tây Đô đang xuống cấp, trong đó, phải kể đến di tích lịch sử văn hóa nghè Đồn. Hiện nay di tích đang bị hư hỏng nặng nề, cần được khôi phục. Công tác huy động xã hội hóa để tu bổ, tôn tạo các di tích trên địa bàn xã cũng gặp rất nhiều khó khăn. Số lượng khách đến tham quan, trải nghiệm tại các di tích trên địa bàn xã chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Nghiệp vụ đội ngũ công chức, thành viên ban quản lý các di tích còn nhiều hạn chế... khiến cho công tác gìn giữ và phát huy các giá trị di tích trên địa bàn xã Tây Đô còn nhiều khó khăn, thách thức.

Trao đổi với chúng tôi ông Đỗ Văn Nam, Phó Chủ tịch UBND xã Tây Đô, cho biết: Hiện nay, xã đang tập trung phát huy thế mạnh của Di sản Văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ, gắn với làm tốt công tác quy hoạch, tu bổ tôn tạo các di tích trên địa bàn. Quan tâm tổ chức các sự kiện văn hóa, nghệ thuật dân gian nhằm quảng bá tiềm năng, lợi thế; tạo tính kết nối tour, tuyến, phát triển đa dạng các sản phẩm phục vụ khách du lịch. Thu hút các doanh nghiệp có năng lực, kinh nghiệm đầu tư khai thác phát triển du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm tại hồ Tân Lập, hồ Quan Nhân, hồ An Tôn... Làm tốt công tác quy hoạch, xây dựng các cơ sở dịch vụ, quản lý chặt chẽ các loại hình dịch vụ; xây dựng môi trường du lịch an toàn, văn minh, thu hút du khách đến tham quan trải nghiệm. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích để đưa các nội dung quảng bá giá trị di sản lên các nền tảng công nghệ. Qua đó, xây dựng thương hiệu du lịch vùng đất Tây Đô dựa trên giá trị văn hóa, lịch sử, tạo sinh kế bền vững cho người dân sống ở xung quanh các di tích.

Bài và ảnh: Nguyễn Anh

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/tay-do-vung-dat-di-san-265938.htm