Kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra cách đây ba năm, hệ thống tên lửa 9K720 Iskander đã nổi lên như một trong những vũ khí đáng gờm nhất trong kho vũ khí của Nga tạo ra mối đe dọa đáng kể đối với cơ sở hạ tầng quân sự của Ukraine.
Hệ thống tên lửa chiến thuật Iskander do Nga sản xuất. Ảnh: Vitary V. Kuzmin.
Iskander là hệ thống tên lửa đạn đạo tầm ngắn di động, được thiết kế để tấn công chính xác, có khả năng mang cả đầu đạn thông thường và đầu đạn hạt nhân. Những khả năng tiên tiến của tên lửa, chẳng hạn như tốc độ cao, tính cơ động và các tính năng tránh radar, đã khiến hệ thống trở thành một tài sản thiết yếu trong chiến lược của Nga nhằm làm suy yếu khả năng phòng thủ của Ukraine, phá hủy các khí tài quân sự quan trọng và gây áp lực tâm lý đối với binh sỹ nước này.
“Nắm đấm thép” của Nga
Hệ thống tên lửa Iskander của Nga, đặc biệt phiên bản Iskander-M, là một tổ hợp tên lửa đạn đạo chiến thuật của Nga, được trang bị hai tên lửa dẫn đường một tầng đẩy sử dụng nhiên liệu rắn mô hình 9M723K1. Mỗi tên lửa có khả năng mang đầu đạn nặng 480kg. Các đầu đạn này có thể là đầu đạn phân mảnh nổ mạnh, đầu đạn chùm hoặc thậm chí là đầu đạn hạt nhân.
Với tầm hoạt động từ 50 đến 500km, (một số nguồn tin cho rằng phiên bản nâng cấp có thể đạt 750km khi mang đầu đạn nhẹ hơn), Iskander-M có thể tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Ukraine khi được bắn từ các khu vực do Nga kiểm soát hoặc các vùng biên giới như Bryansk và Kursk.
Iskander-M có tốc độ siêu thanh đạt Mach 6 hoặc Mach 7, tương đương với khoảng 7.400 km/giờ, bay theo quỹ đạo bán đạn đạo và thực hiện các động tác né tránh trong khi bay, khiến nó rất khó bị đánh chặn. Độ chính xác của tên lửa được đánh giá cao với sai số trúng mục tiêu (CEP) chỉ khoảng 5-7m.
Thời gian gần đây, Nga đã cho ra mắt một số phiên bản nâng cấp của Iskander-M, giúp tăng cường khả năng sát thương. Kể từ năm 2022, Nga sử dụng các mồi bẫy radar, được triển khai trong quá trình tiếp cận cuối cùng của tên lửa, tạo ra tín hiệu giả để gây nhầm lẫn cho các hệ thống phòng không của Ukraine, chẳng hạn như hệ thống tên lửa Patriot do Mỹ cung cấp.
Ngoài ra, khả năng của tên lửa thực hiện các động tác khó lường ở độ cao lớn làm phức tạp quá trình đánh chặn và giảm hiệu quả của các biện pháp phòng thủ mà Kiev sử dụng. Tổ hợp Iskander-M có bệ phóng di động (TEL) đặt trên khung gầm MZKT-7930 8x8, cho phép phóng tên lửa liên tiếp trong vòng một phút, nhắm vào các mục tiêu độc lập trong vòng vài giây, giúp tăng khả năng sống sót của nó, vì rất khó để định vị và vô hiệu hóa tên lửa trước khi phóng. Những tiến bộ kỹ thuật này đã khiến Iskander trở thành mối đe dọa dai dẳng đối với các mục tiêu quân sự của Ukraine.
Nga đã triển khai rộng rãi hệ thống tên lửa Iskander ở Ukraine, nhắm vào nhiều mục tiêu khác nhau, từ các cơ sở quân sự đến cơ sở hạ tầng quan trọng. Khả năng triển khai mồi nhử của Iskander, một tính năng có trong các phiên bản xuất khẩu, đặc biệt đáng quan tâm.
Hệ thống tên lửa Iskander đặt ra một số thách thức về mặt chiến lược và chiến thuật cho Ukraine, chủ yếu là do khó đánh chặn và gây áp lực lên các nguồn lực phòng không hạn chế của nước này. Thời gian qua, năng lực phòng không của Ukraine đã được củng cố nhờ việc tiếp nhận một số hệ thống phòng không của phương Tây, như Patriot, NASAMS và IRIS-T. Tuy nhiên, nước này chỉ đánh chặn được số lượng rất ít tên lửa Iskander.
Ukraine mất lợi thế phòng thủ
Đạn dược dẫn đường chính xác và công nghệ tên lửa tiên tiến đóng vai trò quyết định trong cuộc xung đột Nga-Ukraine. Khả năng duy trì sản xuất và triển khai tên lửa Iskander nâng cấp của Nga, trong đó có cả tên lửa Iskander-1000 có tầm bắn 1.000km, khiến cả Ukraine lẫn phương Tây “đứng ngồi không yên”.
Mặc dù vẫn chưa có báo cáo về việc Nga triển khai tên lửa Iskander-1000 trên mặt trận, nhưng một số nhà phân tích cho rằng, tên lửa một khi được sử dụng có thể mở rộng phạm vi tấn công của Nga, đe dọa các mục tiêu nằm sâu hơn trong lãnh thổ Ukraine.
Đối với NATO, hiệu quả của tên lửa Iskander khiến liên minh quân sự này phải tìm kiếm các biện pháp đối phó và thúc đẩy nhu cầu cấp bách về các hệ thống phòng không. Khả năng thách thức các hệ thống phòng không phương Tây như hệ thống Patriot của Iskander cho thấy Mỹ và châu Âu cần đẩy mạnh phát triển công nghệ để chống lại kho vũ khí ngày càng tinh vi hơn của Nga. Ngoài ra, việc Nga sử dụng Iskander như một công cụ đe dọa, cùng với khả năng mang đầu đạn hạt nhân của tên lửa làm dấy lên mối lo ngại lớn hơn về nguy cơ leo thang xung đột.
Theo giới phân tích, Nga đã chứng minh rằng họ chiếm ưu thế trong cuộc chiến này. Trong bối cảnh Mỹ đang bị phân tâm bởi cuộc xung đột ở Trung Đông, nhiều người dự đoán rằng Nga sẽ sớm có cơ hội làm chủ chiến trường ở Ukraine.
Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo National Interest