Tết Đoan ngọ là gì?
Đoan ngọ là bắt đầu giữa trưa (Đoan: mở đầu; ngọ: giữa trưa). Còn "dương" là mặt trời, là khí dương, Đoan dương có nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh.
Theo chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà, không chỉ riêng ở Việt Nam hay Trung Quốc, ở nhiều nước châu Á cũng có tết Đoan ngọ.
Lễ cúng tết Đoan ngọ diễn ra từ 11-13h ngày 5/5 âm lịch. Ảnh: Bao Anh Nguyen
Tết Đoan ngọ xuất phát từ điển tích trong dân gian. Điển tích này có nhiều dị bản khác nhau. Theo đó, vào một năm, những người nông dân đang ăn mừng vì được mùa thì sâu bọ bất ngờ kéo đến.
Dân làng đau đầu không biết làm cách nào để có thể giải quyết được nạn sâu bọ này, bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân.
Ông lão Đôi Truân chỉ cách cho dân chúng, mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm bánh gio, trái cây. Người dân làm theo, chỉ một lúc sau, sâu bọ bay đi.
Ông lão bảo thêm: “Sâu bọ hằng năm vào ngày này rất hung hăng. Mỗi năm vào đúng ngày này, cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng”.
Dân chúng biết ơn định cảm tạ nhưng ông lão đã đi đâu mất. Để tưởng nhớ sự việc trên, dân chúng đặt tên cho ngày này là tết Diệt sâu bọ, có người gọi là tết Đoan ngọ, vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ (từ 11-13h).
Tết Đoan ngọ 2025 là ngày nào?
Tết Đoan ngọ diễn ra vào mùng 5 tháng 5 âm lịch hằng năm. Năm 2025, tết Đoan ngọ sẽ rơi vào thứ Bảy, ngày 31/5 dương lịch.
Vì rơi vào ngày cuối tuần nên tết Đoan ngọ năm nay là dịp để các gia đình sum họp, cùng nhau dâng cúng tổ tiên các món ăn truyền thống của ngày lễ đặc biệt này.
Ngoài ý nghĩa tiêu diệt sâu bọ phá hoại mùa màng, người Việt còn cho rằng tết Đoan ngọ là dịp để giải trừ bệnh tật trong thời điểm giao mùa.
Người xưa quan niệm rằng, bộ phận tiêu hóa của con người có các loại ký sinh gây hại nhưng không phải lúc nào cũng diệt được. Vào mùng 5/5 âm lịch, các loại ký sinh này thường ngoi lên và đây là cơ hội để con người loại bỏ chúng.
Theo quan niệm cổ truyền, có thể diệt sâu bọ trong người bằng cách ăn thức ăn, hoa quả, rượu nếp vào ngày 5/5 âm lịch.
Cách trừ sâu bọ như sau: Mọi người sáng ngủ dậy không được đặt chân xuống đất phải súc miệng 3 lần, ăn một quả trứng vịt luộc. Rồi bước chân ra khỏi giường ăn một bát rượu nếp cho sâu bọ say, tiếp đó ăn trái cây cho sâu bọ chết.
Rượu nếp có vị cay nồng, hơi men có tác dụng làm say sâu bọ. Còn hoa quả như mận, vải, đào, dưa hấu... được tin là giúp tiêu diệt sâu bọ. Ở nhiều nơi, các gia đình còn có thói quen ăn bánh gio (bánh tro), chè trôi nước, hạt sen...
(Tổng hợp)
Dương Lâm