Hình ảnh “Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ - Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh” từng là khuôn mẫu về đặc trưng Tết Việt, dường như chỉ còn đâu đó trong kỷ niệm để gợi về ngày xuân xa xưa, hay trong thời bao cấp ở thế kỷ trước. Tuy nhiên, tại chung cư D5A (phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy) không khí Tết giản dị, đầm ấm vẫn được cư dân ở đây gìn giữ.
Cư dân chung cư D5A (phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy) trao đổi, trò chuyện tại bàn trà.
Ngay trong những ngày cuối cùng của năm cũ Giáp Thìn này, khắp cả nước, đâu đâu cũng thấy tràn ngập không khí Xuân mới, truyền thống ngàn đời của cha ông vẫn được bảo tồn qua nhiều phong tục, tập quán mà thời gian không thể nào làm lu mờ. Tuy nhiên, với nhiều người cao tuổi, vẫn có một cái gì thiếu vắng giữa sự ồn ào, náo nhiệt trong bức tranh đầy màu sắc. Đó là nỗi niềm mang tính hoài cổ thường gợi nên giữa những ngày Xuân, khi bỗng chốc nhớ đến một thời đã qua không trở lại. Không ít người tiếc nuối cái thời tuy nghèo, nhưng trong xóm làng nghèo, gốc rạ, mái tranh, làn khói chiều vẫn ấm áp các cuộc gặp mặt người xa về, bữa cơm quây quần bên anh em ruột thịt. Nói đúng hơn là khao khát tình người, tình hàng xóm vãng lai, mong trên mọi nẻo đường đều ánh lên những nụ cười nhân hậu.
Thế nhưng, giữa Thủ đô phồn hoa, sôi động này, có một nơi mà mọi người dường như bắt gặp, tìm thấy lại một thời xa xôi ấy.
Ngày cuối năm Giáp Thìn, tôi đến thăm thầy giáo cũ dạy đại học ở chung cư D5A, một chung cư xuất hiện vào loại sớm nhất trên phố Trần Thái Tông (phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy) của Thủ đô Hà Nội. Phố Trần Thái Tông giờ đây, chính là vùng đất của “Cốm Vòng” nổi tiếng. Xa xưa, nơi đây là cánh đồng lúa màu mỡ, xanh rờn, nơi duy trì hàng trăm năm giống lúa nếp làm cốm ngon nức tiếng gần xa. Nhưng khi làn sóng đô thị hóa lan rộng, dần dần vùng đất nông nghiệp ngoại thành này nhường chỗ cho những ngôi nhà cao tầng, những siêu thị và hệ thống dịch vụ dày đặc và dòng xe cộ nườm nượp. Đặc sản “Cốm Vòng” vẫn còn, nhưng nguyên liệu thì các cơ sở sản xuất phải lấy từ những địa phương khác.
Chung cư D5A với quy mô 8 tầng khiêm nhường, không thể nào sánh được với những cao ốc mới mọc trên đường phố này với hàng mấy chục tầng cao sừng sững. Và dù không lộng lẫy, hoành tráng, nhưng ai đã từng đến thăm chung cư D5A cũng cảm thấy thích thú sự bình an, thân thiện và ấm cúng ở nơi đây.
Để có được điều này, đâu phải dễ dàng gì, vì cư dân của chung cư cũng là người từ nhiều nơi đến, nhiều ngành nghề và tuổi tác khác nhau. Hơn ba trăm người sống tại đây, có người từng là cán bộ cao cấp, có người từng tham gia quân đội hàng chục năm, có người từng là thanh tra các sở, ngành; có người là ca sĩ nổi tiếng thời chiến tranh chống đế quốc Mỹ; cũng có rất nhiều người làm doanh nghiệp và buôn bán tự do. Và cái thời buổi “cơm ai nấy ăn, áo ai nấy mặc”, khi cuộc sống riêng trở nên lối sống phổ biến, thì các quan hệ hàng xóm, gia đình đều bị khép kín.
Hơn nữa, phố Trần Thái Tông nhiều năm nay nổi danh là phố ẩm thực, các nhà hàng san sát, lưu lượng thực khách rất lớn, ăn uống tấp nập từ mờ sáng tới khuya, nên vấn đề an ninh đối với chung cư cũng là một thách thức.
Ban Quản trị nhà D5A đã giải quyết các bài toán đó một cách nhanh nhạy và khoa học. Khu bàn được chọn đặt ở góc sân chung cư cạnh phòng ban bảo vệ, được coi là một văn phòng đặc biệt, nơi tụ hội, là nơi gặp gỡ, là nơi giao lưu, giải trí của cư dân. Mọi việc khúc mắc, cần trao đổi đều được giải quyết tại đây. Cũng ở đây, mọi người làm quen nhau, trao đổi thông tin với nhau, là đầu mối của sự chia sẻ, hòa hợp bà con. Nhờ đó, Ban Quản trị nắm được tâm tư, nguyện vọng của mọi người, nắm được tình hình diễn ra trong chung cư không chỉ hằng ngày, mà có thể nói là hàng giờ về an ninh, xã hội.
Để chuẩn bị cho Tết Nguyên đán Ất Tỵ, Ban Quản trị xác định việc cần thiết đầu tiên là công tác vệ sinh. Trong hơn chục năm qua, có tới ba lần thay nhóm công nhân vệ sinh vì nhiều lý do, nhưng trong hai năm gần đây, có thể nói, Ban Quản trị chọn được một đội ngũ công nhân vệ sinh đến mức người khó tính nhất cũng không tìm ra lý do để trách cứ. Họ làm việc tự nguyện, coi chung cư như nhà của mình, chăm lo lau dọn sân, hành lang, cầu thang rất cẩn thận, kỹ lưỡng.
Suốt cả hai tuần trước Tết, Ban Quản trị đã cho thợ điện và cán bộ kiểm tra một cách kỹ lưỡng hệ thống điện, nước, đề phòng mất điện hay cháy nổ. Những gì cảm thấy có vấn đề là được xử lý ngay. Lực lượng bảo vệ làm việc suốt 24/24 giờ trong ngày, hệ thống an ninh được bố trí hợp lý; dường như mọi góc trong chung cư từ bãi để xe, cầu thang, các lối cửa đều có camera an ninh giám sát, nên có thể nói là không có gì bất thường mà qua mắt được.
Trong khi các khu nhà được gọi là “đẳng cấp” khác, người ta bằng mọi cách để lùng mua cành đào thật hoành tráng, bài trí thật bắt mắt, vẽ pano thật màu mè, thì tại D5A, Trưởng ban Quản trị chung cư Nguyễn Ngọc Thu tâm sự với tôi rằng, ông không đặt ra vấn đề là làm sao có được cành đào to để trưng ngày Tết, mà đối với ông, cành đào đẹp nhất đó là làm sao để mọi người hòa hợp, cùng đón Xuân mới an vui.
Buổi tiệc tất niên sớm được nhóm bà con tổ chức cùng Ban Quản trị đã thể hiện sự ấm cúng, chân tình, hiểu biết và gần gũi nhau như những người thân.
Một số cư dân chia sẻ với tôi rằng, họ có điều kiện để mua những chung cư cao cấp, mọi thứ muốn là có thể sắm được, nhưng tình cảm láng giềng, sự yên bình như chung cư D5A thì quả thật, nhiều tiền cũng khó lòng mua được.
Tôi được gặp lại thầy giáo của tôi, Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Huy Hoàng. Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Huy Hoàng đã qua rất nhiều nước, đã đón Xuân ở nhiều nơi, nhưng tại chung cư D5A này, thầy mới có cảm giác được gặp lại Tết quê hương giản dị, ấm cúng sau gần bốn mươi năm sống đằng đẵng ở nước ngoài.
Trần Thái Hòa