Thách thức lớn nhất khi triển khai dạy học ngoại ngữ ở bậc phổ thông là giáo viên

10 giờ trướcBài gốc

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 222/2025/NĐ-CP quy định việc dạy và học bằng tiếng nước ngoài trong cơ sở giáo dục, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 25/9/2025.

Theo đó, cơ sở giáo dục phổ thông thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông của Việt Nam được dạy và học một số môn học, hoạt động giáo dục hoặc một số nội dung của một số môn học, hoạt động giáo dục bằng tiếng nước ngoài, ưu tiên đối với các môn học thuộc các lĩnh vực toán học, khoa học tự nhiên, công nghệ và tin học.

Đối với người dạy bằng tiếng nước ngoài, về năng lực ngoại ngữ, giáo viên dạy cấp tiểu học, cấp trung học cơ sở phải có năng lực ngoại ngữ tối thiểu bậc 4 theo Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam hoặc tương đương; giáo viên dạy cấp trung học phổ thông phải có năng lực ngoại ngữ tối thiểu bậc 5 theo Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam hoặc tương đương.

Nội dung này nhận được sự ủng hộ từ lãnh đạo nhiều trường phổ thông. Tuy nhiên, một số thầy cô vẫn băn khoăn về việc thiếu hụt nhân lực đáp ứng yêu cầu.

Bước đi phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Nguyễn Thị Thu Hằng - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Yên Hòa (phường Yên Hòa, Hà Nội) chia sẻ: “Việc các trường công lập từ tiểu học đến trung học phổ thông sẽ được dạy một số môn học thuộc lĩnh vực toán học, khoa học tự nhiên, công nghệ và tin học bằng tiếng nước ngoài là bước đi phù hợp với xu thế hội nhập của giáo dục hiện nay.

Môi trường học tập bằng tiếng nước ngoài giúp nâng cao năng lực ngoại ngữ, tạo điều kiện để học sinh tiếp cận tri thức quốc tế, mở rộng tầm nhìn và nâng cao khả năng thích ứng trong môi trường đa văn hóa. Nhờ đó, các em có thể tự tin tham gia một số chương trình trao đổi, khóa học đào tạo hay du học nước ngoài”.

Cô Nguyễn Thị Thu Hằng - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Yên Hòa (phường Yên Hòa, Hà Nội). Ảnh: NVCC.

Theo cô Hằng, việc giảng dạy các môn như Toán, Tin học bằng tiếng Anh, sẽ giúp học sinh nâng cao vốn từ vựng và khả năng sử dụng ngoại ngữ trong giao tiếp. Đặc biệt, các em có thể rèn luyện kỹ năng tư duy và tiếp thu kiến thức bằng tiếng Anh. Điều này giúp hình thành thói quen học tập trong môi trường song ngữ, tạo nền tảng vững chắc để tiếp cận chương trình học tập quốc tế ở bậc học cao hơn.

Bên cạnh đó, việc thành thạo ngoại ngữ còn giúp các em tự tin tham gia nhiều cuộc thi quốc tế nhằm khẳng định năng lực bản thân trong môi trường học thuật toàn cầu.

Tuy nhiên, việc giảng dạy một số môn bằng tiếng nước ngoài chỉ thực sự phù hợp với những trường có điều kiện kinh tế, chất lượng học sinh và mặt bằng dân trí cao. Với trường phổ thông ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện cơ sở vật chất hạn chế, trình độ ngoại ngữ của giáo viên và học sinh chưa cao, việc triển khai sẽ gặp nhiều khó khăn.

Cùng chia sẻ vấn đề này, thầy Nguyễn Phú Cường - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Lý Thường Kiệt (phường Bồ Đề, Hà Nội) cho rằng, giảng dạy một số môn bằng tiếng nước ngoài trong trường phổ thông là chủ trương đúng đắn, cần thiết và phù hợp xu thế hội nhập quốc tế.

Nếu triển khai hiệu quả, việc này sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức bằng tiếng Việt mà còn được rèn luyện khả năng sử dụng ngoại ngữ để tiếp cận với tri thức khoa học - công nghệ của thế giới, mở rộng cơ hội học tập cũng như nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai.

Tuy nhiên, quá trình triển khai có thể sẽ gặp khó khăn về nguồn nhân lực. Chẳng hạn, giáo viên tiếng Anh có thế mạnh về ngoại ngữ nhưng không thể đảm nhận giảng dạy một số môn như Toán, Tin học, Khoa học tự nhiên. Ngược lại, giáo viên các bộ môn này muốn dạy bằng tiếng Anh phải đạt trình độ ngoại ngữ tối thiểu B2, thậm chí tiệm cận trình độ của giáo viên tiếng Anh. Đây được xem là một trong những yêu cầu khó khiến việc triển khai giảng dạy gặp không ít trở ngại.

Đối với học sinh, việc tiếp thu kiến thức chuyên môn và hiểu được bằng tiếng Anh cũng là thách thức không nhỏ, đòi hỏi các em phải có một trình độ nhất định. Thực tế, điểm tiếng Anh của nhiều em chỉ ở mức trung bình hoặc khá, nên việc học môn Toán hay Khoa học Tự nhiên bằng tiếng Anh khiến các em phải nỗ lực nhiều hơn để hiểu và giải quyết bài tập.

Học sinh Trường Trung học cơ sở Lý Thường Kiệt (phường Bồ Đề, Hà Nội) trong một tiết học. Ảnh: NTCC.

Nhìn từ góc độ giáo viên, thầy Phạm Viết Huy - giáo viên môn Toán, Trường Trung học phổ thông Chuyên Lê Khiết (tỉnh Quảng Ngãi) đánh giá, việc các trường trung học phổ thông được giảng dạy một số môn bằng tiếng nước ngoài mang lại nhiều lợi ích cho học sinh. Các em sẽ dễ dàng tiếp cận tài liệu quốc tế, mở rộng nguồn thông tin và kiến thức từ nhiều quốc gia, nền văn hóa khác nhau.

Không chỉ tiếp thu nội dung môn học, học sinh còn có thể rèn luyện khả năng ngoại ngữ thông qua việc đọc, phân tích và trao đổi về tài liệu chuyên môn. Nhờ đó, các em có thêm lợi thế khi tham gia vào kỳ thi quốc tế, tiếp cận chương trình đào tạo nước ngoài, thay vì chỉ giới hạn trong phạm vi tài liệu tiếng Việt.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất khi triển khai giảng dạy nằm ở đội ngũ giáo viên. Đối với giáo viên bộ môn Toán, Tin học, kỹ năng giao tiếp tiếng Anh vẫn còn hạn chế khiến việc sử dụng ngoại ngữ để giảng dạy và truyền đạt kiến thức khó đạt hiệu quả cao.

Thực tế, hiện nay tiếng Anh của thầy cô chủ yếu được dùng để đọc hiểu tài liệu, tra cứu thông tin, chưa sử dụng nhiều trong giao tiếp, giảng dạy. Nếu triển khai, thầy cô sẽ gặp khó khăn trong việc giải thích và hỗ trợ học sinh ngay tại lớp. Vì vậy, đội ngũ giáo viên cần được tập huấn bài bản và tham gia các khóa học, chương trình bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng giao tiếp tiếng Anh. Khi trình độ tiếng Anh được nâng cao, thầy cô sẽ truyền đạt kiến thức chuyên môn một cách mạch lạc, dễ hiểu hơn cho học sinh.

Thầy Phạm Viết Huy - giáo viên môn Toán, Trường Trung học phổ thông Chuyên Lê Khiết (tỉnh Quảng Ngãi). Ảnh: NVCC.

Cần bảo đảm nguồn nhân lực khi triển khai giảng dạy bằng tiếng nước ngoài

Việc giảng dạy một số môn học bằng tiếng nước ngoài tại trường phổ thông mang lại nhiều lợi ích, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, nhưng đồng thời cũng đối mặt với nhiều thách thức và đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi thực hiện

Về việc này, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Yên Hòa cho rằng, trước hết rào cản lớn nhất là thầy cô phải vừa thành thạo ngoại ngữ, vừa có kỹ năng truyền đạt kiến thức chuyên môn bằng tiếng Anh. Nhiều giáo viên lớn tuổi chưa được đào tạo chính quy để thực hiện nội dung này. Vì vậy, muốn đảm bảo chất lượng giảng dạy khi triển khai, nhà trường nên liên kết với một số đơn vị đối tác, mời chuyên gia hoặc giáo viên có trình độ tiếng Anh chuyên sâu, am hiểu về các môn học trên.

Đồng thời, năng lực của học sinh cũng là một thách thức không nhỏ. Việc học bằng tiếng nước ngoài đòi hỏi các em phải nắm vững kiến thức nền của môn học, có khả năng sử dụng tiếng Anh thành thạo để tiếp nhận, phân tích thông tin. Nếu vốn ngoại ngữ hạn chế, học sinh sẽ gặp khó khăn trong việc hiểu bài, trao đổi với giáo viên và tham gia các hoạt động học tập trên lớp. Điều này có thể khiến khoảng cách về chất lượng học tập giữa các nhóm học sinh gia tăng, đặc biệt ở những trường vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện tiếp cận ngoại ngữ còn hạn chế.

“Với yêu cầu cao về năng lực của giáo viên, trình độ tiếng Anh của học sinh, điều kiện kinh tế - xã hội, các trường cần xây dựng lộ trình triển khai phù hợp nhằm đảm bảo đủ nhân lực và nguồn lực.

Đội ngũ giáo viên cần được bồi dưỡng kiến thức chuyên môn lẫn năng lực ngoại ngữ để đáp ứng yêu cầu giảng dạy. Song song với đó, nhà trường cần tăng cường tuyên truyền, trao đổi với phụ huynh để nhận được sự ủng hộ, tạo điều kiện cho lớp học bằng tiếng nước ngoài hoạt động ổn định và đạt hiệu quả", vị hiệu trưởng nhấn mạnh.

Học sinh Trường Trung học cơ sở Yên Hòa (phường Yên Hòa, Hà Nội) trong một tiết học tiếng Anh. Ảnh: NTCC.

Trong khi đó, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Lý Thường Kiệt nhấn mạnh, để triển khai giảng dạy một số môn học bằng tiếng nước ngoài, trước hết cần bảo đảm nguồn nhân lực. Các trường sư phạm nên thiết kế chương trình đào tạo đại trà kết hợp chuyên môn và ngoại ngữ, giúp giáo viên khi ra trường vừa vững kiến thức chuyên ngành, vừa đạt chuẩn tiếng Anh để đáp ứng yêu cầu giảng dạy

Hiện nay, chuẩn đầu ra B1, B2 chỉ nên xem là mức tối thiểu, đủ điều kiện tốt nghiệp. Ở trình độ này, giáo viên khó có thể giảng dạy các môn học bằng tiếng Anh. Vì vậy, ngay từ khâu đào tạo, cần nâng cao năng lực ngoại ngữ và phương pháp sư phạm, tránh tình trạng giáo viên dịch máy móc kiến thức từ tiếng Việt sang tiếng Anh, mà không giúp học sinh hiểu bài sâu cũng như vận dụng kiến thức hiệu quả.

Ngoài ra, học sinh cần được trang bị nền tảng tiếng Anh vững chắc ngay từ bậc tiểu học. Khi đề bài môn Toán, Khoa học tự nhiên được trình bày bằng tiếng Anh, các em phải hiểu rõ yêu cầu để tìm ra lời giải. Chỉ khi thực sự nắm bắt được nội dung, việc học mới đạt giá trị và hiệu quả.

Cũng theo Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Lý Thường Kiệt, việc triển khai nên bắt đầu bằng hình thức thí điểm. Hiện nay, Hà Nội có 126 xã, phường với gần 700 trường trung học cơ sở, Sở Giáo dục và Đào tạo có thể lựa chọn một số trường để thực hiện thí điểm, thay vì áp dụng đồng loạt. Trong đó, nên ưu tiên trường đã có lộ trình xây dựng thành trường chất lượng cao, sở hữu đội ngũ giáo viên đạt chuẩn ngoại ngữ và cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu. Cách làm này vừa giảm áp lực về nhân lực, kinh phí, vừa tạo cơ sở đánh giá và điều chỉnh mô hình trước khi nhân rộng.

Không chỉ vậy, cần xây dựng lộ trình đào tạo giáo viên có trình độ ngoại ngữ nhằm đáp ứng được yêu cầu khi triển khai dạy một số môn khoa học bằng tiếng Anh.

Khánh Hòa

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/thach-thuc-lon-nhat-khi-trien-khai-day-hoc-ngoai-ngu-o-bac-pho-thong-la-giao-vien-post253593.gd