Thái Bình vươn mình ra biển

4 giờ trướcBài gốc

Trong một buổi họp góp ý quy hoạch do Bộ Kế hoạch và đầu tư tổ chức cách đây hơn hai năm, lời nhận xét thẳng thắn của PGS.TS Trần Đình Thiên đã khiến không ít người Thái Bình chạnh lòng.

Ông Thiên chỉ ra rằng việc đề xuất bảy khu công nghiệp quy mô vừa và nhỏ cùng 45 cụm công nghiệp của những người làm quy hoạch “thể hiện sự li ti” và “không thể là cơ sở cho phát triển đô thị.” Thậm chí, ông còn đặt câu hỏi khiến cả hội trường lặng đi: “Vì sao Thái Bình không phát triển được?”

Phát biểu ấy không chỉ bộc lộ thực tế rằng Thái Bình vốn là một tỉnh thuần nông, với quỹ đất hạn chế và nền công nghiệp còn manh mún, mà còn đặt ra một thách thức lớn cho những người làm quy hoạch: tìm ra động lực tăng trưởng mới.

Và chính từ những lời nhận xét tưởng như gay gắt đó, Thái Bình đã tìm được câu trả lời - lấn biển để mở ra không gian phát triển mới, đưa công nghiệp trở thành động lực bứt phá kinh tế của tỉnh.

Sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại

Ẩn trong câu hát: “Thái Bình tự bao giờ, mà trong nắng trong mưa, lúa vẫn lên xanh tốt, mà trong bom trong đạn, đất vẫn cứ sinh sôi...” là tâm tư và khát vọng của người dân Thái Bình từ những ngày đầu khai thiên lập địa. Khát vọng đó không ngừng được nối tiếp cho đến nay, đặc biệt trong công cuộc “vươn ra biển” và làm giàu từ biển của người dân “quê hương năm tấn.”

Ngay từ những năm đầu của thế kỷ XIX, tình hình lịch sử và thực tế cuộc sống đã thúc đẩy nhiều cuộc khẩn hoang mở đất để phục vụ nghề nông. Một trong những dấu ấn quan trọng trong lịch sử khai hoang là hành trình quai đê lấn biển do doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ lĩnh xướng, mở ra con đường vươn ra biển cho người dân Thái Bình.

Ông Nguyễn Khắc Thận, Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình (bên phải) và lãnh đạo Công ty Daewoo E&C trong chuyến xúc tiến thu hút đầu tư tại Hàn Quốc. Ảnh: Thu Hà/TBTV

Nhìn ra được nguyên cớ chính của bất ổn chính trị là tình trạng “không có ruộng đất, không có nghiệp thường để làm ăn,” dẫn đến đời sống khốn cùng của người dân Tiền Châu xưa, Nguyễn Công Trứ đã dâng sớ lên triều đình, đề xuất tổ chức cho nông dân nghèo quai đê lấn biển.

Với quyết tâm cao độ, chỉ trong sáu tháng, vùng đất ngập mặn rộng lớn, nơi triều tràn vào từ sông Lân, sông Trà và sông Cá, đã được đắp đê và cải tạo thủy nông, hình thành hàng vạn mẫu ruộng, tạo nên huyện Tiền Hải trù phú như hôm nay.

Cuộc khẩn hoang tại bãi Tiền Châu hai thế kỷ trước đã trở thành một sự kiện lịch sử thành công lớn, không chỉ về quy mô mà còn về hiệu quả. Người dân có đất cày, đời sống cải thiện và an ninh trật tự vùng duyên hải cũng ổn định, tạo nền tảng vững chắc cho công cuộc bảo vệ biên cương và phát triển kinh tế.

Giá trị của công cuộc khai hoang không chỉ là việc tạo ra vùng đất Tiền Hải, mà còn là biểu tượng cho ý chí, sáng tạo và dũng cảm của người dân Thái Bình. Chính những phẩm chất này đã giúp họ luôn vững vàng và phát huy qua các thời kỳ lịch sử.

Xưa nay Thái Bình vốn tự hào với biệt danh “đất lúa” hay “quê hương năm tấn”, nhắc nhớ vai trò quan trọng của tỉnh trong dòng chảy lịch sử, từ thời kỳ kháng chiến chống ngoại xâm cho đến giai đoạn hòa bình và phát triển.

Người dân Thái Bình vẫn cần cù, miệt mài trên cánh đồng lúa, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ góp phần đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Và nông nghiệp luôn chiếm tỷ trọng chủ đạo trong cơ cấu kinh tế, minh chứng rõ nét cho màu sắc “thuần nông” của tỉnh.

Tuy nhiên, với đặc thù “đất chật - người đông”, diện tích thuộc nhóm cuối nhưng dân số cao thuộc nhóm đầu các tỉnh thành cả nước, cộng thêm đất canh tác đang dần bị thu hẹp do phải quy hoạch cho các ngành khác, Thái Bình đang phải đối mặt với áp lực với quỹ đất hạn hẹp làm hạn chế không gian phát triển.

Vì thế, sau gần hai thế kỷ, chủ trương “lấn biển” một lần nữa được tái hiện trong chiến lược phát triển mới của Thái Bình. “Lấn biển” không chỉ là giải pháp mở rộng đất đai phục vụ phát triển kinh tế, mà còn là bước đột phá để tỉnh khai thác tiềm năng biển, thúc đẩy các ngành công nghiệp, dịch vụ và công nghệ cao. Thái Bình đang tận dụng vị trí chiến lược trên hành lang kinh tế biển, một tiềm năng chưa được khai thác triệt để trong suốt nhiều năm qua.

Chủ trương phát triển kinh tế biển của Thái Bình bám sát các nghị quyết của Đảng và Nhà nước. Năm 1997, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 20-CT/TW về đẩy mạnh phát triển kinh tế biển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Mới đây, Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Trung ương Đảng đã khẳng định mục tiêu Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển.

Việc phát triển kinh tế biển tại Thái Bình đang ngày càng trở nên rõ nét hơn. Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 23/11/2022 của Bộ Chính trị với điểm nhấn “… chú trọng phát triển kinh tế biển khu vực Thái Bình - Nam Định - Ninh Bình…” đã đặt nền móng quan trọng cho chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển, mở ra cơ hội lớn cho Thái Bình.

Lời hối thúc của thời đại

Là một trong 28 tỉnh thành ven biển của Việt Nam, Thái Bình nằm ở vị trí chiến lược của miền duyên hải Bắc Bộ, với 54km mặt tiền biển Đông và 487km2 vùng biển quản lý. Với những tiềm năng to lớn này, Thái Bình đang đứng trước một cơ hội lịch sử để “tiến ra biển” và “làm giàu từ biển”.

Tâm thế này được nuôi dưỡng từ truyền thống “quai đê lấn biển” hào hùng, nhưng hôm nay lại trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, khi mà việc tìm kiếm những không gian phát triển mới cho đất và người Thái Bình “sinh sôi” chứ không thể chỉ khuôn cứng trong lối đi “thuần nông”.

Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2. Ảnh: Hoàng Anh

Cùng với đó, Thái Bình đã chủ động triển khai những quyết sách quan trọng, cải cách hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao khả năng tiếp cận đất đai và đào tạo nguồn nhân lực, nhằm gia tăng khả năng cạnh tranh và thu hút đầu tư. Sự nỗ lực này đã giúp tỉnh cải thiện đáng kể chỉ số PCI, vươn lên top 5 cả nước vào năm 2020, từ vị trí trung bình vào năm 2015, trước khi tụt xuống vị trí 28 năm 2023.

Đặc biệt, tư duy và quyết tâm “hướng biển” của Thái Bình được thể hiện sắc nét trong quá trình lập quy hoạch phát triển tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn tới 2050 và được công bố vào tháng 3 năm 2024.

Bản quy hoạch mang dấu ấn của những người nặng lòng với đất Thái Bình như nguyên Bí thư Tỉnh ủy Ngô Đông Hải và Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Khắc Thận, những người đã và đang tiếp nối ý chí “mở cõi” của doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ những năm đầu thế kỷ XIX.

Quy hoạch này có mục tiêu xây dựng Thái Bình trở thành một cực tăng trưởng mới của vùng Đồng bằng sông Hồng, với nền kinh tế phát triển thịnh vượng, xã hội tiến bộ và bảo vệ môi trường sinh thái. Bản quy hoạch xác định bốn trụ cột tăng trưởng chủ yếu, gồm: nông nghiệp, trung tâm công nghiệp - năng lượng hàng đầu vùng Đồng bằng sông Hồng, đô thị xanh sạch đẹp và phát triển toàn diện khu kinh tế Thái Bình thành hạt nhân.

Điểm đặc biệt của bản quy hoạch này với bốn trụ cột và ba hướng đột phá đều xoay quanh vấn đề lấn biển. Thái Bình xác định phải lấn biển sẽ tạo ra những quỹ đất rộng lớn, thúc đẩy sự hình thành các khu công nghiệp - đô thị - dịch vụ - du lịch đồng bộ, với các đột phá về cảng biển, năng lượng, du lịch nghỉ dưỡng và cảnh quan sinh thái biển.

Nhưng, bản quy hoạch không chỉ hàm chứa khát vọng mở rộng không gian phát triển thông qua lấn biển mà còn phản ánh sự chuyển mình mạnh mẽ của Thái Bình từ một tỉnh thuần nông sang một tỉnh phát triển đa ngành, gắn liền với các xu hướng như kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi xanh và công nghệ tiên tiến.

Một dấu mốc mang tính bản lề trong hành trình “vươn ra biển” của Thái Bình là vào năm 2017, khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thành lập khu kinh tế Thái Bình với 22 khu công nghiệp, tổng diện tích lên đến 8.020 ha; khu cảng biển 500 ha; trung tâm điện lực 853 ha; khu du lịch dịch vụ 3.110 ha; các khu nông, lâm nghiệp và thủy sản 4.715 ha; và 3.000 ha dành cho phát triển đô thị.

Với vị trí địa lý thuận lợi, cách sân bay quốc tế Cát Bi ở Hải Phòng 35km và cảng biển quốc tế Lạch Huyện 50km, khu kinh tế này có tiềm năng tạo ra bước đột phá lớn cho Thái Bình.

Tuy nhiên, việc phát triển khu kinh tế này cũng đặt ra nhiều thách thức lớn, đặc biệt là vấn đề cạnh tranh với các tỉnh thành lân cận như Hải Phòng, Hà Nam và Hưng Yên, vốn đã phát triển công nghiệp từ trước. Câu hỏi lớn là: Làm thế nào để Thái Bình có thể cạnh tranh và thu hút đầu tư? Bắt đầu từ đâu và ưu tiên phát triển những lĩnh vực nào?

Dù gặp không ít khó khăn, nhưng lãnh đạo tỉnh Thái Bình đã nhanh chóng tìm ra những giải pháp sáng tạo. Năm 2018, Nghị quyết 02 của Đảng bộ Thái Bình đã tạo ra những đột phá lớn trong việc huy động mọi nguồn lực để phát triển khu kinh tế. Và Nghị quyết của nhiệm kỳ 2020-2025 tiếp tục khẳng định quyết tâm phát triển toàn diện khu kinh tế Thái Bình, với mục tiêu đưa nơi đây trở thành động lực chính của tỉnh.

Tỉnh đã mạnh dạn đầu tư vào hạ tầng giao thông nhằm phá thế biệt lập. Trước đây, Thái Bình được ví như “ốc đảo” bởi bao quanh là các con sông và biển, giao thông cách trở, các doanh nghiệp cũng vì thế chùn chân không muốn đầu tư vào đây. Nhưng, những cây cầu mới như Tân Đệ, Triều Dương, tuyến Quốc lộ 10 hoàn thành đã đưa Thái Bình trở thành mắt xích quan trọng trong mạng lưới liên kết vùng Đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ.

Sắp tới sẽ có thêm ba tuyến đường cao tốc trong quy hoạch như cao tốc Ninh Bình – Hải Phòng chạy qua Thái Bình, đường Vành đai 5 – Hà Nội và tuyến cao tốc kết hối Khu kinh tế với thành phố Thái Bình và vùng kinh tế phía Tây Bắc Thủ đô. Cùng với đó là tuyến đường sắt Nam Định – Thái Bình – Hải Phòng – Quảng Ninh sẽ tạo thành mạng lưới giao thông hiện đại, tạo sức bật mới cho tỉnh.

Sự quyết liệt của lãnh đạo tỉnh đã giúp Thái Bình chuyển mình mạnh mẽ từ một tỉnh “thuần nông” sang trung tâm công nghiệp hiện đại. Nếu như 20 năm trước, tỉnh chỉ có Khu công nghiệp (KCN) Phúc Khánh với quy mô 120ha và một dự án FDI nhỏ lẻ, thì đến nay, Thái Bình sở hữu 10 khu công nghiệp với tổng diện tích gần 2.600ha, thu hút 333 dự án đầu tư, trong đó có 83 dự án FDI với vốn đăng ký 4,3 tỷ USD.

Đặc biệt, năm 2023, Thái Bình ghi dấu ấn khi thu hút 38 dự án FDI, đạt gần 3 tỷ USD, đưa tỉnh lần đầu tiên lọt vào nhómp 5 địa phương thu hút FDI lớn nhất cả nước. Các dự án quy mô lớn như KCN VSIP, nhà máy Pegavision và nhà máy nhiệt điện khí LNG Thái Bình đã minh chứng cho sức hút đầu tư mạnh mẽ của tỉnh. Năm 2024, tỉnh cũng thu hút được gần 1 tỷ USD vốn FDI.

Không chỉ dừng lại ở hạ tầng, Thái Bình đã chủ động cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhà đầu tư. Tầm nhìn dài hạn của lãnh đạo tỉnh còn được thể hiện qua những kiến nghị táo bạo như phối hợp với Hưng Yên định hình tuyến đường huyết mạch nối Thái Bình với Hà Nội, rút ngắn đáng kể khoảng cách địa lý và thời gian di chuyển tới Thủ đô.

Đây chính là bước đột phá chiến lược, cho phép Thái Bình thoát khỏi cái bóng “quê lúa” của chính mình và bứt phá để trở thành trung tâm kinh tế trọng điểm của vùng Đồng bằng sông Hồng.

Cánh chim đầu đàn

Từng được xem như “ốc đảo” về giao thông và công nghiệp, Thái Bình nay đang bứt phá mạnh mẽ trong thu hút đầu tư. Một minh chứng tiêu biểu là khu công nghiệp Liên Hà Thái, dự án hơn 1.000ha do Công ty CP Green i-Park làm chủ đầu tư.

Khu công nghiệp Liên Hà Thái. Ảnh: Hoàng Anh

Khi khởi động xây dựng khu công nghiệp vào năm 2018, Green i-Park dưới sự dẫn dắt của Tổng giám đốc Bùi Thế Long và Phó tổng giám đốc Nguyễn Trần Phong, đã phải đối mặt với những thách thức từ hệ thống giao thông hạn chế đến quy mô phát triển công nghiệp nhỏ lẻ và rời rạc của tỉnh Thái Bình so với các địa phương lân cận như Hải Phòng hay Hưng Yên.

Trong khi những tỉnh phía Bắc đã thành công thu hút các tập đoàn lớn như Samsung, LG hay Foxconn, Thái Bình gần như bị bỏ qua bởi chưa có cơ sở hạ tầng giao thông đáp ứng nhu cầu phát triển. Tuy nhiên, khi hoàn thành tuyến đường nối với Hải Phòng, tỉnh đã dần phá vỡ thế cô lập và khai thác được tiềm năng nguồn lực dồi dào.

Điểm nhấn trong thành công của Liên Hà Thái không thể không nhắc đến những cải cách mạnh mẽ của chính quyền tỉnh Thái Bình trong việc thu hút đầu tư. Chính sách ưu đãi rõ ràng, từ hỗ trợ về thuế, đất đai đến hạ tầng cơ sở, đã giúp giảm chi phí đáng kể cho doanh nghiệp. Thủ tục hành chính được đơn giản hóa, minh bạch hóa môi trường kinh doanh và tạo điều kiện để doanh nghiệp dễ dàng triển khai hoạt động.

“Lãnh đạo tỉnh đã thực sự quyết liệt trong cải thiện môi trường đầu tư, tạo ra không gian thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển,” ông Phong nhấn mạnh.

Tính đến nay, Liên Hà Thái đã thu hút được 30 nhà đầu tư với tổng giá trị vốn đầu tư đăng ký đạt 1,5 tỷ USD, tỷ lệ lấp đầy diện tích giai đoạn 1 đạt 50%. Trong đó, năm dự án đã đi vào hoạt động. Dự kiến, đến năm 2025, KCN Liên Hà Thái sẽ lấp đầy 80% diện tích và tiếp tục triển khai giai đoạn 2 với quy mô mở rộng 400ha.

Liên Hà Thái đã trở thành biểu tượng cho sự phát triển công nghiệp mới của Thái Bình, khẳng định vị thế là “cánh chim đầu đàn” trên bầu trời công nghiệp tỉnh. Đây cũng là minh chứng rõ nét cho sự chuyển mình mạnh mẽ của một địa phương vốn được biết đến là “vùng trũng” công nghiệp, từng bước thu hút các “đại bàng” đến làm tổ.

Không chỉ Green i-Park, ngày nay, nhiều “đại bàng” đa ngành, đa lĩnh vực đã chọn “quê lúa” làm điểm dừng chân bởi sức hấp dẫn đến từ một môi trường đầu tư minh bạch, giàu ưu đãi và sự đồng bộ trong ý chí lẫn hành động của lãnh đạo địa phương. Những cái tên lớn như Thaco, VSIP, Deawoo E&C và ET Solar Power HongKong Limited đã đổ về Thái Bình với các dự án từ hàng trăm triệu đến hàng tỷ USD.

Bên cạnh đó, các tập đoàn quốc tế như Kamichiku, Nichibe Shokai đến từ Nhật Bản, Heraeus đến từ Đức và BYD đến từ Trung Quốc cũng bày tỏ mong muốn hợp tác và phát triển các dự án tại tỉnh.

Thái Bình đã lột xác, rũ bỏ màu sắc “thuần nông” đơn điệu để khoác lên mình diện mạo hiện đại, năng động. Những dự án trọng điểm như nhà máy Nhiệt điện LNG Thái Bình trị giá 2 tỷ USD và khu công nghiệp dược - sinh học quy mô lớn, hiện đại đầu tiên tại Việt Nam có khả năng thu hút khoảng 2 tỷ USD vốn đầu tư, đang định hình một nền kinh tế công nghiệp mới.

Thái Bình đang hướng đến mục tiêu cao hơn, trở thành trung tâm công nghiệp mới của Đồng bằng sông Hồng, khi quy hoạch tới gần 6.000ha đất dành cho phát triển các KCN tập trung, trong đó phần lớn sẽ được xây dựng ven biển.

Và công nghiệp phát triển sẽ là nền tảng để diện mạo đô thị và thị trường bất động sản của Thái Bình trở nên rạng rỡ, như mong muốn của ông Thiên khi góp ý quy hoạch định hướng phát triển tỉnh. Hàng loạt dự án khu đô thị lớn đang được triển khai, từ khu đô thị mới Kiến Giang tại thành phố Thái Bình có tổng vốn đầu tư hơn 9.000 tỷ đồng, tổ hợp nghỉ dưỡng khoáng nóng Lynn Times Duyên Hải tại xã Duyên Hải, huyện Hưng Hà với tổng vốn đầu tư đăng ký 2.000 tỷ đồng, đến khu đô thị sinh thái Cồn Vành tại Tiền Hải với quy mô 250ha đang hoàn thiện thủ tục.

Theo chia sẻ của lãnh đạo Green i-Park, sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng giao thông, đơn giản hóa thủ tục, phối hợp giải phóng mặt bằng và hỗ trợ đào tạo nhân lực là những yếu tố giúp Thái Bình trở thành điểm đến hấp dẫn. “Đây là động lực và lý do cốt lõi cho sự thành công của Green i-Park ngày nay. Qua đó, tạo đà thu hút thêm các ‘đại bàng’ về làm tổ tại đất lúa,” ông Phong cho biết.

Mục tiêu “vươn ra biển” và “làm giàu từ biển” của Thái Bình chưa bao giờ gần hơn khi tỉnh hội đủ các yếu tố thiên thời, địa lợi và nhân hòa. Ông Hải, nay đã là Phó ban Tuyên giáo Trung ương, nói rằng Thái Bình đã dày công xây dựng quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021-2030 và ông tự hào và tin rằng, nếu thực hiện tốt, đúng hướng, Thái Bình sẽ trở thành tỉnh phát triển mới của Đồng bằng sông Hồng.

Hôm nay, tiếng vọng từ bản hùng ca khai hoang, lấn biển của doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ hai thế kỷ trước dường như đang được xướng lên bởi con người Thái Bình, đánh dấu hành trình chuyển mình của quê lúa trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nguyễn Cảnh

Nguồn Nhà Quản Trị : https://theleader.vn/thai-binh-vuon-minh-ra-bien-d38850.html