Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên Vương Quốc Tuấn (thứ hai từ trái qua) kiểm tra điểm ngập úng tại đầu nguồn suối Làng Đanh. (Ảnh: NGUYỄN SƠN).
Khu vực trung tâm tỉnh Thái Nguyên, chủ yếu là địa bàn thuộc 6 phường, vốn thuộc thành phố Thái Nguyên cũ. Đầu tháng 10 vừa qua, do ảnh hưởng của bão số 10 và số 11, đây là khu vực chịu ngập úng kéo dài, gây thiệt hại nặng nề nhất của cả tỉnh.
Bên cạnh những nguyên nhân khách quan thì yếu tố chủ quan dẫn tới ngập úng nhanh, kéo dài là do tốc độ đô thị hóa tại khu vực này tăng mạnh.
Hệ thống thoát nước hiện có chưa đáp ứng được yêu cầu tiêu thoát nước khi có mưa lớn, cường độ cao. Nhiều khu vực, như: Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên, đường Phan Đình Phùng, ngã tư san nền, đường Minh Cầu… thường xuyên bị ngập trong nhiều năm qua.
Phường bị ngập úng nặng và thường xuyên có các vị trí ngập úng nặng trong thời gian qua là Phan Đình Phùng. Đây là phường trung tâm của tỉnh với mật độ dân cư đông và tập trung các cơ quan hành chính đầu não.
Theo khảo sát sơ bộ của Sở Xây dựng tỉnh Thái Nguyên, hiện có khoảng 7 khu vực tại trung tâm tỉnh đã bị và nguy cơ ngập úng thường xuyên, kéo dài, gồm: khu Hoàng Gia, đường Quang Trung; ngã tư giao giữa đường Hoàng Văn Thụ và Minh Cầu; ngã năm Tỉnh ủy, cầu Bóng Tối, suối Đồng Danh; ngã tư giao giữa đường Phan Đình Phùng và Lương Ngọc Quyến; khu vực Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên; ngã tư Đại học Sư phạm; các khu dân cư lân cận các điểm bị ngập.
Đánh giá ban đầu cho thấy, nguyên nhân chính gây ngập úng tại các khu vực này là do mật độ hố thu, cửa thu nước thưa; thiếu cống kết nối; cống trên đường quá nhỏ; lưới chắn rác thường xuyên tắc; lấn chiếm hành lang cống…
Các điểm ngập úng kéo dài gây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống dân cư, trật tự an toàn giao thông và hoạt động hành chính. Giải quyết dứt điểm tình trạng ngập úng tại khu vực trung tâm đang là bài toán cấp thiết đặt ra với tỉnh Thái Nguyên.
Trước tình hình này, ngày 28/11, Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên đã họp chỉ đạo triển khai các giải pháp cấp bách xử lý. Ủy ban nhân dân tỉnh yêu cầu Sở Xây dựng xây dựng kế hoạch thời điểm bắt đầu triển khai công tác chống ngập từ ngày 20/12.
Phương án được Sở Xây dựng nghiên cứu tham mưu cho tỉnh giải quyết các vị trí này là bổ sung cống hộp; xây hồ điều hòa; xây dựng trạm bơm cưỡng bức; cải tạo, mở rộng các cửa thu…
Đối với các nhiệm vụ trước mắt, Sở Xây dựng đề xuất giải tỏa hành lang, nạo vét mương, suối, như: suối Làng Đanh, Cống Ngựa, Xương Rồng… và khơi thông các tuyến cống, hố ga, hố thu nước quanh các khu vực thường xuyên ngập úng.
Cải tạo, sửa chữa một số hạng mục của hệ thống tiêu thoát nước; thay thế song chắn rác cho chức năng trục vớt rác; làm mới rãnh dọc; bổ sung hố thu, cửa thu nước.
Các giải pháp mang tính dài hạn đang được đề xuất là cải tạo, nâng cấp các tuyến cống chính tại một số khu vực; xây dựng công viên kết hợp hồ điều hòa với quy mô khoảng 20ha; cải tạo tuyến cống thoát nước; xây dựng hệ thống cống hộp; đầu tư một số giếng thu nước, giếng chuyển bậc đấu nối thoát nước và xây dựng các trạm bơm cưỡng bức.
Ngập úng tại khu vực trung tâm gây nhiều thiệt hại cho nhân dân. (Trong ảnh: Người dân khu vực trung tâm tỉnh Thái Nguyên dọn vệ sinh sau đợt ngập nặng đầu tháng 10 vừa qua. (Ảnh: TUẤN SƠN).
Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên Vương Quốc Tuấn, tất cả những nội dung nạo vét cống, suối, xây dựng công trình phục vụ tiêu thoát nước, chống ngập phải đưa vào nhiệm vụ cấp bách để đẩy nhanh tiến độ. Tính toán kỹ lưỡng, bảo đảm độ dốc để thoát nước hiệu quả.
Trực tiếp kiểm tra một số vị trí ngập úng tại khu vực trung tâm trong ngày 2/12, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên Vương Quốc Tuấn đã chỉ đạo Sở Xây dựng tham mưu tỉnh ban hành lệnh công bố tình huống khẩn cấp và lệnh xây dựng công trình khẩn cấp để làm căn cứ triển khai.
Trong vòng 15 ngày (từ 1 đến 15/12), phường Phan Đình Phùng tuyên truyền, vận động người dân có công trình lấn chiếm phạm vi suối Làng Đanh, Cống Ngựa, Đầm đục Đầm xanh tự giác tháo dỡ, trả mặt bằng.
Các đơn vị huy động lực lượng thi công ngày đêm, 3 ca, 4 kíp, nạo vét toàn bộ hệ thống suối, cống, mở rộng cửa thu, cửa xả, xử lý triệt để các điểm nghẽn. Việc nạo vét bùn thải phải xong trong vòng 20 ngày, các hạng mục kỹ thuật phấn đấu hoàn thành trong 30 ngày.
Đối với khu vực ngập sâu tại đường Minh Cầu, tỉnh yêu cầu nghiên cứu phương án xây dựng giếng thu sâu, kết hợp trạm bơm hỗ trợ thoát nước nhanh.
Về lâu dài, Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên chỉ đạo các cơ quan chuyên môn nghiên cứu xây dựng hệ thống bể chứa, bơm tăng áp tại các khu vực trũng thấp.
Được biết, ngập úng tại khu vực trung tâm tỉnh Thái Nguyên đã xảy ra cục bộ ở một số vị trí trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, đợt ngập úng trong tháng 10 vừa qua là nặng nề nhất, đặt ra đòi hỏi cấp bách cũng như thách thức rất lớn cho tỉnh Thái Nguyên nhất là khi biến đổi khí hậu khiến mưa lũ cực đoan ngày càng gia tăng.
Đầu tháng 11 vừa qua, khi làm việc với tỉnh Thái Nguyên, Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp đã cho biết, trong tháng 12 sẽ yêu cầu các đơn vị trực thuộc hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu đột xuất cho toàn lưu vực sông Cầu để đưa ra cái nhìn tổng thể, khoa học trong giải bài toán chống ngập cho lưu vực từ Thái Nguyên đến Bắc Ninh, Hà Nội, Hải Phòng.
Từ năm 2026, Bộ sẽ triển khai dự án đập Thác Huống, nạo vét sông, suối khu vực trung tâm tỉnh Thái Nguyên. Giai đoạn 2026-2030 sẽ nâng cấp, cải tạo các hồ chứa Cẩm Giàng, Thanh Mai, Nghinh Tường, Yên Trạch, Văn Lăng.
TUẤN SƠN