Vụ xuân năm 2025, 104 hộ dân xã Hợp Thành, tỉnh Thái Nguyên đã tham gia mô hình canh tác lúa thông minh ướt - khô xen kẽ nhằm giảm phát thải khí mê tan, hướng tới xây dựng tín chỉ các-bon nông nghiệp. Đây là mô hình do Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Thái Nguyên phối hợp cùng doanh nghiệp triển khai trên diện tích 12ha.
Thiết bị đo nước được lắp đặt trên các thửa ruộng
Khác với tập quán giữ nước ngập liên tục, các thửa ruộng trong mô hình được rút nước, phơi theo chu kỳ, kết hợp cấy thưa, dùng mạ non và bón phân cân đối. Nhờ vậy, bộ rễ lúa phát triển khỏe, cây sinh trưởng tốt, năng suất thu hoạch đạt 6,79 tấn/ha, cao hơn các diện tích thông thường 0,89 tấn/ha. Đặc biệt, chi phí giống giảm tới 50%, trong khi các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và lượng nước tưới cũng giảm 40% so với phương pháp truyền thống. Lợi nhuận bình quân đạt 65,7 triệu đồng/ha, cao hơn gần 24 triệu đồng/ha so với diện tích cấy thông thường. Quan trọng hơn, mô hình này giúp giảm phát thải 44,51 tấn các-bon trên toàn bộ diện tích 12ha. Đối với bà con nông dân, mô hình không chỉ cải thiện thu nhập trước mắt mà còn mở ra một triển vọng dài hạn bởi nếu áp dụng trên diện rộng, hoàn toàn có thể giúp Thái Nguyên tham gia thị trường tín chỉ các-bon trong nước, thậm chí hướng tới xuất khẩu.
Bà Hoàng Thị Kim Oanh, Trạm trưởng Trạm Kiểm dịch thực vật nội địa, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Thái Nguyên cho biết: “Mô hình không chỉ là giảm phát thải khí nhà kính mà còn mang lại những lợi ích thiết thực hơn trong quá trình canh tác của bà con nhân dân. Đó là cải thiện được tập quán canh tác, cây lúa sẽ sinh trưởng phát triển khỏe hơn, bộ rễ của cây lúa phát triển rất tốt, ăn sâu giúp cho cây lúa hút được nhiều dinh dưỡng hơn, khả năng chống chịu hạn, điều kiện ngoại cảnh bất thuận tốt hơn. Sau khi đạt được những cái kết quả nhất định thì chúng tôi cũng đang xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện mở rộng ở trong vụ xuân hoặc là vụ mùa năm 2026…”.
Không chỉ nông nghiệp, Thái Nguyên còn có lợi thế rất lớn trong việc tham gia thị trường tín chỉ các-bon trong lâm nghiệp. Với hơn 557.000ha rừng, độ che phủ rừng đạt trên 62%, tỉnh Thái Nguyên được đánh giá là “kho dự trữ các-bon tự nhiên”. Trong đó, nhiều diện tích rừng trồng đã và đang hướng tới đạt chứng chỉ quản lý rừng bền vững FSC. Tiêu chuẩn quốc tế này không chỉ giúp gỗ dễ dàng xuất khẩu với giá cao hơn, mà còn là điều kiện quan trọng để tính toán tín chỉ các-bon. Địa phương đang triển khai thực hiện đề án điều tra trữ lượng rừng, trữ lượng các-bon, đồng thời chấp thuận cho một số đơn vị, doanh nghiệp tiến hành các điều tra, khảo sát về khả năng tích lũy các- bon rừng tại địa phương.
Những diện tích rừng trồng và rừng tự nhiên bạt ngàn sẽ là "ngân hàng xanh" để Thái Nguyên phát triển thị trường tín chỉ các-bon
Ông Vũ Đức Công, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Thái Nguyên cho biết: Hiện nay diện tích rừng của tỉnh Thái Nguyên đã được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững FSC là 17.730 ha. Dự kiến đến hết năm 2025, diện tích này sẽ tăng lên 26.580 ha. Ngoài ra, một số doanh nghiệp và hợp tác xã đang tiếp tục khảo sát, đánh giá diện tích rừng trồng tại khu vực tỉnh Bắc Kạn cũ để xây dựng hồ sơ cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững, với quy mô khoảng 13.000 ha. Việc gắn rừng FSC với tín chỉ các-bon sẽ giúp người dân nâng cao thu nhập từ rừng trồng.
“Chúng tôi cũng đã tiếp tục tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể, chính quyền địa phương tiếp tục kiện toàn ban chỉ đạo phát triển lâm nghiệp bền vững, trong đó xác định tiếp tục trồng cây gỗ lớn và cấp chứng chỉ rừng FSC. Đây cũng là một tiềm năng lợi thế góp phần phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Bên cạnh đó chúng tôi cũng đã tham mưu đề xuất Sở NN&MT báo cáo Bộ phải có những hướng dẫn cụ thể để triển khai dịch vụ hấp thụ và lưu giữ cacbon rừng và xây dựng kịch bản dự báo tiềm năng phát triển cácbon rừng của tỉnh Thái Nguyên”, ông Công nói.
Xây dựng tín chỉ các-bon không chỉ góp phần tích cực vào mục tiêu giảm phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 mà còn là giải pháp tối ưu giúp nông, lâm sản Thái Nguyên nâng cao giá trị trên thị trường. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên nhiệm kỳ 2025–2030 xác định việc phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát triển thị trường tín chỉ các-bon gắn với bảo vệ và phát triển rừng là một trong những đột phá chiến lược...thể hiện quyết tâm của Thái Nguyên trong giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. Cùng với đó, công tác tuyên truyền, tập huấn được đẩy mạnh, giúp nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích kép mà rừng mang lại. Khi bà con hiểu rõ giá trị kinh tế gắn với môi trường, phong trào trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng sẽ ngày càng được lan tỏa.
Chị Hoàng Thị Siên, người trồng rừng tại thôn Khuổi Ún, xã Nghiên Loan, tỉnh Thái Nguyên bày tỏ: “Gia đình tôi hiện có khoảng 1 ha rừng. Tôi thấy việc trồng rừng mang lại rất nhiều hiệu quả cả về môi trường và kinh tế, còn có thể tạo ra tín chỉ cac-bon nữa. Chính vì vậy bản thân tôi cũng như gia đình luôn tích cực đăng ký trồng rừng mới, lựa chọn các loại cây trồng phù hợp này, thường xuyên chăm sóc cây trồng, phát quang rừng đã trồng để cây trồng cũng như rừng trồng được phát triển nhanh và tốt hơn…”.
Việc xây dựng kinh tế xanh ở Thái Nguyên được xác định mục tiêu rõ ràng, nhưng những tín hiệu từ mô hình lúa Hợp Thành và tiềm năng rừng bền vững FSC đã cho thấy địa phương này đang có những bước đi vững chắc để tín chỉ các-bon sẽ là “tài sản xanh” giúp nâng cao đời sống cho hàng chục ngàn hộ nông dân cũng như giúp Thái Nguyên hội nhập sâu hơn với thị trường quốc tế.
Công Luận/VOV-Đông Bắc