Sự hiện diện ngày càng dày đặc của taxi tự lái Waymo tại San Francisco vốn được xem là biểu tượng cho bước chuyển của thành phố sang kỷ nguyên giao thông tự động hóa. Tuy nhiên, một vụ tai nạn xảy ra ngay bên ngoài quán bar Delirium ở quận Mission đã làm cộng đồng địa phương náo động. Một chiếc xe Waymo đã vô tình cán chết Kit Kat, con mèo được người dân khu phố xem như “thị trưởng phố 16”.
Delirium từ lâu là điểm tụ tập của dân đam mê nhạc rock và những người làm việc trong khu vực. Không gian u tối, đồ uống mạnh và sự cởi mở khiến nơi này trở nên quen thuộc với những người muốn tìm một góc trú chân giữa thành phố nhộn nhịp.
Trong số những gương mặt quen thuộc ấy có cả Kit Kat, chú mèo hay lẻn vào quán để được vuốt ve, xoa cằm và tìm thêm vài người bạn mới. Với nhiều người dân ở Mission, Kit Kat không chỉ là thú nuôi lang thang, nó là một phần không khí của khu phố.
Tai nạn đáng tiếc
Tối 27/10, sự gắn bó ấy bị cắt ngang khi Kit Kat bị cán bởi bánh sau của một chiếc Waymo đang rời điểm đón khách. Cái chết đột ngột của con mèo khiến những người quen biết nó bàng hoàng và khiến cộng đồng khơi dậy cuộc tranh luận về tương lai của taxi robot tại San Francisco.
Dù mỗi năm thành phố có hàng trăm động vật bị xe cán, trường hợp của Kit Kat lập tức thu hút sự chú ý đặc biệt. Với cư dân Mission, cái chết của một con mèo quen thuộc khiến họ cảm thấy công nghệ đang can thiệp quá sâu vào đời sống hàng ngày. Một số người tỏ ra giận dữ khi xe tự lái, vốn được quảng bá là an toàn hơn tài xế con người, lại gây ra tai nạn ngay trong khu phố.
Khu vực tưởng niệm Kit Kat xuất hiện tại Randa's Market. Ảnh: New York Times.
Margarita Lara, nữ nhân viên pha chế tại Delirium, nói cô vốn không tin tưởng những chiếc taxi robot và việc chúng xuất hiện ngày càng nhiều khiến cô lo lắng.
Trên mạng xã hội, phản ứng của người dùng chia thành nhiều luồng ý kiến. Có người chỉ trích mạnh mẽ sự bành trướng của xe tự lái, trong khi số khác lại đặt câu hỏi lý do một động vật lại được quan tâm nhiều hơn hàng chục người thiệt mạng do tai nạn giao thông mỗi năm.
Trước cửa tạp hóa Randa’s Market, nơi chủ cửa hàng Mike Zeidan đưa Kit Kat về 6 năm trước để bắt chuột, người dân nhanh chóng dựng nên đài tưởng niệm. Họ treo ảnh, đặt hoa, thú nhồi bông, thậm chí cả thanh kẹo Kit Kat như một cách tưởng nhớ con mèo đã gắn bó với khu phố.
Một bức phác họa đơn giản, vẽ Kit Kat với vòng hào quang kèm dòng chữ "Viva Kit Kat, Waymo Out" (Tạm dịch: Tội nghiệp Kit Kat, tẩy chay Waymo), thể hiện sự giận dữ lẫn tiếc thương của cộng đồng.
"Kiếp nạn" của Waymo
Căng thẳng leo thang khi nhiều người dùng mạng xã hội liên tục nhắc đến Waymo trong bối cảnh công ty mở rộng hoạt động. Vài năm trước, những chiếc Jaguar màu trắng gắn nhiều camera của Waymo bị xem là kỳ lạ. Đến nay, chúng trở thành hình ảnh quen thuộc trên đường phố San Francisco.
Waymo triển khai dịch vụ taxi tự lái cho công chúng từ năm 2024 và hiện vận hành khoảng 1.000 xe trong khu vực. Công ty cũng đang mở rộng sang đường cao tốc, đón khách tại sân bay San Jose và dự kiến tiếp cận Sân bay Quốc tế San Francisco.
Những người yêu quý Kit Kat kêu gọi tẩy chay Waymo. Ảnh: New York Times.
Mức độ phổ biến của Waymo tăng lên nhanh chóng. Với nhiều phụ nữ, taxi tự lái đem lại cảm giác an toàn hơn so với việc đi Uber hay Lyft. Một số trường học giờ đây xuất hiện nhiều xe Waymo đến mức trông như bãi đỗ xe mini của công ty. Theo khảo sát của tổ chức Grow SF, tỷ lệ người dân ủng hộ Waymo đã tăng đáng kể chỉ trong một năm.
Tuy nhiên, sự ủng hộ đó không dập tắt đi lo ngại. Các nhà hoạt động và một bộ phận cư dân cho rằng Waymo làm giảm lượng hành khách của giao thông công cộng, ảnh hưởng việc làm của tài xế truyền thống và khiến thành phố phụ thuộc quá nhiều vào doanh nghiệp công nghệ. Cái chết của Kit Kat càng củng cố lập luận của họ.
Taxi tự hành có an toàn?
Jackie Fielder, giám sát viên của khu Mission là một trong những người lên tiếng mạnh mẽ nhất. Sau vụ việc, bà đưa ra kiến nghị kêu gọi cơ quan lập pháp bang cho phép cử tri địa phương quyết định sự xuất hiện của xe tự lái trong khu dân cư. Fielder nhấn mạnh điểm khác biệt giữa xe robot và người lái là việc tài xế con người có thể bị truy cứu trách nhiệm pháp lý, trong khi xe tự lái không gắn với một cá nhân cụ thể để chịu trách nhiệm.
Tai nạn liên quan đến xe tự hành khiến cộng đồng đặt ra nghi vấn về tính an toàn của phương tiện này. Ảnh: New York Times.
Bên cạnh đó, việc đặt cái chết của Kit Kat trong bối cảnh rộng hơn về an toàn giao thông cũng khiến cuộc tranh luận trở nên phức tạp. Theo dữ liệu thành phố, có 43 người thiệt mạng do tai nạn giao thông tại San Francisco năm ngoái, bao gồm người đi bộ, người đi xe đạp và người ngồi trong ô tô.
Không có vụ việc nào kể trên liên quan đến Waymo. Trong khi đó, Cơ quan Chăm sóc và Kiểm soát Động vật cho biết chỉ riêng vài tuần gần đây, họ đã tiếp nhận 12 xác mèo bị xe cán nhưng không trường hợp nào gây chú ý như Kit Kat.
Về phần mình, Waymo thừa nhận xe của họ đã cán trúng con mèo khi đang rời điểm đón khách và gửi lời chia buồn đến cộng đồng. Công ty tiếp tục khẳng định độ an toàn của phương tiện, dựa trên nghiên cứu cho thấy số vụ tai nạn nghiêm trọng của robot taxi thấp hơn 91% so với xe do con người lái trên cùng quãng đường.
Hình ảnh Kit Kat giờ vẫn được đặt bên cạnh quầy thu ngân tại Randa’s Market như một sự tưởng nhớ. Với nhiều cư dân Mission, cái chết của nó vừa là sự mất mát khó tả, vừa là biểu tượng cho cuộc đối đầu ngày càng căng thẳng giữa đời sống cộng đồng và sự trỗi dậy của công nghệ tự động hóa trong thành phố.
Minh Hoàng