Thế nhưng, thông tin từ cơ quan chức năng mới đây về việc phát hiện một số sản phẩm kem chống nắng có chỉ số SPF thấp hơn mức công bố, không đạt chuẩn chất lượng đang khiến không ít người tiêu dùng hoang mang, đặt câu hỏi liệu việc sử dụng các sản phẩm này tiềm ẩn nguy cơ nào cho làn da?
Sản phẩm Hanayuki Sunscreen Body bị yêu cầu thu hồi.
Cảnh giác với quảng cáo “thổi phồng” công dụng
Mới đây, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã có văn bản gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố về việc đình chỉ lưu hành và thu hồi trên toàn quốc lô sản phẩm Hanayuki Sunscreen Body (hộp 1 tuýp, 100 gram). Sản phẩm này do Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ VB Group (quận 5, thành phố Hồ Chí Minh) phân phối và được sản xuất bởi Công ty Cổ phần Nhà máy Y tế EBC Đồng Nai (huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai).
Lý do thu hồi là do chỉ số chống nắng (SPF) ghi trên nhãn là 50, trong khi kết quả kiểm nghiệm cho thấy chỉ số thực tế chỉ đạt 2,4. Đáng chú ý, đây là dòng kem chống nắng từng được quảng bá bởi hot TikToker, người mẫu Đoàn Di Băng, và từng có lượt tiêu thụ cao trên các nền tảng thương mại điện tử.
Kem chống nắng là sản phẩm giúp bảo vệ làn da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời, đặc biệt là các tia cực tím (UV). Cụ thể, kem chống nắng có tác dụng làm giảm ảnh hưởng của hai loại tia gây hại chính: UVA (gây lão hóa da) và UVB (gây cháy nắng, tổn thương bề mặt da).
Việc sử dụng kem chống nắng nhằm ngăn ngừa hiện tượng da bị bỏng rát, sạm đen và đặc biệt là nguy cơ ung thư da do tiếp xúc với ánh nắng trong thời gian dài. Hiệu quả bảo vệ của kem chống nắng được thể hiện qua chỉ số SPF (Sun Protection Factor). Chỉ số này cho biết thời gian mà sản phẩm có thể bảo vệ da khỏi tia UVB - yếu tố chính gây bỏng nắng - so với khi không dùng kem chống nắng.
Chính vì vậy, thông tin về một loại kem chống nắng có chỉ số SPF thực tế quá thấp nhưng lại được quảng cáo chỉ số SPF lên đến 50 đã khiến nhiều người tiêu dùng hoang mang.
Theo tiêu chuẩn hiện hành, chỉ số SPF của kem chống nắng phải đạt tối thiểu là 15 và thường dao động đến mức tối đa khoảng 100. SPF 15 có khả năng ngăn chặn khoảng 93% tia UVB trong thời gian khoảng 150 phút tiếp xúc với ánh nắng. Tuy nhiên, kết quả kiểm nghiệm cho thấy sản phẩm nêu trên chỉ đạt 16% so với mức SPF tối thiểu yêu cầu và hoàn toàn không đủ để bảo vệ da dưới tác động của tia cực tím.
Bên cạnh đó, nhiều người cho rằng chỉ số SPF càng cao thì khả năng bảo vệ da càng tốt, tuy nhiên thực tế không hoàn toàn như vậy. Chỉ số SPF cao chủ yếu cho thấy thời gian bảo vệ da kéo dài hơn, chứ không đồng nghĩa với việc hiệu quả chống tia UV tăng mạnh.
Ví dụ, SPF 30 có thể lọc khoảng 95% tia UVB, trong khi SPF 50 lọc được khoảng 97%, tức chỉ cao hơn 2% về khả năng bảo vệ. Tuy nhiên, hiệu quả này trên thực tế khó duy trì ổn định do ảnh hưởng của mồ hôi, bụi bẩn, quần áo, nước và cách sử dụng sản phẩm. Vì vậy, thời gian bảo vệ thực tế thường chỉ đạt khoảng 50 - 60% so với lý thuyết.
Như vậy, các loại kem chống nắng có chỉ số SPF dưới 15 hầu như không có tác dụng bảo vệ da khỏi tia UVB - loại tia có bước sóng ngắn nhưng mang năng lượng cao, thủ phạm gây ra hiện tượng cháy nắng, bỏng rát và các tổn thương cấp tính trên da khi tiếp xúc với ánh nắng trong thời gian dài.
Cẩn trọng khi mua kem chống nắng tại “chợ ảo”
Đáng lo ngại, trước đó nhiều loại kem chống nắng đã bị thu hồi do phát hiện chứa thủy ngân và các chất cấm. Phần lớn các sản phẩm kém chất lượng này được rao bán tràn lan trên các “chợ ảo” như mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, đặc biệt là TikTok. Chúng thường được quảng bá là mỹ phẩm cao cấp đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc hoặc châu Âu, dưới hình thức hàng “xách tay”. Các sản phẩm này được nhiều người mẫu, diễn viên, hot TikToker quảng cáo rầm rộ, đi kèm các chương trình khuyến mãi hấp dẫn, dễ dàng thu hút sự quan tâm và tin tưởng của người tiêu dùng.
Không chỉ gây thiệt hại về kinh tế, việc sử dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, không đạt tiêu chuẩn chất lượng còn tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe. Trung tâm Thử nghiệm lâm sàng (Bệnh viện Da liễu Trung ương) đã ghi nhận nhiều trường hợp bệnh nhân bị biến chứng nặng, kích ứng da nghiêm trọng do sử dụng các sản phẩm mỹ phẩm kém chất lượng.
PGS.TS Lê Hữu Doanh, Giám đốc Bệnh viện Da liễu Trung ương, cho biết: “Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại kem chống nắng, từ chống nắng sinh học đến chống nắng vật lý, bảo vệ khỏi tia UVA, UVB... Do đó, khi lựa chọn sản phẩm chống nắng, người tiêu dùng cần nắm rõ các thông tin như chỉ số chống nắng SPF, khả năng chống tia UVA, UVB... Các sản phẩm có chỉ số SPF không đạt mức tối thiểu cần thiết sẽ không đảm bảo được hiệu quả phòng tránh tác hại của tia UV và các yếu tố môi trường lên da và cơ thể.
Đối với một số bệnh lý như lupus ban đỏ hay các bệnh cần chống nắng đặc biệt, việc sử dụng kem chống nắng không đạt chuẩn có thể khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Nếu bệnh nhân phải dùng kem chống nắng thường xuyên mà sản phẩm không đủ hiệu quả, tác động của ánh nắng sẽ làm bệnh tiến triển xấu.
Đối với người bình thường, chống nắng không tốt sẽ dẫn đến da nhanh lão hóa. Làn da không được bảo vệ trước ánh nắng sẽ già đi nhanh hơn so với người dùng kem chống nắng đạt chuẩn. Vì vậy, các bác sĩ khuyến cáo người dân cần tìm hiểu kỹ nguồn gốc, thành phần của mỹ phẩm và kem chống nắng, không nên mua theo quảng cáo mà thiếu kiểm chứng.
Bảo Ngọc