Những trẻ em ở bản Tung vẫn mong được di chuyển đến nơi ở mới, an toàn, thuận lợi hơn cho việc đến trường trong tương lai. Ảnh: Nguyễn Chung.
Giữa muôn trùng gian khó
Theo chân Bí thư Chi bộ bản, anh Tráng A Páo, chúng tôi vào bản Tung, xã Trung Lý, trên con đường đất uốn lượn bên sườn núi còn phủ đầy sương sớm. Con đường dẫn vào bản lổn nhổn đá, dốc dựng đứng. Ấy vậy mà bao năm qua, người dân nơi đây vẫn gùi ngô, sắn, cõng lợn hay địu con vượt quãng đường cheo leo để đến trung tâm xã, ra chợ, đến trường...
Dọc triền đồi thoai thoải là những nương sắn sắp vào kỳ thu hoạch, lá đã bắt đầu ngả vàng. Vừa cầm lái chiếc xe máy cà tàng, anh Tráng A Páo vừa kể cho tôi nghe về đời sống của bà con dân bản nơi đây. Bản Tung hiện có 61 hộ với 340 nhân khẩu, 100% là đồng bào Mông theo đạo Tin lành. Đời sống kinh tế của dân bản đều dựa hết vào hơn 61ha sắn. Đến nay bản vẫn chưa có hệ thống điện lưới quốc gia, chỉ một số hộ có điều kiện kinh tế khấm khá hơn dám lắp tua – bin ngoài con suối chảy qua bản để lấy điện thắp sáng… Tất cả những yếu tố này đã và đang khiến cuộc sống của người dân bản khó khăn chồng chất.
Trong căn nhà gỗ khá giản tiện, anh Giàng A Páo chỉ cho tôi xem chiếc máy tính của Ban Quản lý bản được Nhà nước cấp và một số vật dụng sử dụng điện khác đang nằm im lìm dưới lớp khăn phủ bụi, chờ ngày có điện để hoạt động. “Mỗi khi mùa khô đến, con suối Tung chạy qua bản rơi vào tình trạng cạn trơ đáy, việc sinh hoạt và canh tác lúa nước của bà con càng thêm chật vật. Một số hộ được Nhà nước hỗ trợ téc chứa nước theo Chương trình MTQG giai đoạn 2021- 2025, nhưng số lượng chưa đủ. Có téc, ít nhất gia đình tôi và bà con dân bản sẽ yên tâm hơn khi mùa khô đến” – anh Páo nói.
Điểm sáng duy nhất ở bản Tung là tất cả trẻ em trong độ tuổi đi học đều được đến trường đầy đủ, hủ tục ma chay, cưới hỏi đã được xóa bỏ, bà con dần thực hiện nếp sống văn minh. Mùa Hè 2025, một đoàn thiện nguyện phối hợp với xã Trung Lý và Đồn Biên phòng Trung Lý tặng 10 đèn năng lượng Mặt trời, đổ bê tông sân điểm trường mầm non, sửa đường, trồng cây xanh, tặng quà cho hộ nghèo và học sinh vượt khó. Những việc làm này như tiếp thêm niềm tin để bà con vững bước.
Bao giờ được an cư?
Thế nhưng, nỗi lo lớn nhất của bản Tung hiện tại là chỗ ở. Từ năm 2018 - 2019, cả bản đã nằm trong diện buộc phải di dời. Trong khi chờ dự án của nhà nước, chính quyền và Bộ đội Biên phòng phải nhắc nhở, vận động bà con tạm lánh sang nhà văn hóa, điểm trường hoặc các hộ kiên cố trong bản mỗi khi mùa mưa bão về. Nhưng đây cũng chỉ là giải pháp tình thế.
Trong tâm trạng khá lo lắng, ông Trần Văn Thắng - Chủ tịch UBND xã Trung Lý cho biết: Bản Tung đã được đưa vào quy hoạch tái định cư giai đoạn 2021 - 2025. Tuy nhiên, còn nhiều vướng mắc về đất đai nên việc bố trí khu tái định cư vẫn chưa triển khai được. Xã đang phối hợp với các ngành chức năng hoàn thiện hồ sơ, bổ sung quy hoạch sử dụng đất, kiến nghị tỉnh sớm thực hiện dự án tái định cư giai đoạn 2026 - 2030 để bà con có nơi ở an toàn.
“Người dân bản Tung vẫn từng ngày chờ đợi được di dời, tái định cư. Cũng như chính quyền xã, họ tin rằng một khi có đường, điện, nước, khi những ngôi nhà mới được dựng lên trên mảnh đất an toàn, cuộc sống sẽ bớt gập ghềnh. Trẻ em sẽ được đến trường thuận lợi, người già được an cư, bản làng sẽ sáng đèn mỗi đêm. Bản Tung vẫn đang chờ bàn tay của những người làm quy hoạch, sự quan tâm sát sao của chính quyền các cấp và sự chung tay của cộng đồng. Chỉ khi được an cư trên vùng đất mới, bà con mới yên tâm bám bản, chăm lo sản xuất” – ông Thắng chia sẻ thêm.
Bao giờ người dân bản Tung mới được an cư? Đây có lẽ là câu hỏi khiến người dân bản và chính quyền xã Trung Lý đau đáu nhất. Có một điều chăc chắn rằng, đồng bào người Mông ở đây sẽ chỉ thực sự thoát nghèo khi đã được chuyển đến vùng đất mới, sinh sống trong những căn nhà kiên cố, vững chãi giữa núi rừng miền Tây của xứ Thanh.
Nguyễn Chung