Khu vực được cho là "Thành phố đã mất" ở Cuba đã được một đoàn thám hiểm Canada phát hiện vào năm 2001, nhưng nó chưa bao giờ được nghiên cứu sâu hơn
Sự phát hiện bị lãng quên suốt 25 năm
Năm 2001, kỹ sư hải dương Paulina Zelitsky và chồng là ông Paul Weinzweig, thuộc Công ty Advanced Digital Communications (ADC), công bố đã phát hiện một tập hợp các cấu trúc bằng đá ở độ sâu hơn 600 mét dưới đáy biển gần Cuba.
Các hình ảnh quét sonar cho thấy nhiều cấu trúc giống kim tự tháp, công trình hình tròn và các tòa nhà khác – dường như thuộc về một thành phố cổ bị chìm ở vùng biển Caribe.
Bà Zelitsky chia sẻ sau khi phát hiện: “Đây là một cấu trúc thật tuyệt vời, trông giống như một trung tâm đô thị lớn.”
Các nhà nghiên cứu cho rằng thành phố bí ẩn này có thể đã tồn tại hơn 6.000 năm – tức cổ hơn kim tự tháp Ai Cập – và nếu được xác thực, có thể làm thay đổi hoàn toàn dòng thời gian phát triển của nền văn minh nhân loại.
Tuy nhiên, điều kỳ lạ là từ đó đến nay, suốt hơn 2 thập kỷ, không một nhóm nghiên cứu nào quay lại khảo sát khu vực này.
Theo các nhà nghiên cứu, Göbekli Tepe ở Thổ Nhĩ Kỳ (ảnh) được xây dựng trước các kim tự tháp Ai Cập hàng nghìn năm
Hoài nghi, tranh cãi và bí ẩn chưa lời giải
Một trong những lý do khiến việc nghiên cứu tiếp tục bị trì hoãn là sự hoài nghi từ giới khoa học. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng phải mất đến 50.000 năm để một thành phố có thể chìm xuống độ sâu như vậy.
Một số chuyên gia còn lập luận rằng các “công trình” có thể chỉ là hiện tượng địa chất tự nhiên, vì nếu xảy ra một thảm họa địa chấn đủ mạnh để nhấn chìm cả thành phố, thì các cấu trúc sẽ không thể được bảo tồn nguyên vẹn đến vậy.
Gần đây, những hình ảnh và thông tin về khu vực bị lãng quên này bất ngờ lan truyền mạnh trên mạng xã hội. Nhiều người cho rằng các nhà thám hiểm đã phát hiện tàn tích của thành phố Atlantis.
Tuy nhiên, nhà địa chất Cuba Manuel Iturralde-Vinent, công tác tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Cuba, là một trong những người hoài nghi, cảnh báo rằng các cấu trúc bằng đá này có thể là hình thành tự nhiên.
Bà Zelitsky trả lời phỏng vấn đài BBC năm 2001: “Sẽ là hoàn toàn vô trách nhiệm nếu đưa ra kết luận trước khi có bằng chứng.” Tuy nhiên đáng tiếc, chuyến thám hiểm tiếp theo tới bán đảo Guanahacabibes của Cuba chưa bao giờ diễn ra.
Trên mạng xã hội, nhiều người tiếp tục đặt câu hỏi vì sao dự án nghiên cứu này lại bị bỏ dở, và cho rằng việc phát hiện một thành phố có niên đại trước cả Ai Cập cổ đại có thể đã bị che giấu.
Một người dùng trên nền tảng X viết: “Có thể đã từng tồn tại nhiều nền văn minh trước thời kỳ băng hà – những tri thức lịch sử đã bị mất hoặc bị giấu đi.”
Một người khác tuyên bố: “Có quá nhiều lịch sử bị ẩn giấu. Thật hấp dẫn. Mọi điều ta từng được dạy đều là dối trá.”
Mặc dù những người hoài nghi cho rằng đây là một khối đá tự nhiên, tượng đài Yonaguni (trong ảnh) có hình kim tự tháp với những bậc thang thẳng tắp đến kinh ngạc, trông như được chạm khắc bằng tay.
Giới khoa học phản bác và những phát hiện tương tự
Bất chấp làn sóng suy đoán và thuyết âm mưu, nhiều nhà khoa học cho rằng việc nghi ngờ phát hiện này là hợp lý.
Ông Iturralde từng tuyên bố năm 2002 rằng, để một khu vực chìm xuống gần 600 mét do chuyển động kiến tạo, phải mất ít nhất 50.000 năm – trong khi theo hiểu biết hiện tại, người Homo sapiens vào thời điểm đó vẫn là những nhóm săn bắt – hái lượm, chưa phát triển xã hội đô thị hay kiến trúc phức tạp.
Ông nói với The Washington Post: “Thật kỳ lạ, chưa từng thấy điều gì như vậy trước đây, và chúng tôi không có lời giải thích.”
Ông Michael Faught, chuyên gia khảo cổ dưới nước tại Đại học Bang Florida, cũng bày tỏ nghi ngờ về tính nhân tạo của các cấu trúc
“Nếu ông Zelitsky và bà Weinzweig đúng thì thật tuyệt, nhưng sẽ quá tiên tiến so với bất kỳ nền văn minh nào từng có ở Tân Thế giới vào thời điểm đó. Những công trình ấy nằm ngoài thời gian và không gian thông thường.” – ông nói.
Cũng đã từng có những công trình cổ đại khác đặt ra câu hỏi tương tự về niên đại và trình độ văn minh.
Chẳng hạn, Göbekli Tepe ở Thổ Nhĩ Kỳ – một khu đền được cho là đã có người ở từ khoảng 9.500 năm trước Công nguyên đến ít nhất năm 8.000 trước Công nguyên. Đây là mốc thời gian sớm hơn hơn 5.000 năm so với các kim tự tháp Ai Cập và khoảng 6.000 năm trước Stonehenge.
Một công trình dưới nước khác, được gọi là di tích Yonaguni ở Nhật Bản, có những bậc đá góc cạnh cao khoảng 27 mét và được cho là làm hoàn toàn bằng đá, khiến nhiều người tin rằng chúng do con người xây dựng.
Các mẫu đá tại đây được xác định có niên đại hơn 10.000 năm tuổi – đồng nghĩa nếu là công trình nhân tạo, thì nó được xây trước khi khu vực này bị chìm, tức hơn 12.000 năm trước.
Bên cạnh các nghi ngờ về yếu tố tự nhiên, vị trí phát hiện gần một quốc gia xã hội chủ nghĩa cũng khiến việc quay lại khảo sát gặp nhiều rào cản chính trị.
Công ty ADC, đơn vị Canada chịu trách nhiệm khảo sát vùng biển Cuba, đã ký hợp đồng hợp tác với chính phủ Cuba để thực hiện chuyến thám hiểm đầu tiên.
Tuy nhiên, chính phủ Cuba và các cơ quan như Bảo tàng Quốc gia đều không tiếp tục theo đuổi nghiên cứu trong suốt 2 thập kỷ qua.
Nữ hải dương học Mỹ Sylvia Earle cũng tiết lộ năm 2002 rằng một cuộc thám hiểm đã được lên kế hoạch để khảo sát thành phố bị chìm, nhưng cuối cùng bị hủy bỏ vì thiếu kinh phí.
Theo D
Hải Yến