'Thành phố của những nữ vương' 9.000 năm ở Thổ Nhĩ Kỳ

10 giờ trướcBài gốc

Nằm ở miền Trung Nam Thổ Nhĩ Kỳ, thành phố cổ Çatalhöyük được xây dựng vào khoảng năm 7100 trước Công nguyên và có người ở trong gần 1.000 năm.

Khu định cư rộng lớn này - trải rộng trên 13,2 ha - nổi tiếng với những ngôi nhà có lối vào từ mái nhà, các khu chôn cất bên dưới sàn nhà và biểu tượng phức tạp bao gồm các bức tranh tường sống động và nhiều bức tượng phụ nữ.

Nó đã trở thành tâm điểm của một cuộc tranh cãi kéo dài hàng thập kỷ: Liệu rằng có phải phụ nữ mới là những người nắm quyền lực ở Çatalhöyük?

Một bức tượng phụ nữ được tìm thấy ở thành phố cổ Çatalhöyük - Ảnh: Jason Quinlan

Khi nhà khảo cổ học James Mellaart lần đầu tiên khai quật Çatalhöyük vào đầu những năm 1960, ông cho rằng nhiều bức tượng phụ nữ là bằng chứng của một xã hội mẫu hệ thực hành tục thờ "nữ thần mẹ".

Điều này có lẽ là một cách để hy vọng mùa màng bội thu sau quá trình chuyển đổi từ xã hội săn bắn hái lượm sang nông nghiệp dựa trên ngũ cốc .

Tuy nhiên đến năm 1990, công trình của nhà khảo cổ học Ian Hodder từ Đại học Stanford (Mỹ), lập luận rằng xã hội ở thành phố này có lẽ là bình đẳng, vì những hiện vật tìm thấy sau đó có vẻ không cho thấy sự khác biệt có ý nghĩa về mặt xã hội hay kinh tế giữa nam và nữ.

Giờ đây, một nhóm nghiên cứu mới có sự tham gia của TS Hodder lại lật ngược giả thuyết về sự bình đẳng thông qua việc phân tích DNA 131 bộ xương niên đại từ năm 7100 - 5800 trước Công nguyên.

Trong đó, có 109 người được chôn trong các ngôi mộ thuộc khuôn viên 31 ngôi nhà, cho thấy đó là các thành viên gần gũi của một gia đình.

Những người còn có quan hệ họ hàng xa, chôn trong các ngôi mộ gần đó.

Theo nhà di truyền học Mehmet Somel, đồng tác giả từ Đại học Kỹ thuật Trung Đông (Thổ Nhĩ Kỳ), các kết quả cho thấy mối quan hệ họ hàng trong các ngôi một tập thể phản ánh một chế độ mẫu hệ.

Ngoài ra, đồ tùy táng khác biệt giữa nam và nữ - bao gồm cả giữa bé trai và bé gái - cho thấy phụ nữ và trẻ em gái mới là trung tâm của xã hội cổ đại này.

Çatalhöyük hoàn toàn trái ngược với mô hình phụ hệ được thấy ở châu Âu thời đồ đá mới. Theo các tác giả, điều này đặt ra câu hỏi mới thú vị về thời điểm, cách thức và lý do tại sao sự thay đổi sâu sắc trong xã hội xảy ra.

Anh Thư

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/thanh-pho-cua-nhung-nu-vuong-9000-nam-o-tho-nhi-ky-196250630111803079.htm