Tái cơ cấu nông nghiệp
Triển khai thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU, ngành Nông nghiệp tỉnh đã tái cơ cấu theo hướng tập trung vào lĩnh vực và nhóm sản phẩm chủ lực, gắn với nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, mở rộng đầu tư, hình thành vùng sản xuất tập trung gắn với xây dựng cơ sở chế biến cho các sản phẩm thế mạnh như: Lúa gạo, chè, cà phê, mắc ca, cao su, cây ăn quả…
Người dân vùng lòng chảo Mường Thanh thu hoạch lúa. Ảnh: Xuân Tư
Đến năm 2025, tổng diện tích cây cao su, cà phê, chè toàn tỉnh đạt hơn 11.200ha, tăng hơn 2.244ha so với đầu nhiệm kỳ; sản lượng cà phê nhân ước 23,28 nghìn tấn (đạt hơn 172% kế hoạch), mủ cao su 26,75 nghìn tấn (đạt 99,11% kế hoạch); cây mắc ca tiếp tục được mở rộng, đạt hơn 10.632ha. Diện tích cây ăn quả toàn tỉnh ước đạt hơn 4.100ha, tăng hơn 1.000ha so với năm 2020. Mô hình liên kết “nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp” bước đầu hình thành với hơn 200 dự án được phê duyệt. Một số sản phẩm nông sản đặc trưng đã xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, tiêu biểu như chè Tủa Chùa và cà phê Mường Ảng.
Xã Chiềng Sinh là vùng trọng điểm tái cơ cấu nông nghiệp của huyện Tuần Giáo trước đây. Từ năm 2021 đến nay, xã Chiềng Sinh đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tập trung phát triển mắc ca, cà phê và cây ăn quả. Hiện nay, toàn xã có 579ha mắc ca; 11,7ha cà phê; gần 630ha cao su và cây ăn quả các loại. Bên cạnh đó, xã chuyển đổi hình thức sản xuất từ hộ cá thể sang tổ hợp tác, thu hút đầu tư phát triển nông nghiệp quy mô lớn. Toàn xã đã thực hiện 26 dự án liên kết trồng mắc ca theo chuỗi giá trị với sự tham gia của 1.595 hộ dân. Chiềng Sinh được lựa chọn làm vùng lõi phát triển mắc ca tập trung, với diện tích khoảng 2.000ha từ dự án đầu tư ngoài ngân sách.
Ông Đỗ Văn Sơn, Chủ tịch UBND xã Chiềng Sinh cho biết: Tái cơ cấu nông nghiệp tại địa phương bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt, giá trị kinh tế vượt trội so với nhiều loại cây trồng truyền thống. Thời gian tới, xã tiếp tục phối hợp với các cơ quan, đơn vị tháo gỡ khó khăn về cơ chế, chính sách, tạo điều kiện cho người dân tiếp cận nguồn vốn ưu đãi mở rộng diện tích mắc ca và cà phê. Mục tiêu đến năm 2030, xã Chiềng Sinh sẽ có khoảng 3.700ha mắc ca (gồm cả diện tích do nhà đầu tư triển khai) và 2.000ha cà phê, phấn đấu trở thành vùng chuyên canh lớn, trọng điểm của tỉnh.
2 năm gần đây, người dân xã Pu Nhi tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên nương sang trồng cây cà phê. Đến nay, toàn xã đã có 300ha cà phê. Giai đoạn 2025 - 2030, Pu Nhi đặt mục tiêu mở rộng thêm 200ha cà phê, nâng tổng diện tích cà phê lên 500ha.
Ông Đinh Quang Bạo, Chủ tịch UBND xã Pu Nhi cho biết: Để hoàn thành mục tiêu, xã đã chỉ đạo phòng ban chuyên môn rà soát toàn bộ quy hoạch sử dụng đất, loại bỏ phương án không phù hợp, bổ sung diện tích dành cho phát triển cây cà phê. Trên cơ sở đó, xã ưu tiên huy động mọi nguồn lực, nhất là các chương trình mục tiêu quốc gia để hỗ trợ người dân về cây giống, phân bón, triển khai đồng bộ trong giai đoạn 2025 - 2030.
Nhờ chủ trương, chính sách phù hợp cùng giải pháp triển khai hiệu quả, nông nghiệp khẳng định là bệ đỡ vững chắc cho kinh tế. Giai đoạn 2021 - 2025, cơ cấu kinh tế khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm 13,65% tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh.
Theo ông Lê Xuân Cảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, tái cơ cấu nông nghiệp thời gian qua đã tạo bước chuyển rõ nét: Sản xuất chuyển dần sang hướng hàng hóa, gắn với liên kết tiêu thụ; nhiều chuỗi liên kết “sản xuất - chế biến - tiêu thụ” hình thành giữa doanh nghiệp và người dân. Tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, qua đó thu hút đầu tư của các tập đoàn, doanh nghiệp lớn vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.
Nông thôn mới, diện mạo mới
Cùng với nguồn lực của Nhà nước, nguồn vốn xã hội hóa và sự đóng góp của người dân, chương trình xây dựng nông thôn mới đã đạt kết quả tích cực. Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh cho biết: Với các tiêu chí “cứng” như đầu tư xây dựng hạ tầng, Nhà nước hỗ trợ chính, nhưng để hoàn thành cần sự đồng thuận của nhân dân, nhất là việc hiến đất, góp công. Đối với những tiêu chí “mềm” như: Giảm nghèo, thu nhập, môi trường, an ninh trật tự... vai trò chủ động của người dân là then chốt. Thực tế chứng minh, địa phương nào phát huy được sức dân thì việc xây dựng nông thôn mới thuận lợi, bền vững.
Người dân bản Mường Mươn 1, xã Mường Pồn kiểm tra, chăm sóc mô hình trồng bưởi. Ảnh: Phạm Quang
Giai đoạn 2020 - 2025, tổng vốn huy động các nguồn lực thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới đạt 13.159,569 tỷ đồng; trong đó, nguồn vốn doanh nghiệp là 614,537 tỷ đồng, vốn người dân đóng góp 29,678 tỷ đồng và các nguồn huy động khác. Trước ngày 1/7/2025, toàn tỉnh có 26 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 5 xã công nhận đạt chuẩn nâng cao và 2 xã đạt chuẩn kiểu mẫu.
Bản Ten B (phường Mường Thanh) là 1 trong 2 bản đạt chuẩn nông thôn mới thông minh của tỉnh. Bà Ngô Thị Ngân, Bí thư Chi bộ 4B, bản Ten B cho biết: “Sự đồng thuận và chung tay của người dân là yếu tố quyết định thành công. Nhờ tinh thần đoàn kết cùng sự đồng hành của doanh nghiệp, Ten B đã đạt chuẩn nông thôn mới thông minh”.
Sau khi vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tỉnh tiếp tục xác định tái cơ cấu ngành Nông nghiệp là nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm là chuyển đổi cơ cấu cây trồng gắn với xây dựng nông thôn mới. Mục tiêu hướng tới hình thành vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, ứng dụng công nghệ cao, tạo giá trị nâng cao đời sống nhân dân và tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.
Phạm Trung