Thanh toán xuyên biên giới: Bảo vệ dữ liệu cá nhân cần lá chắn nhiều lớp

3 giờ trướcBài gốc

Các diễn giả tại hội thảo. (Ảnh: Vietnam+)

Trong kỷ nguyên kết nối toàn cầu, dữ liệu cá nhân gắn với giao dịch tài chính quốc tế được truyền đi nhanh hơn bao giờ hết. Vì vậy, yêu cầu bảo vệ dữ liệu cũng phải được đặt ở mức cao hơn, trở thành yếu tố then chốt trong tiến trình phát triển thanh toán xuyên biên giới.

Đây là vấn đề được nhiều chuyên gia nhấn mạnh tại Hội thảo “Tiện ích tài chính số cho mọi người: Thanh toán xuyên biên giới, vay vốn trực tuyến” do Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Báo Lao động tổ chức ngày 11/9 tại Hà Nội.

Nhu cầu tất yếu và rủi ro gia tăng

Thanh toán xuyên biên giới đang trở thành nhu cầu tất yếu, đồng thời là động lực quan trọng cho thương mại và đầu tư toàn cầu. Các công cụ như thẻ tín dụng quốc tế, ví điện tử xuyên biên giới, dịch vụ fintech giúp giao dịch nhanh chóng, thuận tiện và kết nối hàng triệu doanh nghiệp, cá nhân khắp thế giới.

Ông Nguyễn Hoàng Long - Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (Napas) chia sẻ: “Tôi đã có cơ hội chứng kiến tận mắt điều này trong chuyến công tác gần đây tới Trung Quốc. Dù mang theo thẻ quốc tế, tôi vẫn không thể thanh toán được cửa hàng ở trung tâm thương mại. Nhân viên bán hàng không chấp nhận thẻ quốc tế, không có thiết bị quẹt thẻ và chỉ nhận thanh toán qua ví điện tử nội địa. Cuối cùng, tôi phải dùng tiền mặt để thanh toán. Những tình huống như vậy khiến chúng tôi càng nhận thức rõ rằng: các công cụ thanh toán truyền thống, kể cả thẻ quốc tế, đã không còn là phương tiện hiệu quả trong nhiều thị trường."

Ông Long cho biết tại Việt Nam, hệ sinh thái thanh toán hiện nay vẫn còn phân tán, thẻ quốc tế, thẻ nội địa, ví điện tử, QR Code… tồn tại song song nhưng chưa có sự kết nối xuyên biên giới hiệu quả. Khách du lịch quốc tế, đặc biệt là khách từ Trung Quốc, Thái Lan, Hàn Quốc… vẫn gặp nhiều khó khăn khi chi tiêu tại các cửa hàng nhỏ, chợ, quán cà phê vỉa hè - nơi chưa chấp nhận thanh toán số xuyên biên giới.

Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam cũng chưa thể tận dụng tối đa dòng chi tiêu của khách quốc tế do thiếu hạ tầng thanh toán tương thích. Điều này không chỉ tạo rào cản cho du khách mà còn khiến doanh nghiệp Việt Nam bỏ lỡ một lượng lớn dòng chi tiêu từ khách nước ngoài. Vì vậy, việc kết nối thanh toán xuyên biên giới là yêu cầu cấp thiết nếu chúng ta muốn phát triển du lịch, dịch vụ và thương mại số.

Hiện Napas đã triển khai kết nối với Thái Lan, Campuchia, Lào, Indonesia, Singapore… tạo điều kiện cho người dân hai bên thanh toán trực tiếp bằng đồng nội tệ của mỗi nước.

Giai đoạn hiện nay, Napas đang hoàn tất kết nối với Trung Quốc. Điều này sẽ cho phép khách du lịch Trung Quốc sử dụng ứng dụng và tài khoản ngân hàng nội địa của họ để thanh toán trực tiếp tại Việt Nam. Dự kiến hệ thống sẽ được vận hành thử trong 3 tháng cuối năm.

Ông Nguyễn Hoàng Long - Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam phát biểu tại hội thảo. (Ảnh: Vietnam+)

Các đại biểu cũng cho rằng cùng với sự phát triển này, vấn đề an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng được đặt ra ở mức cao hơn. Một số sự cố trên thế giới đã cho thấy, khi dữ liệu tài chính và thông tin cá nhân bị khai thác trái phép, không chỉ gây tổn thất về kinh tế mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của người dùng. Các cuộc tấn công thường là vì lợi ích tài chính, như tìm cách chiếm đoạt tiền hoặc khai thác thông tin thẻ tín dụng và ví điện tử.

Theo ông Vũ Ngọc Sơn - Trưởng ban Nghiên cứu, Tư vấn, Phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế (Hiệp hội An ninh mạng quốc gia) thì sự khác biệt về chuẩn mực giữa các quốc gia, cùng với khối lượng giao dịch khổng lồ, khiến việc phát hiện bất thường và bảo đảm an toàn càng trở nên thách thức. Điều này đòi hỏi các tổ chức tài chính phải đầu tư mạnh hơn vào công nghệ, quy trình và hợp tác quốc tế để xây dựng lá chắn nhiều lớp cho thanh toán xuyên biên giới.

Ông Sơn nhấn mạnh: “Chỉ bằng cách kết hợp đồng bộ công nghệ tiên tiến, quản trị an ninh chặt chẽ, đào tạo con người, khuôn khổ pháp lý rõ ràng và hợp tác quốc tế, chúng ta mới có thể bảo vệ hiệu quả dữ liệu cá nhân và đảm bảo sự an toàn, bền vững cho hệ thống thanh toán toàn cầu.”

Bảo vệ dữ liệu không phải tính năng, mà là tư duy

Theo ông Sơn, bảo vệ dữ liệu không phải là một tính năng, mà là hệ tư duy xuyên suốt.

Ông nhận định, sự khác biệt về chuẩn mực giữa các nước và khối lượng giao dịch khổng lồ khiến bảo đảm an toàn dữ liệu trở nên khó khăn. Vì vậy, các tổ chức tài chính cần xây dựng “lá chắn nhiều lớp” dựa trên công nghệ, quản trị, pháp lý và hợp tác quốc tế.

Chuyên gia này cho rằng bảo vệ dữ liệu không phải là một tính năng bổ sung mà là tư duy xuyên suốt. Doanh nghiệp cung ứng dịch vụ thanh toán cần tối thiểu hóa dữ liệu, áp dụng nguyên tắc “ít đặc quyền nhất,” kiểm toán định kỳ, ràng buộc trách nhiệm với đối tác tích hợp. Với người dùng, an toàn bắt đầu từ thói quen: không quét mã QR trôi nổi, không thanh toán qua Wi-Fi công cộng, bật xác thực hai lớp và giới hạn hạn mức cho giao dịch lần đầu.

Ông Vũ Ngọc Sơn - Trưởng ban Nghiên cứu, Tư vấn, Phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế (Hiệp hội An ninh mạng quốc gia). (Ảnh: Vietnam+)

Vì vậy theo ông Sơn, cần tập trung vào hành vi cụ thể như kiểm tra kỹ thông tin người nhận trước khi xác nhận, bật xác thực hai lớp và thông báo biến động, ưu tiên hạn mức nhỏ cho giao dịch lần đầu, khóa ứng dụng ngay khi điện thoại thất lạc. Tại các điểm bán, an toàn dữ liệu cũng phải được bảo đảm. Thiết bị thanh toán cần được niêm phong, thay mã định kỳ, phân quyền thao tác rõ ràng đồng thời, kênh hỗ trợ và thời hạn xử lý khiếu nại phải được công khai minh bạch để người dùng yên tâm khi giao dịch.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Phạm Thị Hoàng Anh (Học viện Ngân hàng) cũng nhấn mạnh, giao dịch xuyên biên giới đòi hỏi khung pháp lý song phương rõ ràng, tiêu chuẩn kỹ thuật thống nhất và cơ chế phối hợp xử lý sự cố. Việc chuẩn hóa từ sớm sẽ giảm xung đột khi có rủi ro, đồng thời bảo đảm niềm tin cho người dùng và doanh nghiệp.

Theo bà Hoàng Anh, dữ liệu cá nhân cần được bảo vệ từ những bước tối thiểu như phân quyền chặt chẽ, giám sát nhật ký truy cập, xóa hoặc ẩn danh khi hết mục đích sử dụng. Với cơ quan quản lý, ưu tiên là hài hòa hóa pháp lý theo thông lệ quốc tế như GDPR (EU) hay ISO/IEC 27001. Khi pháp lý, kỹ thuật và vận hành “ăn khớp,” dữ liệu cá nhân mới thực sự được bảo vệ, tạo nền tảng an toàn cho mở rộng thanh toán số xuyên biên giới./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/thanh-toan-xuyen-bien-gioi-bao-ve-du-lieu-ca-nhan-can-la-chan-nhieu-lop-post1061279.vnp