Tháo gỡ 'điểm nghẽn' thể chế, tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển

3 ngày trướcBài gốc

Hoàn thiện thể chế, đổi mới phương thức xây dựng pháp luật là vấn đề quan trọng, cấp thiết. Ảnh: ST

Phải thực hiện cuộc cách mạng về thể chế

Hoàn thiện thể chế, đổi mới phương thức xây dựng pháp luật là vấn đề quan trọng, cấp thiết luôn được lãnh đạo Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, chỉ đạo. Năm 2010, vấn đề cải cách thể chế kinh tế đã được đề cập trong các thông điệp của Chính phủ. Liên tiếp từ 2011-2014, Chính phủ yêu cầu “hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường” và coi “cải cách thể chế kinh tế là nhiệm vụ đột phá”. Đại hội lần thứ XII của Đảng cũng đưa ra vấn đề cải cách thể chế và coi đó là nhiệm vụ đột phá.

Vừa qua, phát biểu tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV - kỳ họp “kỷ lục” về số lượng dự án luật được trình, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực, thì thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”. Tại cuộc họp với Bộ Tư pháp, Tổng Bí thư nhấn mạnh, từ Đại hội Đảng lần thứ XII đến nay, Đảng ta đều xác định đột phá về thể chế, trong đó đột phá về pháp luật là đột phá chiến lược. Tuy nhiên, công tác hoàn thiện thể chế, trọng tâm là xây dựng, hoàn thiện pháp luật vẫn còn nhiều hạn chế.

Mới đây, khi làm việc với Tiểu ban Kinh tế - xã hội, Đại hội toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, thể chế vẫn là điểm nghẽn. Việc xây dựng, ban hành pháp luật phải theo tình hình thực tiễn, không để tình trạng chờ luật, chờ cơ chế dẫn đến chậm trễ, mất cơ hội. Phải nghiên cứu để cải cách mạnh mẽ hơn nữa quy trình ra chính sách thì mới đáp ứng được yêu cầu phát triển, phải xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí thấp, phải thực hiện cuộc cách mạng trong lĩnh vực này.

Theo TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), mặc dù lựa chọn chiến lược đúng đắn nhưng cách thức thực hiện lại chưa phù hợp, dẫn đến tình trạng bế tắc. “Tôi cảm thấy thời điểm này rất thuận lợi để cải cách thể chế. Trước đây, chúng ta chưa từng có cơ hội nào tốt như thế này. Lần này, chúng ta đã có những cuộc thảo luận cởi mở về cải cách thể chế. Chúng ta phải suy nghĩ khác, hành động khác thì mới có thể đạt được những mục tiêu cao đã đề ra” - ông Cung khẳng định.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế - TS. Trần Du Lịch cho rằng, chưa bao giờ, Việt Nam có niềm tin mạnh mẽ như hiện nay. Dân tộc Việt Nam có truyền thống kiên cường, khi đứng trước áp lực thì mới nỗ lực vượt qua được. Năm 1986, áp lực của Việt Nam là tình trạng nghèo đói và không có cách nào khác ngoài việc phải đổi mới. Hiện nay, áp lực đến từ thông điệp rất rõ ràng của Tổng Bí thư: Nếu không đạt được mức tăng trưởng hai con số thì đến năm 2045, Việt Nam sẽ khó có cơ hội trở thành một quốc gia phát triển có trình độ cao.

“Tôi xin nhấn mạnh rằng, mục tiêu tăng trưởng hai con số trong năm nay không chỉ là một con số đơn thuần mà là khát vọng của cả dân tộc. Vấn đề đặt ra là chúng ta phải tiến hành một cuộc cách mạng thực sự về thể chế. Hiện nay, các kết luận về sắp xếp bộ máy đang được triển khai đồng bộ với việc giải quyết các quy định chồng chéo. Mỗi thủ tục hành chính cần được cắt giảm ít nhất 30%, thậm chí nhiều hơn” - ông Lịch đề nghị.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền tối đa đi đôi với phân bổ nguồn lực

Từ thực tiễn trên, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Luật chỉ quy định những vấn đề khung, có tính nguyên tắc. Những vấn đề thực tiễn biến động thường xuyên thì giao Chính phủ, địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt trong điều hành. Đồng thời, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Tại các phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Trưởng Ban Chỉ đạo rà soát, xử lý vướng mắc trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật - luôn nhấn mạnh: Dứt khoát bỏ tư duy “không quản được thì cấm, không biết mà vẫn quản”. Người đứng đầu Chính phủ luôn quán triệt tư duy “ai quản lý tốt nhất thì giao”, cái gì doanh nghiệp và người dân làm được, làm tốt hơn thì Nhà nước dứt khoát không làm. Quản lý nhà nước chỉ tập trung xây dựng chiến lược, quy hoạch, pháp luật, cơ chế, chính sách, kiến tạo phát triển; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực phù hợp, không “ôm” việc lên Trung ương.

Tại Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2025 vừa diễn ra, Thủ tướng khẳng định, đầu tư cho thể chế là đầu tư cho phát triển; thể chế là “đột phá của đột phá”, nên đầu tư cho thể chế là đầu tư hiệu quả nhất trong bối cảnh hiện nay. Thủ tướng nhấn mạnh cần tiếp tục đổi mới tư duy, cách tiếp cận với tinh thần thực tiễn, xây dựng; hoàn thiện pháp luật phù hợp tình hình thực tế diễn biến rất nhanh; bảo đảm quy định có tính khả thi cao, vừa đáp ứng yêu cầu cấp bách, trước mắt, nhưng cũng bền vững, ổn định tương đối; giải phóng sức sản xuất, huy động mọi nguồn lực của Nhà nước, trong nhân dân và trong xã hội cho phát triển.

Để nâng cao chất lượng, tiết kiệm thời gian, bảo đảm tiến độ, quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật phải làm rõ: Những nội dung lược bỏ; những nội dung kế thừa; những nội dung sửa đổi, hoàn thiện; những nội dung mới bổ sung; cắt giảm thủ tục hành chính đã đạt chỉ tiêu ít nhất 30%; những nội dung phân cấp, phân quyền, những vướng mắc cần tháo gỡ; những vấn đề còn ý kiến khác nhau thì hướng xử lý và thẩm quyền thế nào?

GS,TS. Hoàng Thế Liên - nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Tư pháp - cho rằng, việc phân cấp, phân quyền phải dựa trên nguyên tắc phi tập trung hóa; bảo đảm phân công trách nhiệm rõ ràng, gắn với điều chỉnh khung tài chính giữa các cấp chính quyền. Thể chế phải khuyến khích sáng tạo, khơi thông mọi nguồn lực, đáp ứng chủ trương phát triển số hóa. Muốn vậy, cần có cơ chế giải quyết bài toán xung đột lợi ích. Nhà nước sẽ giảm bớt sự tham gia vào hoạt động kinh tế; tập trung thực hiện vai trò tạo sân chơi bình đẳng, trong đó cần bảo đảm tốt hơn, minh bạch hơn quyền sở hữu, quyền tài sản, nhất là quyền sử dụng đất./.

HỒNG NHUNG

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/thao-go-diem-nghen-the-che-tao-dong-luc-manh-me-cho-phat-trien-39099.html