"Điểm nghẽn" mặt bằng khiến nhiều dự án FDI đang gặp khó
Những năm trước, tỉnh Nghệ An vốn là "vùng trũng" về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Tuy nhiên, trong 3 năm qua, Nghệ An đã vươn lên trở thành điểm sáng, liên tiếp lọt Top 10 cả nước.
Trong quý I/2025, Nghệ An tiếp tục khẳng định sức hút đầu tư khi tổng vốn đầu tư cấp mới và điều chỉnh đạt 6.719,6 tỷ đồng. Đáng chú ý, dự án Khu công nghiệp VSIP Nghệ An 3 với vốn đầu tư 52,5 triệu USD đã chính thức được trao quyết định chủ trương đầu tư, mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới.
Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Đức Trung trao Quyết định chủ trương đầu tư và Giấy chứng nhận đầu tư 2 dự án: Luxshare - ICT (Nghệ An) và Luxshare - ICT (Nghệ An) 2.
Cho đến nay, Nghệ An đã thu hút được nhiều dự án lớn về điện, điện tử thuộc chuỗi cung ứng toàn cầu của các nhà đầu tư lớn: Tập đoàn Luxshare ICT, Shangdong, Radiant, Everwin, Foxconn, Sunny, Goertek, Tân Việt; Juteng, Runergy
Các doanh nghiệp FDI chủ yếu đến từ Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore… thuộc lĩnh vực công nghệ cao như: Điện, điện tử, cơ khí chính xác, hợp kim, nội thất, linh kiện ô tô. Đã có 40 dự án đã đi vào hoạt động, tạo việc làm ổn định cho khoảng 28.000 lao động.
Khu công nghiệp VSIP thu hút được 56 dự án thứ cấp với tổng vốn đầu tư 64.880 tỷ đồng, trong đó có 36 dự án FDI với tổng vốn đầu tư khoảng 3,17 tỷ USD.
Năm 2024, Công ty TNHH VSIP Nghệ An và các doanh nghiệp thứ cấp nộp ngân sách hơn 1.357 tỷ đồng, xuất khẩu đạt gần 24.000 tỷ đồng. Mức thu nhập bình quân của người lao động vào khoảng 8 triệu đồng/tháng.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực thì thực trạng về công tác giải phóng mặt bằng vẫn còn gặp phải những khó khăn, vướng mắc nhất định. Điều này ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án cũng như mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh.
Điển hình như Khu công nghiệp Đô thị và Dịch vụ VSIP Nghệ An chính thức ra đời năm 2015 với diện tích lên đến 750ha. Dự án được đầu tư xây dựng bởi Công ty TNHH VSIP Nghệ An thuộc tập đoàn VSIP. Đến nay, khu công nghiệp đã hoàn thành san lấp mặt bằng 96,98%; khu đô thị và Dịch vụ đã hoàn thành san lấp khoảng 45%.
Tuy nhiên, 10 năm trôi qua, VSIP Nghệ An 1 vẫn còn 4,28 ha chưa được giải phóng mặt bằng, chủ yếu là đất nghĩa trang và khu vực có móng cột điện. Việc di dời các tuyến đường dây 220kV, 110kV, 35kV và trạm biến áp trong phân khu đô thị chưa hoàn thành, gây ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các giai đoạn tiếp theo.
Các dự án đầu tư tại VSIP đã tạo việc làm cho khoảng hơn 28.000 lao động, với thu nhập bình quân gần 8,0 triệu đồng/người/tháng.
Tháng 2/2023, VSIP tiếp tục đầu tư xây dựng dự án khu công nghiệp Thọ Lộc - giai đoạn 1 (VSIP Nghệ An 2) tại huyện Diễn Châu. Dự án có quy mô sử dụng đất 500 ha, tổng vốn đầu tư 164,6 triệu USD.
Đến nay, dự án đã hoàn thành san lấp mặt bằng được 13,4% và thu hút được 1 dự án Mega Textile - Vietnam do Tập đoàn Best Pacific International Limited làm chủ đầu tư. Sau khi đi vào hoạt động, dự án sẽ đóng góp vào ngân sách Nhà nước và tạo việc làm cho hơn 15.000 lao động địa phương ở Nghệ An, góp phần thúc đẩy phát triển của ngành hàng may mặc tại địa phương cũng như như trên toàn quốc.
Tuy nhiên, vẫn còn một số hộ gia đình, cá nhân chưa đồng thuận với chính sách bồi thường và chưa bàn giao mặt bằng cho Hội đồng Bồi thường giải phóng mặt bằng để thực hiện dự án. Trong đó, có 6 hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi tại xã Diễn Thọ nằm trong phạm vi lô đất của dự án Mega Textile – Vietnam.
Tập trung gỡ khó cho doanh nghiệp, nhà đầu tư
Trao đổi về vấn đề này, ông Lê Nguyễn Chung, Phó giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Chi nhánh Nghệ An - Hà Tĩnh - Quảng Bình đánh giá, trong định hướng phát triển của tỉnh Nghệ An, khu vực FDI đóng vai trò rất quan trọng, nhất là thúc đẩy tăng trưởng, xuất khẩu, đóng góp thu ngân sách và giải quyết việc làm.
Ông Chung đánh giá cao việc trong thời gian qua, Nghệ An đã tạo ra phương châm 5 sẵn sàng trong thu hút đầu tư, gồm: Quy hoạch - Hạ tầng thiết yếu - Mặt bằng đầu tư - Nguồn nhân lực - Đổi mới cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ, đồng hành cùng phát triển nhằm cải thiện thực chất môi trường đầu tư, kinh doanh.
"Trong năm 2025, Nghệ An cũng hướng đến chiến lược xúc tiến đầu tư có trọng điểm, ưu tiên thu hút FDI vào các dự án công nghệ cao, tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Đáng lưu ý, tỉnh Nghệ An đang đổi mới cách tiếp cận trong xúc tiến đầu tư, từ việc tiếp cận diện rộng sang tập trung vào các nhà đầu tư lớn, đặc biệt là thông qua các nhà đầu tư hạ tầng khu công nghiệp", Phó giám đốc VCCI Chi nhánh Nghệ An - Hà Tĩnh - Quảng Bình cho biết.
Cơ quan chức năng tiến hành cưỡng chế thu hồi đất để thực hiện dự án Khu công nghiệp VSIP.
Trước những khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng mà Nghệ An đang gặp phải, VCCI Chi nhánh Nghệ An - Hà Tĩnh - Quảng Bình đang tích cực đóng vai trò trung gian, ra sức vận động doanh nghiệp để giải quyết triệt để vướng mắc liên quan đến chi phí, hỗ trợ giải phóng mặt bằng.
"Để có được mặt bằng "sạch" là một chặng đường dài, với nhiều khó khăn, thách thức. Tuy nhiên, Nghệ An xác định việc cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh theo hướng minh bạch, thông thoáng, thuận lợi, an toàn, hiệu quả. Chúng tôi cùng với chính quyền địa phương trực tiếp đồng hành và hỗ trợ các nhà đầu tư, để các doanh nghiệp nhận thấy sự ủng hộ", ông Chung nói.
Thành công bước đầu thể hiện việc mới đây Ban Quản lý Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An, UBND huyện Nghi Lộc, VCCI Chi nhánh Nghệ An - Hà Tĩnh – Quảng Bình cũng đã phối hợp, tổ chức bàn giao 66,8 ha mặt bằng cho các doanh nghiệp thuê đất tại Khu A – Khu công nghiệp Nam Cấm để triển khai đầu tư xây dựng, phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Sau khi bàn giao, cắm mốc trên thực địa cho các doanh nghiệp, các cấp chính quyền cũng có phương án đảm bảo người dân không tái lấn chiếm. Đồng thời, đề nghị các doanh nghiệp có phương án làm rào chắn, sớm triển khai san lấp mặt bằng và đầu tư xây dựng theo quy định.
Sau khi hoàn tất việc thi công san lấp mặt bằng, nhà đầu tư sẽ tiến hành sớm triển khai xây dựng nhà máy, bắt tay vào sản xuất, kinh doanh.
Theo Trưởng ban Quản lý Khu kinh tế Đông Nam Lê Tiến Trị, sẵn sàng về mặt bằng sạch được Nghệ An đặt lên hàng đầu. Đây cũng được xem là nhiệm vụ chính trị quan trọng đối với các địa phương có quy hoạch đầu tư khu công nghiệp, khu kinh tế.
Vì vậy, thời gian tới, Nghệ An tiếp tục nỗ lực tăng tốc xây dựng hạ tầng đồng bộ, đồng thời tổ chức thực hiện tốt công tác cải cách hành chính, chuyển đổi số theo tinh thần đồng hành hiệu quả với nhà đầu tư. Hiện nay, môi trường đầu tư được tỉnh Nghệ An tiếp tục cải thiện mạnh mẽ, thực chất và hiệu quả, với sự đồng hành, hỗ trợ tích cực của các cấp, ngành được các nhà đầu tư ghi nhận, đánh giá cao.
Đặc biệt, đề án mở rộng Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An có diện tích lên đến 104.270 ha thuộc địa bàn 10 huyện, thị xã, thành phố đang được Trung ương phê duyệt. Năm 2025, Ban Quản lý Khu kinh tế Đông Nam dự kiến hoàn thành phê duyệt 5-7 đồ án quy hoạch phân khu các khu công nghiệp, khu chức năng theo điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Đông Nam đến năm 2040; thành lập mới 2-4 khu công nghiệp với quy mô khoảng 900 ha.
Trong đó, thu hút đầu tư 20-25 dự án, tổng vốn đầu tư đăng ký đạt 20.000- 25.000 tỷ đồng; trong đó, vốn đầu tư FDI hơn một tỷ USD. Thu ngân sách trong khu kinh tế, khu công nghiệp đạt 3.000-3.500 tỷ đồng; giải quyết việc làm mới cho khoảng 40.000 lao động.
Năm 2025, Nghệ An được Chính phủ giao chỉ tiêu tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh (GRDP) là 10,5%, cao thứ 3 vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ, nằm trong tốp tăng trưởng cao của cả nước.
Nguyễn Anh Ngọc