Đường tránh phía Đông TP. Đông Hà đang được khẩn trương thi công -Ảnh: QUANG HẢI
Giải ngân 5 tháng mới đạt 14,2% kế hoạch
Kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 của tỉnh giao là 5.212,8 tỉ đồng, tăng 383 tỉ đồng và bằng 108% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Sở Tài chính cho biết, tính đến ngày 31/5, tổng giá trị giải ngân vốn đầu tư công kế hoạch 2025 của tỉnh khoảng 739,494 tỉ đồng, đạt 14,2% kế hoạch tỉnh giao và đạt 17,2% kế hoạch thực tế tỉnh triển khai thực hiện.
Trong đó, vốn ngân sách địa phương 267,099 tỉ đồng, đạt 13,9% kế hoạch; vốn ngân sách trung ương 346,252 tỉ đồng, đạt 14,4% kế hoạch; tăng thu ngân sách trung ương năm 2022 là 7,502 tỉ đồng, đạt 1,7% kế hoạch; chương trình mục tiêu quốc gia 100,641 tỉ đồng, đạt 32% kế hoạch.
Giám đốc Sở Tài chính Trương Chí Trung cho hay, kế hoạch đầu tư công năm 2025 được Thủ tướng Chính phủ và HĐND tỉnh giao thực hiện khá lớn so với các năm từ đầu kỳ trung hạn đến nay. Trong khi những tháng đầu năm nhiều công trình chưa kịp nghiệm thu khối lượng để thanh toán nên chưa kịp giải ngân.
Bên cạnh đó, kế hoạch đầu tư được giao từ các nguồn thu năm 2025 là 1.258 tỉ đồng, chiếm 24% kế hoạch toàn tỉnh, nhưng đến ngày 30/5 số thu được nộp vào ngân sách nhà nước mới chỉ đạt 352 tỉ đồng, bằng 28% kế hoạch giao dẫn đến nhiều công trình, dự án vẫn chưa có vốn để triển khai thực hiện và giải ngân kế hoạch.
Một khó khăn khác là kế hoạch đầu tư công được trung ương giao tập trung vào năm cuối kỳ trung hạn nên năm 2025 có đến 30 dự án khởi công mới, trong đó có 14 công trình, dự án thành phần thiết kế 2 bước với số vốn khoảng 770 tỉ đồng yêu cầu phải hoàn thiện nhiều thủ tục liên quan mới có thể thi công và giải ngân được.
Một số dự án được bố trí vốn khá lớn, dự án đặc thù (văn hóa, bảo tồn, tôn tạo di tích) nên thời gian thẩm định, phê duyệt kéo dài, đến nay vẫn chưa thể triển khai thi công. Nhiều dự án ODA đã được địa phương phân bổ kế hoạch 2025 nhưng chưa thể triển khai thực hiện giải ngân do phải chờ trung ương hoàn thiện các thủ tục đầu tư.
Ngoài ra, những dự án được bố trí từ các chương trình mục tiêu quốc gia chủ yếu công trình đầu tư cơ sở hạ tầng có quy mô nhỏ nên chỉ tổ chức nghiệm thu khi công trình hoàn thành và thực hiện thủ tục giải ngân kế hoạch. Bên cạnh đó, việc triển khai các chương trình còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc hoặc chưa có cơ sở triển khai thực hiện do những văn bản quy định, hướng dẫn chưa kịp thời, cụ thể, còn chồng chéo.
Một vướng mắc khác là Luật Đất đai năm 2024 mới có hiệu lực thi hành, các quy định, hướng dẫn về công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn cũng được ban hành mới với nhiều nội dung thay đổi, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện GPMB các dự án.
Công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB phục vụ thi công dự án còn chậm do khó khăn trong việc xác định nguồn gốc đất, giá đất, tính pháp lý hồ sơ thửa đất, công tác dân vận, truyền thông để người dân đồng thuận. Đặc biệt, một số dự án tạm dừng do thực hiện đề án sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy hành chính.
Sở Tài chính cũng thẳng thắn chỉ ra công tác chuẩn bị đầu tư chưa thực sự tốt, thiếu chủ động, vẫn còn tình trạng “vốn chờ dự án đủ thủ tục” hoặc phải thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, dự toán, chậm triển khai thi công. Chủ đầu tư chưa chủ động đề xuất cấp có thẩm quyền các giải pháp căn cơ nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cụ thể từng dự án được giao quản lý. Chất lượng trả lời của các sở, ngành quản lý lĩnh vực còn chung chung, chưa đi sâu, cụ thể vào kiến nghị của đơn vị, địa phương.
Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng tỉnh là một trong những đơn vị gặp nhiều khó khăn, vướng mắc khi thực hiện giải ngân vốn đầu tư công. Năm 2025, ban được giao làm chủ đầu tư 27 dự án, trong đó có 25 dự án đầu tư công do tỉnh quản lý. Đến ngày 10/6, giá trị thực hiện 287,2 tỉ đồng/2.403,7 tỉ đồng, đạt 12%; giá trị giải ngân 249,7 tỉ đồng/2.403,7 tỉ đồng, đạt 10,4%.
Một trong những khó khăn, cản trở ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thực hiện các dự án đầu tư công mà lãnh đạo ban chỉ ra là quá trình kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính mới đã và đang tạo tâm lý e ngại, thiếu quyết đoán trong thực thi công vụ ở một bộ phận cán bộ, công chức cơ sở. Tình trạng chậm trễ trong xử lý hồ sơ, đặc biệt là đối với các thủ tục liên quan đến công tác bồi thường, GPMB có xu hướng gia tăng, nhất là trong giai đoạn chưa xác định rõ trách nhiệm, phân cấp, phân quyền giữa các sở, ngành và địa phương. Một số cán bộ cơ sở không còn quyết liệt trong triển khai nhiệm vụ, thậm chí có biểu hiện đùn đẩy công việc cho đơn vị hành chính sau sắp xếp.
Đâu là giải pháp?
Nhằm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, Giám đốc Sở Tài chính Trương Chí Trung cho rằng, các cấp, ngành phải nâng cao tinh thần đổi mới, quyết tâm chính trị cao, trách nhiệm hơn nữa, xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm của cả hệ thống chính trị.
Cụ thể theo ông Trung, UBND các cấp tiếp tục duy trì hoạt động thường xuyên, nâng cao hiệu quả của các tổ công tác giải ngân vốn đầu tư công, kịp thời tổ chức các phiên họp giao ban, chuyên đề và kiểm tra thực địa để nắm bắt tình hình, trực tiếp chỉ đạo giải quyết. Thực hiện quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công theo chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo quyết liệt các đơn vị, địa phương được giao thực hiện nguồn thu, chủ động đề ra kế hoạch, giải pháp hiệu quả đẩy mạnh nguồn thu, đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hạ tầng thiết yếu, đảm bảo đủ điều kiện đấu giá theo quy định. Khẩn trương hoàn thiện phương án đấu giá các khu đất đã đủ điều kiện trình thẩm định, phê duyệt theo quy định. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị liên quan hoàn thành các thủ tục tổ chức thực hiện đấu giá. Kịp thời báo cáo UBND tỉnh khó khăn, vướng mắc để sớm có biện pháp xử lý.
Song song đó, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong giải ngân vốn đầu tư công, có chế tài xử lý nghiêm theo quy định pháp luật các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, tổ chức, cá nhân cố tình gây khó khăn, cản trở, làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công. Chủ động rà soát điều chuyển vốn theo thẩm quyền giữa các dự án chậm giải ngân sang các dự án có khả năng giải ngân tốt hơn, còn thiếu vốn theo quy định.
Bám sát kế hoạch tổng thể và tiến độ thực hiện dự án. Tập trung đẩy mạnh công tác hoàn tất thủ tục đầu tư, GPMB, đấu thầu, ký kết hợp đồng, tháo gỡ ngay vướng mắc, khó khăn trong triển khai, giải ngân dự án hoặc kịp thời tham mưu cấp có thẩm quyền xử lý. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn từ 30% - 50% thời gian giải quyết các thủ tục thẩm định so với quy định của pháp luật.
“Thủ trưởng các sở, ban, ngành phải quán triệt đến cán bộ, công chức, viên chức thực hiện các thủ tục hành chính, có giải pháp kiểm tra, giám sát và xử lý cán bộ cố tình lợi dụng việc chồng chéo của pháp luật để gây ảnh hưởng trong quá trình thực thi nhiệm vụ chuyên môn. Chậm ở khâu nào, thủ tục nào, người đứng đầu sở, ngành, đơn vị, địa phương đó phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước UBND tỉnh và Chủ tịch UBND tỉnh”, ông Trung nhấn mạnh.
Quang Hải